جعفر پناهی کیست؟

رویداد۲۴ سعید شمس: جعفر پناهی از کارگردان‌های شناخته شده‌ای است که آثار قابل توجهی در کارنامه هنری‌اش به ثبت رسیده است. با این حال در این سال‌ها این چهره بیشتر به عنوان زندانی سیاسی شناخته می‌شود، تا یکی از اهالی سینما! چندی پیش شایعاتی مبنی بر مهاجرت جعفر پناهی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود. او که به همراه همسرش طاهره سعیدی ایران را به مقصد فرانسه ترک کرده بود پس از ده روز به کشور بازگشت و به این شایعات خاتمه داد. 

بیوگرافی جعفر پناهی

جعفر پناهی متولد بیستمین روز از تیر ماه ۱۳۳۹ در شهر میانه از توابع استان آذربایجان شرقی است. همسر او طاهره سعیدی نام دارد که حاصل این زندگی مشترک دو دختر به نام‌های سولماز و پناه است. او از همان نوجوانی به هنر علاقه من بود. شروع فعالیت هنری‌اش در ۱۲ سالگی با نوشتن داستانی شروع می‌شود که این داستان جایزه کتابخانه محله را می‌برد و سپس اولین بار به عنوان بازیگر در فیلم کوتاه فیل و فنجان ایفای نقش می‌کند. البته در این راه مورد حمایت‌های پدرش که نقاش ساختمان بود، قرار گرفت.

آغاز فعالیت جعفر پناهی در سینما

جعفر پناهی قبل از اینکه به عنوان کارگردانی حرفه‌ای شناخته شود و به واسطه فعالیت هایش زندانی شده و انواع محدویت و محرومیت‌ها را تجربه کند، در چند فیلم به عنوان عکاس شرکت کرد تا اینکه یکی از مسئولان وقت صدا و سیما پیشنهاد می‌دهد، برای عکاسی و تهیه گزارش از جنگ، به جبهه برود که این اتفاق موجب شد آثاری قابل توجه از جنگ ایران و عراق بسازد.

جعفر پناهی بازیگر و کارگردان

بازی در «درختان زیتون» به کارگردانی عباس کیارستمی که در سال ۱۳۷۲ تولید شد، اولین حضور رسمی و جدی جعفر پناهی در سینمای ایران بود که اتفاقاً این اتفاق با درخشش او همراه شد. پناهی که پیش از این سابقه دستیاری کیارستمی را داشت، یکسال بعد از درختان زیتون اولین اثرش به عنوان کارگردان را به نام بادکنک سفید ساخت تا نشان بدهد، به سینما آمده است و کارنامه‌ای پربار و از خودش به جای بگذارد. مسافر جنوب، آینه، دایره، جمعه، طلای سرخ، جمعه، کافه تزانزیت، حکم، آفساید، کشتیزاری‌های سفید، اوریون، پرده، این یک فیلم نیست، تاکسی مستند، سه رخ فیلم‌هایی هستند که پناهی در آن‌ها کارگردان، تهیه کننده، نویسنده، بازیگر و تدوینگری را تجربه کرده است.

فیلم‌های مهم جعفر پناهی

آفساید؛ زنان و ورزشگاه

در دهه هشتاد مشکل محرومیت و ممنوعیت زنان برای ورود به ورزشگاه به مانند امروز به عنوان دغدغه مطرح نبود و فعالیت‌هایی که در این رابطه انجام می‌شد، به اعتراض‌های پراکنده و گاه و بیگاهی ختم می‌شد و این جعفر پناهی بود که با «آفساید» ورود زنان به ورزشگاه‌ها را به مطالبه‌ای جدی و عمومی تبدیل کرد و به همین دلیل این فیلم هرگز مجوز رفتن روی پرده را نگرفت. اما با اینکه آن روز‌ها از فضای مجازی و ... خبری نبود، سی دی آفساید در معابر عمومی، به ویژه میدان انقلاب به قیمت ۲۰۰۰ تومان فروخته می‌شد. آفساید روایتگر شرح حال دخترانی است که حاضرند هر کاری انجام دهند تا بازی ایران-بحرین را برای ورود ایران به جام جهانی ببینند تا جای کسانی را که در بازی ایران-ژاپن جان خود را از دست داده‌اند خالی نباشد.

