نظام مالی شهرداری‌ها پاشنه آشیل کلانشهرها است
حجت میرزایی در دهمین جشنواره بین المللی برترین های پژوهش و نوآوری های مدیریت شهری، با بیان اینکه دنیای امروز دنیایی بر پایه سرعت و شتاب جهانی شدن است، گفت: به طوری که سهم شهرها در اسکان جمعیت به 60 درصد رسیده است. این در حالی است که تعداد ابر شهرها بعد از جنگ جهانی دوم در سال های اخیر به 30 شهر افزایش یافته است.
معاون برنامه‌ریزی توسعه شهری و امور شوراهای شهرداری تهران با اشاره به اینکه در بسیاری از این شهرها جمعیت های زیادی ساکن هستند، افزود: هم اکنون بین 20 تا 30 میلیون جمعیت در ابر شهرها سکونت دارند. در این میان جغرافیای شهری نیز تغییر یافته است به طوری که در پایان جنگ جهانی دوم 6 شهر با جمعیت بالای 5 میلیون نفر وجود داشت اما در حال حاضر 25 ابر شهر تنها در کشورهای در حال توسعه وجود دارند.
وی با بیان اینکه در کشور ما در 6 دهه گذشته تعداد شهرها 4.5 برابر و جمعیت شهری 9 برابر شده است، ادامه داد: نرخ شهرنشینی در کشور ایران همانند کشورهای توسعه یافته است. از 6 دهه گذشته تاکنون شهروندان به کلان شهرها به خصوص تهران مهاجرت کرده اند.
مالیه عمومی شهرداری تهران تا 5 سال آینده 300 هزار میلیاردتومان است
میرزایی با تاکید بر اینکه همه شهروندان در ایران دریافته اند مهاجرت سهم بزرگتری در رانت نفتی را به آنها ارایه می دهد، یادآور شد: هم اکنون 50 میلیون نفر از جمعیت ایران در کلان شهرها هستند که این موضوع فرصتی برای سرمایه گذاری در بخش خصوصی و عمومی است، اما متاسفانه این فرصت بزرگ در بخش دولتی و خصوصی به یک تهدید تبدیل شده است.
معاون برنامه‌ریزی توسعه شهری و امور شوراهای شهرداری تهران در خصوص اینکه در کشورهای در حال توسعه دولت ها تراکم جمعیت را فرصتی بی نظیر برای تثبیت قدرت سیاسی و اجتماعی خود می دانند، گفت: این دولت ها تلاش کرده اند، دایره نفوذ خود را در این شهرها افزایش دهند اما این تلاش برای راضی نگهداشتن و ارایه خدمات روزافزون، تقاضای شهروندان کلان شهرها را بیشتر کرده و به دنبال آن سهم و اندازه دولت مرکزی ودولت های محلی نظیر شهرداری ها نیز افزایش یافته است.
وی درباره اینکه تنها در شهرداری تهران رقم مالیه عمومی تا 5 سال آینده 300 هزار میلیاردتومان است، افزود: از این میزان باید 200 هزار میلیاردتومان برای اجرای پروژه های ناتمام آینده و 100 هزار میلیاردتومان برای پروژه های فعلی تدارک دیده شده است. نظام مالی شهرداری‌ها پاشنه آشیل کلانشهرها است؛ چرا که تامین بودجه سالیانه، میزان بدهی و همچنین منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه‌ها به رقم زیادی رسیده که حدودا 150 هزار میلیاردتومان برای هشت کلانشهر است که حدود 50 درصد بودجه عمومی دولت می‌شود.
میرزایی ادامه داد: برای 8 کلانشهر کشور در 5 سال آینده نزدیک به 400 هزار میلیارد تومان منابع نیاز است و در حال حاضر اقتصاد شهرها ظرفیت تامین این منابع را ندارند؛ چراکه دارای نظام مالی سنتی و عقب‌مانده‌ای در کلانشهرها هستیم.
وی با ابراز تاسف از اینکه در کنار این نیاز بزرگ، نظام مالیه در کلان شهرها کاملا سنتی است، یادآورشد: در طول سه دهه گذشته ساز و کار مخرب تامین مالی در شهرها باعث ایجاد اقتصاد سنتی وابسته، برای ساخت و ساز شده است. شهرداری های کلان شهرهای ایران در این میان سهم چندانی از فن آوری های نوین و اقتصاد دانش بنیان ندارند. در کنار این موضوع دانش اقتصاد شهری نیز همچنان توسعه نیافته است.
بخش بزرگی از اراضی شهری فاقد سند مالکیت هستند
میرزایی با بیان اینکه در کنار مسایل سنتی اقتصاد شهری موضوعات جدیدی نیز حادث شده که از حل آن ها عاجر مانده ایم، تاکید کرد: شاید تاسف بار باشد که بگویم تهران 16 میلیون نفر جمعیت و 40 درصد ارزش افزوده بخش صنعتی را در اختیار دارد و در سطح ملی به اقتصاد بازارهای جهانی متصل است اما در رتبه بندی جهانی از بین 120 کشور، در شاخص اقتصاد جهانی، رتبه 120 را به خود اختصاص داده است.
معاون برنامه‌ریزی توسعه شهری و امور شوراهای شهرداری تهران با تاکید بر اینکه ما راهی بسیار طولانی برای دستیابی به رقابت پذیری شهری داریم، گفت: نظام حقوق مالکیت در تهران و سایر کلان شهرهای کشور حل نشده است. بخش بزرگی از اراضی شهری فاقد سند مالکیت هستند و در نتیجه در کنار انگیزه های ناکارآمد و اقتصاد شهری مدرن، شاخص های کیفی پایین نگه داشته شده است.
وی با اشاره به اینکه در سطح جهانی سهم تهران در جذب سرمایه خلاق اندک است، اذعان کرد: تهران اخراج کننده سرمایه خلاق در جهان محسوب می شود، به جای اینکه این سرمایه ها را جذب و انباشت کند. این چالش سایر کلان شهرها نیز خواهد بود پس نیاز داریم در سال های آینده، نظام نوآوری شهری یا اکوسیستم را جذب کنیم.
بازسازی شهرداری ها برای تبدیل به سازمان های سرمایه پذیر
وی در خصوص اینکه آنچه رقابت کلان شهرها را شکل می دهد ظرفیت جذب انباشت و کاربست سرمایه های مالی ملی است، افزود: در غیر این صورت سرمایه های بین المللی را نیز نمی توان جذب کرد. بازسازی شهرداری ها برای تبدیل به سازمان های سرمایه پذیر هم بسیار مهم است. بهبود کسب و کارهای شهری نیز اهمیت زیادی دارد و شهرداری های کلان شهرها نه تنها در این زمینه موفق نبودند، بلکه مانند ترمز نیز عمل کرده اند. به طوری که امروز شاخص ساخت و ساز در کلان شهرها به 9 ماه و یک سال رسیده است.
میرزایی با بیان اینکه این موضوع به معنای فاجعه برای کسب و کار کلان شهری مانند تهران خاطرنشان کرد: همین روند باعث شده سایر کسب و کارهایی که نیاز به مجوز شهرداری دارند نیز، با موانع با موانع دارنده روبرو شوند.
