ماجرای توییت‌های فارسی ادوارد اسنودن چیست؟

رویداد۲۴ ادوارد اسنودن سال ۲۰۱۳ با افشای اسناد سری آمریکا در رسانه‌ها به شهرت رسید. او در اسناد فوق سری که در اختیار روزنامه گاردین قرار داد به همه جهان اعلام کرد که آمریکا بدون در اختیار داشتن حکم قضایی اقدام به جاسوسی از ایمیل‌ها، پیامک‌ها و مکالمات تلفنی شهروندان آمریکایی می‌کند. او در ادامه افشاگری‌هایش اسنادی را در اختیار واشنگتن پست گذاشت و فاش کرد که روش جمع آوری اطلاعات افراد خارجی و اتباع آمریکایی از طریق کنترل مکالمات تلفنی و پیام‌های ایمیلی آن‌ها بوده است.

در پی این افشاگری‌ها اسنودن از آمریکا گریخت و به ۲۱ کشور تقاضای پناهندگی کرد. در ژانویه ۲۰۱۳ ولادیمیر پوتین با تقاضای پناهندگی اسنودن موافقت کرد، اما اعلام کرد که «اسنودن باید کار‌هایی [افشاگری‌ها] که به دوستان آمریکایی ما صدمه می‌زنند را متوقف سازد.» اسنودن ابتدا این شرط را نپذیرفت، اما به مدت یک سال پناهندگی موقت روسیه را دریافت کرد. شش روز پس از انقضای پناهندگی یک ساله موقت اسنودن، وکیل روسی وی اعلام کرد که اسنودن اجازه اقامت سه ساله را دریافت کرده است. این اجازه به او این امکان را داد تا حداکثر سه ماه آزادانه در داخل روسیه سفر کند و به خارج از کشور برود.

بیشتر بخوانید: تحلیل توییت‌های اسنودن/ یک افشاگری درباره ایران در راه است؟

در اکتبر سال ٢٠٢٠، پس از درخواست اسنودن برای تمدید مجوز موقت خود، روسیه به او اقامت دائم نامحدود داد.

هفته گذشته این پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا یک ضرب المثل ایرانی را به زبان فارسی توییت کرد و نوشت «دیوار موش داره، موش هم گوش داره.» روز بعد توییت خود را بازنشر کرد و نوشت «من فقط می‌گویم دلیلی وجود دارد که گربه‌ها محبوب هستند».

اسنودن که ظاهرا از دریافت بیش از ۱۴ هزار بار بازنشر و کامنت شگفت‌زده شده بود یک توییت دیگر نیز به زبان فارسی منتشر کرد و نوشت «من به شدت سطح فعالیت توییتر فارسی را دست کم گرفتم.»

چرا ادوارد اسنودن به فارسی توئیت کرد؟

نیم نگاهی به سایر توییت‌های پر بازدید اسنودن نشان می‌دهد تعجب او بی دلیل نبوده است. توییت‌های او در سایر مواقع به طور میانگین هزار تا دو هزار بار بازنشر می‌شوند. توجه زیاد کاربران فارسی زبان به توییت اسنودن نشان دهنده اهمیت فضای توییتر فارسی است.

اما سوال اینجاست که اساسا منظور اسنودن از انتشار این توییت چه بوده؟ آیا او سابقه انتشار توییت به زبانی غیر از انگلیسی را داشته؟ و اگر بله آیا این توییت‌ها معنای خاصی داشته‌اند؟

ادوارد اسنودن سال ۲۰۱۵ برای نخستین بار وارد توییتر شد. تحلیل گران توییتر در آن زمان به افزایش قابل توجه ترافیک در توییتر بعد از انتشار اولین توییت اسنودن اشاره کرده بودند. توییت‌های اسنودن به طور معمول توجه جمعیت زیادی را در جهان به خود جلب می‌کند، اما توییت‌های او به زبانی به جز انگلیسی بعضا دردسر ساز هم شده است.

در ماه می‌سال جاری اسنودن شعری قدیمی را به زبان چینی توییت کرد. این شعر مایه‌های انتقادی به رژیم‌های سرکوب‌گر در چین داشت که شاعر آن ژنگ جی در سال ۶۱۸ میلادی آن را سروده است. شاعر در این شعر سعی کرده با اشاره به اقدام رژیم سرکوبگر امپراتور زمان خود در سوزاندن کتاب‌ها، نظام او را زیر سوال ببرد. تصویر توییت اسنودن میلیون‌ها بار در شبکه‌های اجتماعی چینی از جمله «دوبان» و «وی چت» بازنشر شد.

برخی بر این باورند که اقدام اسنودن در واقع اعتراضی به سانسور کتاب خاطراتش به زبان چینی بوده است. ظاهرا او در بخش‌هایی از کتاب خاطراتش به محدودیت‌های شدید اینترنت در چین اعتراض کرده بوده که این بخش‌ها از ترجمه زبان چینی کتاب خاطراتش حذف شده‌اند. اسنودن گفته سانسور چینی‌ها در واقع مصداق نقض توافق نشر است.

این تنها توییت به زبانی غیر انگلیسی توسط اسنودن نبوده است. او پیش از این به زبان آلمانی و روسی هم توییت‌هایی را منتشر کرده است.

او اخیرا تصویری از پوستر‌های دوره شوروی را که در آن سه عضو یک خانوده در حال لبخند زدن را نشان می‌دهد بازنشر کرده و به زبان روسی صبح بخیر گفته است. شهروندان روس نیز نسبت به پیام صبح بخیر به زبان روسی گمانه زنی‌های زیادی کردند.

نشریه بیلد آلمان در گزارشی نسبت به احتمال جاسوسی اسنودن برای کرملین گمانه زنی کرده و یکی از نشانه‌های جاسوس بودن او را تسلط به زبان‌های دیگر خوانده است.

این نشریه سال ۲۰۱۶ در گزارشی گفته کارشناسان امنیتی غرب بر این باورند که توییت‌های اسنودن، یا دست کم آن دسته از توییت‌های او که جنبه اطلاعاتی دارد، به طور جدی از سوی سازمان امنیتی روسیه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

نویسنده نشریه بیلد می‌گوید بررسی شبکه‌های اجتماعی مهاجران در روسیه به طور طبیعی اولویت بالایی دارد. زندگی تحت چتر محافظتی روس‌ها که به آن کریشا می‌گویند در واقع تحت مدیریت FSB است و به این معناست که افراد آزادی‌های شخصی شان را باید قربانی کنند.

این نشریه گمانه زنی دیگری کرده و گفته مشخص نیست اسنودن به یکباره زبان آلمانی را به این خوبی یاد گرفته یا یک نفر در مسکو برای او این توییت‌ها را می‌نویسد.

بیلد در ادامه به تسلط ولادیمیر پوتین به زبان آلمانی هم اشاره کرده و گفته پوتین زمانی که در دهه ۱۹۸۰ در کا گ ب مشغول به کار بوده به خوبی به آلمانی مسلط بوده.

اینکه آیا اسنودن اسنادی برای افشاگری علیه ایران دارد یا خیر مشخص نیست. مقامات اطلاعاتی آمریکا معتقدند هنوز اسناد طبقه بندی شده‌ای در دست اسنودن هست که منتشر نشده. سال ۲۰۱۸ یعنی ۵ سال بعد از اولین افشاگری، اسنودن اسنادی درباره برنامه جاسوسی سراسری ژاپن منتشر کرد. بعد از این اسنادی را افشا کرد که نشان می‌داد آژانس امنیت ملی آمریکا چطور قصد حمله به کاربران بیت کوین را دارد.