بررسی آیین‌نامه ایجاد پتروپالایشگاه‌ها با سرمایه‌گذاری مردمی در دولت

رویداد۲۴  وزارت نفت آیین نامه اجرایی حمایت از طرح‌های ایجاد تاسیسات پالایشگاهی و پترو پالایشگاهی با خوراک نفت خام و یا میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی و هم چنین بهینه سازی و ارتقای کمیت و کیفیت فرآورده‌های پالایشگاه‌های موجود را به هیئت دولت ارائه کرده است.

طبق قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی»، خوراک پالایشگاه‌ها بدون دریافت بهای آن از زمان شروع بهره‌برداری، به تعداد روزی که ارزش آن، معادل حجم سرمایه‌گذاری ارزش‌گذاری شده در مجوز صادر شده باشد، به عنوان تسهیلات به شرکت مجری طرح اعطا خواهد شد.

در ادامه به تشریح برخی مفاد این آیین‌نامه پیشنهادی پرداخته شده است.

تعاملات مالی دوران تنفس خوراک

دوره تنفس خوراک از زمان شروع تولید پالایشگاه یا پترو پالایشگاه با حداقل ۸۰ درصد ظرفیت تولید فرآورده‌های مذکور در مجوز طرح آغاز خواهد شد و وزارت نفت بنا به درخواست شرکت مجری طرح، پیش از آغاز بهره‌برداری، مراتب را جهت طی فرآیند لازم برای عقد قرارداد با شرکت مجری، به صندوق و یا بانک عامل پذیرفته شده، اعلام می‌کند.

صندوق توسعه ملی به میزان سرمایه گذاری ارزش گذاری شده اعلامی وزارت نفت در مجوز هر طرح، در قبال ترهین پالایشگاه یا پتروپالایشگاه به بهره برداری رسیده و نیز فرآورده‌های تولیدی آن، تسهیلات تنفس خوراک را در اختیار شرکت مجری طرح قرار می‌دهد. پرداخت تسهیلات از سوی صندوق و یا بانک عامل پس از اعلام وزارت نفت مبنی بر تحقق ماده ۲۳ صورت می‌گیرد.

پرداخت تسهیلات تنفس خوراک، از نظر نرخ سود یا کارمزد و نحوه بازپرداخت از هر نظر، مطابق مقررات صندوق توسعه ملی صورت می‌گیرد. پس از تصویب پرداخت تسهیلات تنفس خوراک طرح توسط صندوق و تعیین بانک عامل و عقد و نفوذ قرارداد با ذینفع، مراتب به وزارت نفت اعلام می‌شود. در دوره تنفس، وزارت نفت صورتحساب ارزش خوراک تحویلی به پالایشگاه یا پتروپالایشگاه را به بانک مرکزی اعلام تا معادل آن طی ۱۰ روز پس از دریافت صورتحساب به حساب ذینفعان واریز شود.

تمام مبلغ ارزش خوراک که در دوره تنفس از پالایشگاه موضوع قانون دریافت نمی‌شود، در مرحله نخست باید به مصرف بازپرداخت اصل و فرع تعهدات مالی پالایشگاه بابت اوراق مالی منتشره برسد و مصرف آن در موارد دیگر، موجب قطع تحویل خوراک به پالایشگاه یا پتروپالایشگاه خواهد شد.

پس از پایان دوره تنفس خوراک، شرکت مجری طرح موظف به پرداخت ماهانه بهای خوراک تحویلی است و وزارت نفت هیچگونه مسئولیت و تعهدی در قبال بازپرداخت تسهیلات دریافتی از صندوق ندارد.

فرآیند اطلاع رسانی و ارسال درخواست سرمایه‌گذاری

به منظور اطلاع رسانی صحیح به عموم مردم برای جلب مشارکت در سرمایه گذاری در طرح ها، وزارت نفت مکلف است متن قانون و آئین نامه آن را به همراه فرآیند اجرای ارسال درخواست سرمایه گذاری ها، نمونه گزارش‌های امکان سنجی فنی و اقتصادی طرح و نمونه عمومی مجوز و تمام مجوز‌های صادر شده را در تارنمای خود منتشر نماید.

متقاضیان باید گزارش‌های فنی و اقتصادی طرح مورد نظر خود را در زمان بندی مشخص شده در فراخوان برای ارزیابی به وزارت نفت ارسال نماید. گزارش‌های فنی و اقتصادی باید طبق الگوی اعلام شده توسط این وزارتخانه تهیه شود.

گزارش‌های فنی و اقتصادی هر طرح، باید حسب مورد توسط شرکت‌های دارای صلاحیت که فهرست کوتاه آن توسط وزارت نفت (در چارچوب فهرست بلند اعلام شده توسط دفتر نظام فنی و اجرایی سازمان برنامه و بودجه کشور) تعیین و در تارنمای آن وزارتخانه اعلام می‌گردد، تهیه شود.

