سایه جنگ دریایی ایران و اسرائیل بر مذاکرات وین/ ماجرای حمله به کشتی ایرانی ساویز چیست؟
رویداد۲۴ روز سه‌شنبه شبکه العربیه متعلق به عربستان و روزنامه نیویورک تایمز آمریکا از حمله به یک کشتی ایرانی مستقر در دریای سرخ خبر دادند. پس از انتشار این خبر، خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران دلیل سانحه را «انفجار مین‌های چسبان در بدنه کشتی» عنوان کرد.
ماجرای حمله به کشتی ایرانی چه بود؟
شبکه خبری العربیه و نیویورک تایمز هر دو اعلام کردند که این مین‌های چسبان به اسرائیل تعلق داشته. نیویورک تایمز به نقل از یک مقام آمریکایی گفته که اسرائیل پیش از این حمله آمریکا را در جریان قرار داده بود.
تسنیم در گزارش خود گفته کشتی سانحه دیده کشتی ساویز بوده که "در چند سال گذشته در دریای سرخ به منظور پشتیبانی از تکاور‌های ایرانی که به ماموریت اسکورت شناور‌های تجاری اعزام می‌شوند مستقر بوده است. "
نیویورک تایمز درباره ماهیت کشتی ساویز نوشته: این کشتی به طور فنی در دسته کشتی‌های باری دسته‌بندی می‌شود و اولین کشتی با ماموریت نظامی بوده که در جریان درگیری‌های ایران و اسرائیل مورد حمله قرار گرفته است.
خبری از سوی یک مقام آمریکایی به رسانه نیویورک تایمز آمریکا درز کرده که نشان می‌دهد اسرائیل قبل از حمله به کشتی ایرانی آنها را مطلع کرده بوده.
این رسانه به نقل از یک مقام آمریکایی نوشته: اسرائیلی‌ها به آمریکا خبر داده‌اند که قرار است نیروهایشان در ساعت ۷:۳۰ دقیقه صبح به وقت محلی به کشتی ساویز حمله کنند.
این مقام آگاه گفته اسرائیلی‌ها اقدام خود را یک اقدام تلافی جویانه در ازای حمله ایران به کشتی‌های اسرائیلی خوانده و گفته‌اند که ساویز در ناحیه زیر خط دریا آسیب دیده است.
بیشتر بخوانید:نیویورک تایمز: اسرائیل عامل حمله به کشتی ایرانی ساویز است
این مقام آمریکایی که نامش برده نشده گفته احتمالا اسرائیلی‌ها حمله را به تاخیر انداخته‌اند تا ناو هواپیمابر آیزنهاور که در این منطقه حضور داشته فاصله لازم با کشتی ساویز را بگیرد. در زمان حمله به کشتی ایرانی، ناو آیزنهاور بیش از ۲۰۰ مایل از ساویز فاصله داشته.
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در واکنش به حادثه کشتی «ساویز» در دریای سرخ مدعی شد که اطلاعی در این باره ندارد.
به گزارش نشریه هیل، سخنگوی پنتاگون در بیانیه‌ای اعلام کرد که آمریکا در جریان اخبار رسانه‌ها در ارتباط با حادثه برای کشتی ساویز در دریای سرخ قرار دارد. جسیکا مک‌نالتی گفت که «هیچ یک از نیرو‌های آمریکایی در این سانحه دست نداشته‌اند و اطلاعات بیشتری برای ارایه در این زمینه وجود ندارد.»
اسرائیلی‌ها مدعی‌اند که اقدامشان تلافی‌جویانه بوده است. به نظر می‌رسد حادثه‌ای که آنها بدان اشاره دارند حمله موشکی به کشتی کانتینربر اسرائیلی به نام لوری در روز ۵ فروردین ۱۴۰۰ است. پنجشنبه ۵ فروردین ۱۴۰۰، یک کشتی کانتینر بر اسرائیل به نام لوری (Lori) که از دارالسلام در تانزانیا در حال حرکت به سمت بندر موندرا در هند بود مورد حمله موشکی واقع شد. رسانه‌های اسرائیلی ایران را مسئول حمله موشکی به کشتی اسرائیلی معرفی کردند.
پیش از این حادثه در تاریخ ۲۱ اسفند ۹۹ کشتی ایرانی «ایران شهرکرد» که به شرکت ملی کشتیرانی ایران تعلق داشت با مواد انفجاری آتش زا مورد حمله قرار گرفت. ناخدای کشتی اسرائیل را مقصر این حادثه معرفی کرد و سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز صراحتا اعلام کرد انگشت اتهام به سوی رژیم صهیونیستی دراز است.
سابقه حمله اسرائیل به کشتی‌های ایرانی
در دو سال گذشته اسرائیل بار‌ها کشتی‌های نفتکش ایرانی را با هدف اخلال در فرآیند صادرات نفت مورد حمله قرار داده است. نخستین حمله اسرائیلی‌ها به مهرماه سال ۹۸ و حمله به نفتکش سابیتی در دریای سرخ برمی‌گردد. بر اساس اعلام مقامات آمریکایی و همچنین اذعان رسانه‌های اسرائیلی، بیش از دوازده نفتکش و تعداد نامشخصی از کشتی تجاری ایران مورد حمله نیروی دریایی اسرائیل در دریای سرخ و شرق دریای مدیترانه واقع شده‌اند.
