به عصر بیماری‌های عالم‌گیر خوش آمدید/ ماجرای «بیماری X» چیست؟

رویداد۲۴ دکتر پیتر دازاک  اکولوژییست بیماری، در مقاله ای در نیویورک تایمز به بررسی عالم گیری ویروس کرونا پرداخته است و در مقدمه این مقاله اشاره کرده که ما باید آنچه را که باعث ایجاد عالم گیری های گسترده می شود ، متوقف کنیم نه اینکه فقط به بیماری های فردی پاسخ دهیم.

در ادامه این مقاله نیویورک تایمز می خوانیم: در اوایل سال 2018 ، در طی جلسه ای در سازمان بهداشت جهانی در ژنو ، گروهی از متخصصان که من نیز عضوشان هستم(طرح تحقیق و توسعه) اصطلاح "بیماری X" را اختراع کردیم. منظور ما از این اصطلاح، بیماری های عالم گیری بود که بعدها رخ می دهند و می توانند ناشی از عواملی ناشناخته باشند. درواقع منبع این نوع بیماری ها پاتوژن جدیدی خواهند بود که هنوز وارد جمعیت بشر نشده باشد. از آنجایی که امروز جهان در حاشیه یک بیماری عالم گیر جدید ایستاده است ، ارزش دارد لحظه ای به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا Covid-19 همان نوع بیماری است که گروه ما از مدتی پیش نسبت به آن هشدار داده است؟

در آن زمان گفتیم ، بیماری X ممکن است ناشی از ویروسی با منشأ حیوانات باشد و در جایی از کره زمین ظاهر شود که نوع توسعه اقتصادی، مردم و حیوانات وحشی را به هم ارتباط می دهد. بیماری X احتمالاً در ابتدای شیوع بیماری با سایر بیماری ها اشتباه گرفته می شود و با سرعت و در سکوت گسترش می یابد. با بهره برداری از شبکه های سفر و تجارت بشر ، به چندین کشور می رسد و مهارهای اولیه را خنثی می کند. بیماری X میزان مرگ و میری بالاتر از آنفولانزای فصلی دارد اما به راحتی آنفولانزا گسترش می یابد. این بیماری حتی قبل از دستیابی به وضعیت عالم گیر ، بازارهای مالی را تکان خواهد داد.

حتی در حالی که نشانه هایی وجود دارد که ممکن است گسترش این بیماری عالم گیر در چین در حال کند شدن باشد ، هم اکنون چندین جامعه و کشور مختلف، انتقال پایدار دارد. تعداد پرونده های تایید شده طی روزهای اخیر در کره جنوبی انفجاری است. در ایتالیا ، دهکده ها و شهرها در حال تعطیل شدن هستند ، هفته مد در میلان مختل شده است و جشنواره ها یکی پس از دیگری لغو می شوند در حالی که مقامات بهداشت عمومی اروپا در جستجوی بیمارهای اولیه هستند تا مشخص کنند چه افرادی احتمالاً آلوده است و ممکن است این بیماری را در اروپا شیوع دهند. به نظر می رسد ایران به قطب جدید انتقال بین المللی بیماری تبدیل شده است. عالم گیری های رو به رشد ، ما را به روش های جدیدی به چالش می کشند ، زیرا از یک سو مردم سعی می کنند از قرنطینه ها دوری کنند و از سوی دیگر نظریه پردازان توطئه کارزارهای اطلاعاتی خود را به راه انداخته اند تا دموکراسی را به چالش بکشند.

بیشتر بخوانید: حقیقت یا شایعه؟/ آیا گرمای هوا ویروس کرونا را از بین خواهد برد؟

اما در حالی که جهان در تلاش است به Covid-19 پاسخ دهد ، ما این فرصت را از دست می دهیم که تصویر بزرگی را که در پیش چشمانمان است به درستی ببینیم؛ عالم گیری ها رو به افزایش است و ما باید فرایندی را برای مهارشان فراهم کنیم ، نه این که فقط بیماریهای فردی را معالجه کنیم.

طاعونهای تاریخی تنها بخشی از فرهنگ ما نیستند. آنها ناشی از فجایعی مثل مرگ سیاه هستند که در اواسط قرن 14 با رشد تجارت در امتداد جاده ابریشم گسترش یافت. گونه های جدید آنفلوانزا از دامداری پدید آمده اند و ابولا، سارس، مرس و هم اکنون نیز  Covid-19  با حیوانات وحشی پیوند خورده اند. عالم گیری ها معمولاً به عنوان ویروس های رایج در حیوانات شروع می شوند و به محض ارتباط انسان و حیوان، می توانند به انسانها انتقال یابند.

این انتقال بیماری از حیوان به انسان، به سرعت در حال افزایش هستند چراکه ردپای اکولوژیکی، ما را به حیات وحش در مناطق دور افتاده نزدیک می کند. از طرف دیگر، تجارت  حیوانات وحشی، این حیوانات را به مراکز شهری مدرن می کشاند. همچنین، جاده سازی بی سابقه ، جنگل زدایی ، پاکسازی اراضی، توسعه کشاورزی و  سفر و تجارت جهانی روندی افزایشی دارد و در نتیجه ما را نسبت به عوامل بیماری زا مانند کرونا آسیب پذیر تر می کند.