در گزارش‌های اقتصادی طرح ها، سرمایه گذاران باید برنامه تامین منابع مالی مورد نیاز طرح مورد نظر چه از طریق آورده خود و چه از طریق دیگر منابع داخلی و خارجی، از جمله موارد مذکور در ماده ۲۱ این آئین نامه را به روشنی و با ارائه مدارک و مستندات کافی اعلام نمایند.

فرآیند و مبانی تهیه گزارش‌های فنی و اقتصادی

به منظور فراهم کردن امکان مقایسه و ارزیابی گزارش‌های فنی و اقتصادی دریافتی نسبت به یکدیگر، ارزیابی این گزارش‌ها توسط وزارت نفت بر مبنای مفروضات یکسان در شرایط مشابه (از جمله مواری مانند روش انجام محاسبات اقتصادی، نرخ تنزیل در محاسبات اقتصادی برای محاسبه NPV و دوره بازگشت دینامیک سرمایه، دوره بهره برداری و استهلاک برای هر نوع از پالایشگاه، حدود برآورد سرمایه گذاری برای هر بشکه نفت خام یا میعانات با یا بدون منظور نمودن یوتیلیتی، نحوه محاسبه قیمت خوراک و فراورده‌ها و محصولات تولیدی در محاسبات فنی و اقتصادی (FS)، هزینه‌های عملیاتی نسبت به سرمایه‌ای در طرح)، که باید جهت اطلاع عموم در تارنمای این وزارتخانه منتشر شود، صورت خواهد گرفت.

مشخصات، شرایط صدور و ابطال مجوز

دولت مکلف است از طریق وزارت نفت، نسبت به صدور و بازنگری مجوز طرح‌ها تا سقف دو میلیون بشکه در روز و اعطای تنفس خوراک، از سرمایه گذاران بخش غیردولتی برای جذب سرمایه گذاری مردمی حمایت کند. درصد تولید نفت کوره در طرح‌های موضوع قانون باید کمتر از ۱۰ درصد کل فراورده‌های تولیدی هر طرح باشد. تمام محصولات سنگین پالایشی که قیمت آن‌ها کمتر از قیمت نفت خوراک طرح باشد از جمله وکیوم باتوم و ته مانده برج تقطیر در اتمسفر و برج تقطیر در خلاء در حکم نفت کوره است.

به استثنای طرح‌های بهینه سازی و ارتقای پالایشگاه‌های موجود، مجوز صرفا برای اجرای طرح در سواحل کشور صادر می‌شود. در صورتی که دارنده مجوز، ظرف مدت یکسال از تاریخ صدور مجوز، موفق به قطعی کردن نحوه تامین مالی طرح (از طریق اخذ مجوز بورس برای انتشار اوراق مالی یا روش‌های دیگر) نشود، مجوز وی از درجه اعتبار ساقط شده و وزارت نفت می‌تواند نسبت به صدور مجوز برای دیگر متقاضیان اقدام نماید.

اولویت بندی طرح‌ها

پس از ارزیابی گزارش‌های فنی و اقتصادی طرح ها، در صورتی که ظرفیت درخواستی متقاضیان واجدین شرایط دریافت مجوز، بیش از سقف دو میلیون بشکه در روز نفت باشد، یا بدلیل محدودیت موضوع ماده ۱۵ این آئین نامه، وزارت نفت نتواند درخواست‌های همه متقاضیان واجد شرایط را بپذیرد، این وزارتخانه مجاز است براساس اولویت، نسبت به اعظای مجوز متقاضیان (از نظر مقدار تخصیص خوراک و نیز زمان بندی اجرا و شروع بهره برداری از طرح ها) حسب مورد اقدام نماید.

طرح‌های دارای مجوز تا تاریخ تصویب قانون برای اجرا در سواحل و واجد شرایط برای استفاده از تسهیلات قانون و مفاد آئین نامه، طرح‌های فراگیر پالایشی سیراف و نیز زنجیره پتروپالایش مربوط به آن ها، طرح‌های بهینه سازی و ارتقای کمیت و کیفیت فرآورده‌های پالایشگاه‌های موجود، طرح‌های پالایشی در جاسک، طرح‌هایی که به صورت کیمیاشهر (پارک شیمیایی) و یا ادغام واحد‌های پالایش و پتروشیمی (پتروپالایش) مبتنی بر تکمیل زنجیره ارزش طراحی شوند، طرح‌های دارای سرمایه گذاران خصوصی/ تعاونی و طرح‌های دارای امکان تامین منابع مالی مطمئن‌تر داخلی یا خارجی با ارائه مستندات کافی، از جمله اولویت‌های تعیین شده در این آئین نامه است.