نام کشتی ساویز به عنوان کشتی متعلق به ایران که در تنگه باب المندب لنگر انداخته بار‌ها در سال‌های اخیر رسانه‌ای شده بود.
نشریه آمریکایی واشنگتن فری بیکن در اگوست ۲۰۱۸ در یادداشتی نوشت: «این کشتی ایرانی که پوشش کشتی باری در آب‌های دریای سرخ حضور دارد به عنوان کشتی مادر شناسایی شده و ماموریتش در دریای سرخ جمع‌آوری و انتقال اطلاعات برای حملات حوثی‌ها بوده که در ماه‌های اخیر افزایش داشته است.»
در ادامه یادداشت این نشریه آمده «از جمله اقداماتی که این کشتی ایرانی انجام داده، دادن اطلاعات برای حمله‌ای است که اخیرا در ماه ژانویه توسط شبه نظامیان حوثی مورد حمایت ایران علیه یک نفتکش سعودی انجام شد.»
سایت گروهک مجاهدین خلق نیز سال ۲۰۱۹ اطلاعاتی درباره این کشتی منتشر کرده بود. این رسانه مدعی شده بود که «بنابر اطلاعاتی این مشتی در پوشش نقل و انتقال کانتینر‌های تجاری، فعالیت می‌کند و دارای قایق‌های تندرو و مجهز به توپ‌های ۲۳ میلی متری از نوع زد یو و همچنین رادار‌های نظامی است. امریکه در اساس با چارچوب‌ها و استاندارد‌های متعارف برای کشتی‌های باری و یا ناوگان تجاری در آب‌های بین المللی نه تنها همخوانی ندارد بلکه موید واقعیتی به نام فعالیت‌های تروریستی در پوشش کشتی رانی است.»
موسسه دریانوردی آمریکا نیز در ماه اکتبر سال ۲۰۲۰ گزارشی منتشر کرده و در آن مدعی شده کشتی ساویز یک کشتی پوششی نظامی متعلق به سپاه پاسداران است و ماموریت آن انجام عملیات جاسوسی در آبهاست.
در این گزارش گفته شده افراد یونیفورم پوش بر روی عرشه این کشتی حضور دارند و قایق‌های موتوری از نوع قایق‌های کوچک و پر سرعت سپاه نیز بر روی عرشه لنگر انداخته اند.
حمله به کشتی ایرانی در میانه مذاکرات هسته‌ای وین
نیویورک تایمز بین حادثه رخ داده برای کشتی ایرانی در دریای سرخ و پیشرفت مذاکرات برجامی در وین ارتباط معنا داری قائل است. این رسانه نوشته: این اتفاق درست در زمانی رخ داده که اولین روز مذاکرات احیای مشارکت آمریکا در برجام به پایان رسیده و دور اول موفقیت آمیز بوده است. اسرائیل که دشمن ایران است به شدت با احیای برجام مخالف است و دولت ترامپ را به مدت سال از بازگشت به این توافق منع کرده است.
روز گذشته (سه شنبه) دور اول مذاکرات کمیسیون مشترک برجام به پایان رسید. طرف ایرانی و آمریکایی در دو اتاق مجزا و با میانجی گری کشور‌های اروپایی با هم مذاکره کردند و نتیجه آن توافق بر سر ادامه مذاکرات بود، اما اظهار نظر مقامات آمریکایی نشان می‌دهد ایران پیشرفت‌هایی به دست آورده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده این کشور پذیرفته که تحریم‌های ناسازگار با برجام برداشته شوند.
ادامه مذاکرات می‌تواند به بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌هایی که ترامپ علیه ایران وضع کرده بود بیانجامد و همین مساله نگرانی رقبای منطقه‌ای ایران را به دنبال داشته است. رقبایی از جمله اسرائیل و عربستان که در چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ تمام تلاششان را برای از بین بردن توافق هسته‌ای و اجرایی شدن کمپین حداکثر فشار آمریکا علیه ایران انجام داده بودند.
در پی اعلام خبر دست داشتن اسرائیل در حمله به کشتی ایرانی، اکانت‌هایی در شبکه‌های اجتماعی که با سپاه پاسداران در ارتباطند خواستار حمله انتقام جویانه از سوی نیرو‌های نظامی ایران شدند. این کاربران که اغلب در توییتر اظهار نظر کرده اند با بازنشر بخش‌هایی از صحبت‌های رهبر ایران، اعلام کرده اند که «دوران بزن در رویی گذشته» و ایران به هر اقدام تهاجمی پاسخ می‌دهد.
اقدام تلافی جویانه ایران می‌تواند زمینه ساز یک درگیری تمام عیار میان ایران و اسرائیل در آب‌های دریای عمان و خلیج فارس باشد. اتفاقی که در نهایت بر مذاکرات برجامی سایه خواهد انداخت.