با این حال ، استراتژی جهان برای مقابله با بیماری های عالم گیر ضعیف است. در سراسر بخش های جامعه، از سیاستمداران تا عموم مردم ، عالم  گیری ها را به عنوان یک مسئله فاجعه آمیز  و غیرقابل پیشگیری می بینیم. ما منتظریم که عالم گیری ها اتفاق بیفتند و امیدواریم که یک واکسن یا دارو بتواند به سرعت عالم گیری ها را کنترل کند. اما با وجود  افزایش مبتلایان  Covid-19 ، هنوز واکسنی مطمئن برای ویروس های سارس یا اچ آی وی یا زیکا کشف نشده است. مشکل این است که با شیوع بیماری ، میل به هزینه کردن در بخش پیشگیری از بین می رود و بازار واکسن ها و داروهای ضد بیماری های ویروسی پراکنده  عمل می کنند. گویی تمرکز بیشتر روی بخش درمان است تا پیشگیری.

در طول مجمع جهانی بهداشت در سال 2016 ،این سازمان، طرح تحقیق و توسعه را برای برطرف کردن این شکاف راه اندازی کرد و یک فهرست اولویتی از عوامل بیماری زا را که سلامت جهانی را تهدید می کنند ، اعلام کرد.  برای این بیماری ها هیچ واکسن یا داروئی در دسترس نبود. بیماری هایی مانند سارس، ابولا و سایر  بیماریهای نادر اما جدی که ناشی از ویروس های اپیدمیک هستند در این فهرست جای داشتند. ائتلاف برای نوآوری های آمادگی برای مبارزه با بیماری های عالم گیر با  مشارکت جهانی بین سازمان های دولتی ، خصوصی ، بشردوستانه و جامعه مدنی که در داووس در سال 2017 راه اندازی شد  تا حدودی در این زمینه فعالیت هایی داشته است.

برای فرار از عصر بیماری عالم گیر، ما باید با آنها به عنوان یک مسئله بهداشت عمومی رفتار کنیم و علاوه بر پاسخ ، شروع به کار در زمینه پیشگیری کنیم. اولین هدف ما باید گسترش وسایل پیشگیرانه در برابر عالم گیری های احتمالی گسترده باشد. هنگامی که برخی از ما دو سال پیش "بیماری X" را به فهرست اولویت  سازمان بهداشت جهانی اضافه کردیم ، می خواستیم این نکته را بیان کنیم که تولید واکسن و دارو برای عوامل شناخته شده کافی نیست . آن هم در شرایطی که هر لحظه ممکن است یک بیماری عالم گیر جدید رخ دهد.

دانشمندان تخمین می زنند که 1.67 میلیون ویروس ناشناخته از این نوع  در جهان وجود دارد که قبلاً در افراد دیده شده اما جدی گرفته نشده اند  کشف و توالی آنها باید در اولویت باشد. چرا که همیشه می دانیم باید دشمنانمان را پیش از حمله بشناسیم. در پی شیوع بیماری سارس تحقیقات در مورد منشاء کروناویروسها یعنی خفاشها منجر به کشف بیش از 50 ویروس مرتبط شد که برخی از آنها پتانسیل آلوده کردن نوع بشر را دارند. این اطلاعات اکنون می تواند برای تست واکسن ها و داروهای گسترده استفاده شود. همانطور که پروژه جهانی ویروموم پیشنهاد کرده است این تلاش را برای پوشش دادن همه خانواده های ویروسی انجام دهد و این  اولین گام منطقی برای پیشگیری است.

بیشتر بخوانید: سایه ویروس کرونا بر سر مقامات ایران/ همه چیز عادی است اما احتمال مرگ بالاست!

یک تغییر اساسی  دیگر نیز باید این باشد که آزمایش ها ، واکسن ها و داروها به گونه ای طراحی شوند تا به جای بیماری های شناخته شده، کل بیماری های ناشناخته یک گروه ویروس را هدف بگیرند. انستیتوی ملی آلرژی و بیماریهای عفونی در ایالات متحده مشغول تهیه واکسن جهانی آنفولانزا است که تمام انواع آنفلوانزا را پوشش می دهد و  واکسن کروناویروس جهانی نیز باید بتواند همه بیماری های این خانواده را تا حدودی درمان کند.

با یک سرمایه گذاری کوچکتر ، ما همچنین می توانیم با همکاری با جوامعی که در کانون بیماری هستند از عالم گیری بیماری پیشگیری کنیم. نظارت بر بیماری باید روی کشاورزان ، جوامع روستایی و هر فردی  که ارتباط گسترده ای با حیوانات وحشی دارد ، متمرکز شود.

عالم گیری ها مانند حملات تروریستی هستند: ما تقریباً می دانیم که از کجا سرچشمه گرفته اند و چه کسی مسئول آنها است ، اما دقیقا نمی دانیم حمله بعدی چه زمانی خواهد بود. آنها باید با همان روش هم درمان شوند یعنی  با شناسایی تمام منابع ممکن و از بین بردن منابع حمله  قبل از وقوع عالم گیری بعدی.