در صورتیکه مجموع ظرفیت درخواستی متقاضیان واجد شرایط از ۲ میلیون بشکه در روز بیشتر شود، علاوه بر اعمال اولویت ها، وزارت نفت همچنین مجاز است به منظور بهره مندی تعداد بیشتری از متقاضیان از تسهیلات، با رعایت بازدهی اقتصادی طرح ها، سقف ظرفیت خوراک نفت مصرفی هر طرح را به ۲۰۰ هزار بشکه در روز محدود کند.

میزان تعهدات مالی قابل پذیرش برای صندوق در دوره تنفس خوراک طرح‌ها در سال‌های آینده، مطابق توانمندی مالی صندوق تعیین خواهد شد. میزان این توانمندی طبق جدول زمانی به پیشنهاد صندوق، ظرف مدت ۴ ماه پس از تصویب این آئین نامه به تصویب هیئت امنای صندوق خواهد رسید. وزارت نفت در مجوز‌های صادره برای طرح‌های موضوع قانون، باید برنامه زمانی ساخت و بهره برداری را به نحوی تنظیم نماید که تعهدات ناشی از تنفس خوراک برای صندوق، از محدوده مقادیر مذکور در جدول یاد شده فراتر نرود. انتقال تعهدات یک سال به سال بعد بلامانع است.

تامین مالی طرح‌ها

تامین مالی از طریق ابزار‌ها و نهاد‌های مالی بازار سرمایه و تضمین بازپرداخت اصل و فرع مبالغ سرمایه گذاری شده توسط مردم طبق قواعد و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد. جهت تسهیل در فرآیند تامین مالی، وزارت نفت و شرکت تابعه در چارچوب ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور با اصلاحات و الحاقات بعدی مصوب ۱ اردیبهشت ۱۳۹۴، بیمه‌ها وبانک‌های مجاز زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز می‌توانند پس از تایید سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان رکن ضامن ایفای نقش کنند.

برای تسهیل و تسریع در تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌ها به میزان مقرر در مجوز صادره، موارد زیر توسط بورس به عنوان ضمانت صدور اوراق مالی به صورت انفرادی یا ترکیبی قابل پذیرش است:

الف) وثایق شرکت مجری طرح و سهامداران اصلی آن به میزان ۱۰۰ درصد ارزش اصل اوراق منتشره به روش‌های زیر:

۱- سهام شرکت‌های پذیرفته شده بورسی و فرابورسی متعلق به سهامداران عمده شرکت مجری طرح که قابلیت انتقال داشته باشد.

۲- اسناد اعتباری سهامداران عمده شرکت مجری طرح و قرارداد‌های لازم الاجرا و املاک قابل ترهین آنها.

۳- سهام شرکت مجری طرح پالایشگاه یا پترو پالایشگاه موضع قانون.

۴- فرآورده‌های تولیدی فعلی سهامداران عمده و شرکت‌های متعلق به آنها.

ب) تعهد صندوق طبق بند ۱۰ قسمت «د» ماده ۱۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مندرج در اساسنامه صندوق، با اذن مقام معظم رهبری، از طریق بانک‌های عامل اعم از دولتی یا غیردولتی تا سقف ۱۰۰ درصد ارزش اصل اوراق منتظره شامل اصل و سود اوراق، صرفا در مقابل اخذ تعهد شرکتی سهامدار عمده و انعقاد قرارداد لازم الاجرا در خصوص فرآورده‌های آتی طرح و یا انعقاد قرارداد لازم الاجرا جهت تملیک یا ترهین اصل طرح در صورتی که صندوق اوراق را تسویه نماید.

ج) تضمین دیگر اشخاص حقیقی یا حقوقی مورد تایید سازمان بورس.

سهامداران شرکت مجری طرح موظفند حداکثر یک سال پس از دریافت مجوز، نسبت به واگذاری حداقل ۳۰ درصد از سهام شرکت از طریق عرضه سهام یا از طریق صندوق سرمایه گذاری پروژه در چارچوب قوانین مربوطه و یا انتشار اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام اقدام کنند. در غیر اینصورت وزارت نفت مکلف است نسبت به ابطال مجوز خوراک آن‌ها اقدام کند. آن دسته از دارایی‌هایی که تامین مالی آن‌ها از طریق صندوق سرمایه‌گذاری پروژه جهت عرضه به عموم مردم صورت می‌گیرد از پرداخت عوارض نقل و انتقال معاف می‌باشند.

در صورتی که پس از عرضه سهام، به ترتیب مورد قبول بورس، بدون قصور یا تصیری شرکت مجری، خریدار برای ۳۰ درصد سهام عرضه شده، یافت نشود، شرکت ذی ربط مشمول ابطال مجوز خوراک نخواهد شد.

این پیشنهاد هم اکنون در حال رسیدگی در کمیسیون اقتصاد هیئت دولت است.