آیا کنگره آمریکا "برجام" را به "معاهده" تبدیل می‌کند؟
رویداد۲۴ مخالفت جمهوریخواهان سنا با بازگشت دولت بعدی آمریکا (دولت بایدن) به برجام از اکنون آغاز شده است. دراین میان، برخی سناتور‌های سرشناس کنگره در صدد ارائه طرحی هستند که بتوانند جلوی بازگشت دولت بایدن به توافق هسته‌ای را به هر نحو ممکن بگیرند. در تازه‌ترین این موارد، تد کروز، سناتور جمهوریخواه آمریکا از ترامپ و پمپئو خواست جلوی بازگشت بایدن به برجام را بگیرند. کروز به ترامپ و پمپئو پیشنهاد کرد توافق اقلیمی پاریس و برجام را به عنوان یک "معاهده" به سنا ارجاع دهند.
چنانچه شبکه دویچه وله گزارش داده است، تد کروز سناتور پرنفوذ جمهوریخواه و عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا روز سه‌شنبه دوم دی‌ماه (۲۲ دسامبر) متن نامه‌ای را در وبسایت خود خطاب به دونالد ترامپ، رئیس جمهور و مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در ارتباط با مسدود کردن بازگشت جو بایدن، رئیس جمهور منتخب این کشور به برجام منتشر کرد. کروز در این نامه به ترامپ و پمپئو پیشنهاد کرد توافقنامه اقلیمی پاریس و همچنین توافق هسته‌ای با ایران (برجام) را برای مسدود کردن مسیر بازگشت جو بایدن به برجام به عنوان یک معاهده به سنا ارجاع دهند. این سناتور عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا توافق اقلیمی پاریس و برجام را "فاجعه‌بار" توصیف کرده و به ترامپ و پمپئو توصیه کرده است که جلوی بازگشت بایدن به برجام را پیش از آمدن بایدن به کاخ سفید سد کنند. کروز در توییتی که فرستاده از برجام به عنوان "توافق اوباما - بایدن" یاد کرده است.
معاهدات بین المللی به دو سوم رای کنگره نیاز دارد
استدلال تد کروز این است که معاهدات باید حداقل به تایید ۶۷ سناتور (از ۱۰۰ سناتور) آمریکایی و دو سوم اعضای مجلس نمایندگان برسد. اما به دلیل ترکیب کنگره و مخالفت جمهوریخواهان با برجام، چنین مسئله‌ای تحقق نخواهد یافت. در نتیجه، جلوی بازگشت بایدن به برجام گرفته خواهد شد! به عبارت بهتر، تد کروز بر این باور است که اگر توافقنامه اقلیمی پاریس و برجام به عنوان معاهده به سنا فرستاده شوند نمایندگان سنا با آن مخالفت خواهند کرد و با رد کردن این دو توافق راه بازگشت بایدن به این دو بسته خواهد شد. این سناتور جمهوریخواه در نامه خود چنین نوشته است:
" برجام و توافق اقلیمی پاریس جزو معاهده‌های رسمی به حساب می‌آیند و مشمول اصل دوم قانون اساسی میشوند که طبق این اصل، آمریکا برای پیوستن به این معاهده‌ها نیاز به دو سوم آرای نمایندگان سنا خواهد داشت. "
تد کروز معتقد است برجام و توافق اقلیمی پاریس رای دو سوم نمایندگان سنا را نخواهند آورد و پیوستن آمریکا به برجام و توافق پاریس عملا ناممکن خواهد بود و دولت بعدی آمریکا بدون داشتن رای سنا به این توافقنامه‌ها نمی‌تواند بازگردد. در این میان، برخی سناتور‌ها معتقدند که باید قطعا "برجام" به مثابه یک " معاهده" مورد شناسایی قرار گیرد و عده‌ای دیگر (از جمله عده‌ای محدود از سناتور‌های جمهوریخواه) معتقدند که می‌توان با آن به مثابه یک "توافق" برخورد کرد. در صورتی که برجام در کنگره به مثابه یک "توافق" مورد شناسایی قرار گیرد، نیازی به حمایت دو سوم کنگره از آن وجود ندارد. در جریان تصویب توافق هسته‌ای در دوران ریاست جمهوری اوباما نیز پس از احراز حمایت یک سوم سناتور‌های آمریکایی از توافق هسته ای، این توافق نهایی شد. در آن زمان نیز برخی سناتور‌ها معتقد بودند برجام باید حمایت دو سوم سناتور‌ها را به دست آورد (که عملا ناممکن بود)، اما در نهایت، دولت اوباما از توافق هسته‌ای به مثابه یک "توافق" و نه " معاهده" یاد کرد.