جایزه‌های پناهی

به گزارش رویداد۲۴ جعفر پناهی از کارگردانان مولف سینما است و به دلیل حساسیت بالایی که در تهیه آثارش دارد، فیلم‌هایی صاحب سبک و تاثیرگذار در کارنامه اش به ثبت رسیده‌اند. بر همین اساس این کارگردان در طول سال‌های فعالیت هنری جایزه‌های زیادی گرفته است که جایزه دوربین زرین جشنواره کن ۱۹۹۵ برای «بادکنک سفید»، خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین ۲۰۱۳ برای نویسندگی «پرده»، جایزه آسیا پاسیفیک برای «گُل»، خرس طلایی جشنواره فیلم برلین ۲۰۱۵ برای «تاکسی»، جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم کن ۲۰۱۸ برای «سه رخ»، نامزدی در آکادمی اسکار با «این فیلم نیست» از جمله جوایز قابل توجه جعفر پناهی به شمار می‌روند.

اختصاص حرص طلایی برای «تاکسی» با ممنوع الخروجی جعفر پناهی بود و به همین دلیل تصویر خواهرزاده جعفر پناهی روی استیج جشنواره برلین برای گرفتن جایزه فیلم «تاکسی» موجب شد، ممنوع الخروجی کسی که برنده خرس طلایی جشنواره کن بود، به عنوان اتفاقی تلخ و عجیب در سرتاسر دنیا بازتاب گسترده‌ای داشته باشد.

بیشتر بخوانید: ترانه علیدوستی کیست؟

جعفر پناهی در زندان اوین

جعغر پناهی از جمله چهره‌هایی است که در قبال اتفاق‌ها واکنش نشان می‌دهد و دقیقاً به همین دلیل بار‌ها دادگاهی، بازجویی و زندانی شده است که می‌توان به شرایطی که او بعد از انتخابات ۸۸ با آن مواجه شد، اشاره کرد. در روز‌هایی که کشور به دلیل اعتراض به روند رای گیری دچار تنش بود، مراسمی برای گرامیداشت جانباختگان آن حادثه برگزار شد که پناهی و تنی چند از چهره‌های دیگر در آن شرکت کردند که بازداشت شدند و در روز ۴ خرداد ۱۳۸۹ به دستور بازپرس و تایید دادستان عمومی و انقلاب تهران با تودیع وثیقه ۲۰۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد. البته او به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌سازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌نامه‌نویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شد تا یکی از سنگین‌ترین احکام قضایی برای این کارگردان شناخته شده، صادر شود تا این موضوع بازتاب گسترده‌ای در مجامع بین المللی هنری داشته باشد. به طوریکه تیری فره مو مدیر هنری جشنواره بین‌المللی فیلم کن در در ۱۳ بهمن در یک کنفرانس مطبوعاتی که به منظور حمایت از پناهی و محمد رسول‌اف در سینماتک پاریس برگزار شد، اعلام کرد که امسال جایزه ویژه «مربی طلا» کن را به پناهی تقدیم می‌کنند. همچنین پناهی که برای پیگیری وضعیت محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد به دادسرای اوین رفته بود، ۲۰ تیر ۱۴۰۱ در همان‌جا بازداشت و به بند ۸، سالن ۷، زندان اوین منتقل شد.

او به همراه محمد رسول اف از زندان بیانیه‌ای با این مضمون صادر کرد: «ما فیلمسازیم. ما عضو سینمای مستقل ایرانیم. زیستن را در آفرینش آثار می‌دانیم. آثاری که سفارش پذیر نیست. از این رو نزد صاحبان قدرت مجرمیم. سینمای مستقل تصویرگر روزگار خود است. از جامعه الهام می‌گیرد و نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. تاریخ سینمای ایران گواه حضور موثر و مستمر فیلمسازان مستقل است که با کوشش‌های خود سانسور را به عقب رانده و حیات این هنر – صنعت را قوام بخشیدند. در این راه بسیاری ممنوع الکار شدند. برخی ناچار به مهاجرت ناخواسته و عده‌ای به گوشه‌ی انزوا رانده شدند. با این همه امید دوباره ساختن دلیل بودن است. فیلمساز مستقل در هر شرایط، زمان و مکان در حال ساختن و یا به فکر ساختن فیلم است. ما فیلم سازیم. مستقل.»