بیشتر بخوانید: ایرانیان در کابینه بایدن؛ آیا تنش میان تهران و واشنگتن کاسته میشود؟
آیا تبدیل برجام به معاهده در دستور کار کنگره قرار می‌گیرد؟
سوال اصلی اینجاست که با توجه به طرح ارائه شده از سوی تد کروز (که مورد حمایت سناتور‌های دیگری مانند تام کاتن و لیندسی گراهام نیز قرار دارد)، آیا تبدیل تواق هسته‌ای ایران و اعضای ۱+۵ به "معاهده" در کنگره به زودی صورت خواهد گرفت؟ تد کروز گفته است برجام و توافق اقلیمی پاریس به دلیل تاثیر آن‌ها بر سیاست داخلی و خارجی آمریکا باید به عنوان معاهده شناخته شوند و ارجاع آن به سنا باید هر چه زودتر و پیش از به قدرت رسیدن بایدن انجام بگیرد.
تد کروز معتقد است که اگر بایدن به کاخ سفید راه پیدا کند، می‌تواند به عنوان رئیس جمهور، مانع از تبدیل توافق هسته‌ای به معاهده شود. همین مسئله، قدرت مانور جمهوریخواهان کنگره برای بازگشت دولت بعدی آمریکا به برجام را شدیدا محدود خواهد کرد. نکته جالب توجه اینکه هنوز مقامات کاخ سفید در خصوص پیشنهاد تد کروز سخنی به میان نیاورده اند، اما بعید نیست که طی هفته‌های آتی، شاهد ایجاد جدلی حقوقی-سیاسی در کنگره بر سر برجام و توافق آب و هوایی پاریس باشیم. در این خصوص، ممکن است دموکرات‌ها (که در اقلیت سنا قرار دارند)، در نهایت از ترفند‌هایی مانند "معلق نگاه داشتن جلسه بررسی تبدیل برجام و توافق آب و هوایی پاریس به معاهده" استفاده کنند. نام این ترفند، "فیلی باستر "است.
فیلی باستر در نظام اجرایی قانونگذاری در آمریکا به تلاش سیستماتیک مخالفین اقلیت اطلاق میشود که با اتخاذ روش‌های متفاوتی مانع از این میشوند که مجلس وارد مرحله تصمیم گیری بر روی طرح اکثریت شود و در واقع با این روش امکان ورود مجلس به مرحله تصمیم گیری نهایی را مسدود می‌کنند. این اقدام که همان آبستراکسیون تلقی میشود بطور سنتی از طریق روش‌های زیر صورت می‌گیرد: ١-طولانی کردن سخنرانی‌های نمایندگان فیلی باستر کننده بصورتی که زمان انجام رای گیری نهایی فرا نرسد. ٢-طرح پیشنهادات، اصلاحات و متمم‌های متعدد به پیش نویس مورد بحث، ٣-طرح کردن پیش نویس جدیدی با موضوعی جدید با استناد به اهمیت خاص موضوع آن و ٤-به تعویق انداختن جلسه نهایی تصمیم گیری.
در هر حال، هنوز پیشنهاد رسمی "تد کروز" تبدیل به یک "طرح" برای بررسی و ارائه در کنگره نشده و حتی "میچ مک کانل" رهبر جمهوریخواهان سنا نیز در این خصوص اظهار نظری نکرده است.
