خطرات انتشار تصاویر کودکان در شبکه‌های اجتماعی

رویداد۲۴ محمد وظیفه‌شناس اظهار کرد: انتشار عکس‌های کودکان در فضای مجازی، جدای از اینکه باعث نقض حریم خصوصی کودک می‌شود، می‌تواند کودک را تبدیل به سوژه‌هایی برای افرادی کند که دچار اختلالات جنسی مثل پدوفیلیا هستند. برخی از این افراد گزینه‌های خود را از طریق فضای مجازی انتخاب می‌کنند.

وی ضمن بیان اینکه نمایش چهره، عکس و فیلم کودکان در فضای مجازی این روز‌ها بسیار باب شده و کودکان را در معرض آسیب‌هایی بسیاری قرار می‌دهد، گفت: ما بسیاری از فالور‌های خود را در فضای مجازی نمی‌شناسیم یا اگر ظاهرا آن‌ها را بشناسیم، اینکه آن فرد در ارتباط با کودکان چه رفتار و تمایلاتی دارد برای ما ناشناخته است.

این کارشناس ارشد روانشناسی عمومی افزود: پدوفیلیا یا تمایل جنسی به کودکان یک انحراف جنسی است که افراد مبتلا به این اختلال از لحاظ ظاهری تفاوتی با مردم عادی ندارند. این افراد برای رسیدن به مقاصد شوم خود با پسربچه‌ها یا دختربچه‌ها ارتباط نزدیکی برقرار می‌کنند. درحال حاضر فضای مجازی شرایط را برای این افراد مساعد کرده. این‌ها مسائلی است که هرچند به ندرت، اما بازهم در جامعه اتفاق می‌افتد و ما نباید ریسک کنیم و شرایط کودک خود را ناایمن کنیم.

حریم خصوصی کودکان را به رسمیت بشناسیم

وی ضمن تاکید بر اینکه بایستی حریم خصوصی کودک را به رسمیت بشناسیم، گفت: ممکن است فرد در سنین بزرگسالی از اینکه عکس‌های برهنه یا فیلم‌های شیطنت و بازیگوشی و... او در فضای مجازی پخش شده و برای دیگران نیز ارسال شده، رضایت نداشته باشد. هر انسانی حریم خصوصی دارد و حفظ حریم خصوصی کودک از حقوقی است که کودک دارد و بر عهده والدین اوست.

وظیفه‌شناس ضمن بیان اینکه خطراتی که کودکان را تهدید می‌کند فقط ناشی از رفتار او نیست بلکه می‌تواند از رفتار والدین نیز ناشی شود، گفت: اینکه ما کودک‌مان را در معرض فضای اجتماعی قرار دهیم رفتاری آسیب‌زننده است. کودک ما با رفتار‌های ناصحیح ما ممکن است به خطر بیفتد. اینکه در فضای مجازی عکسش را در پروفایل خودمان بگذاریم و در چندین گروه عضو شویم که قطعا نسبت به سلامت روان افرادی که در آن گروه هستند اطلاعی نداریم و کودک خودمان رادربرابر آن‌ها به نمایش می‌گذاریم، این موضوع شاید حس خوبی به والد بدهد که کودکش زیباست، ولی خطراتی که کودک او را تهدید می‌کند خیلی بیشتر از لذت چند ثانیه‌ای است.

وی خاطرنشان کرد: در بسیاری موارد ممکن است والدین ناخواسته این کار را انجام دهند بدون اینکه متوجه باشند چقدر این آسیب‌ها جدی است؛ به طور مثال لباس خاصی را بر تن فرزند خود کنند یا از او بخواهند که جملات خاصی را بر زبان بیاورد و حرف‌های خاصی بزند تا در فضای مجازی مورد توجه قرار گیرد و لایک بالاتری بگیرد، درحالی که ارزش آن فرزند به پوشیدن آن لباس نیست. وجود آن کودک ارزشمند و لایق دریافت عشق است.

این روانشناس با بیان اینکه عشق ورزیدن مشروط و ابتلا به خودشیفتگی از آسیب‌های فضای مجازی است که متوجه کودکان می‌شود، گفت:آسیبی که فضای مجازی به کودکان وارد می‌کند، توجه و عشق‌ورزیدن مشروط است. عشق مشروط یعنی اینکه ما محبت کردن و عشق ورزیدن به فرزند خودر ا منوط به چیزی کنیم؛ مثلا اگر فرزندمان نمره خوبی بگیرد و کار خوبی انجام دهد او را دوست خواهم داشت در غیر این‌صورت اورا دوست نداشته باشیم.

وی افزود: عشق ورزیدن مشروط باعث می‌شود زمانی‌که کودک ما به سنین بالاتری رسید در روابط عاطفی خود دچار مشکلات عدیده‌ای شود و نتواند عشق‌ورزی سالمی را تجربه کند. کودک دائما باید فکر کند که در صورت انجام چه‌کاری مورد توجه و عشق‌ورزی قرار خواهد گرفت یا برعکس مورد سرزنش قرار می‌گیرد، درحالی که کودک ما باید بداند که وجودش ارزشمند است و ما نباید دوست داشتن فرزندمان را منوط به چیزی کنیم.

مورد توجه قرار گرفتن باعث ایجاد خودشیفتگی در کودکان می‌شود

وظیفه‌شناس با بیان اینکه در شبکه‌های اجتماعی محبوب بودن منوط به بازخورد‌هایی است که فرد از دیگران می‌گیرد، گفت: اینکه یک کودک چه تعداد لایک و کامنت می‌گیرد بیانگر ارزشمندی او نیست. کودک و نوجوان نمی‌داند که این‌ها صرفا نظرات افراد است و نظرات دیگران تعیین کننده و بیانگر میزان ارزشمندی او نیست. کودک گمان می‌کند هرچقدر لایک بالاتری داشته باشد، ارزشمندتر است. این موردتوجه قرار گرفتن باعث ایجاد خودشیفتگی در کودکان می‌شود. این آسیب وارد ذهن کودکان می‌شود و با او تا سنین بالاتری همراه است و به روابط عاطفی و فردی او لطمه بسیاری وارد می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: خطرات فضای مجازی برای کودکان می‌‎تواند گسترده باشد. در برخی مواقع صحبت کردن در خصوص بیماری‌ها و مسائل شخصی کودک در فضای مجازی تاثیرات بسیار منفی بر عزت نفس، آینده و روابط کودک با دیگران می‌گذارد. باید به فرزندمان آموزش دهیم که لایک و کامنت‌ها تعیین کننده ارزش او نیستند.

این کارشناس ارشد روانشناسی عمومی ضمن بیان اینکه قلدری در فضای مجازی یکی دیگر از آسیب‌های تهدید کننده کودکان است، گفت: برخی از کودکان تحت تاثیر قلدری در فضای مجازی قرار می‌گیرند. تحقیقات بیانگر آن است که نرخ ابتلا به افسردگی و افکار منفی نظیر خودکشی و... در میان کودکانی که در معرض قلدری هستند، بیشتر است. زمانی‌که فرزند ما مورد قلدری قرار می‌گیرد باید حتما از او حمایت کنیم و به او بگوییم که خشم و قلدری را نباید با همان رفتار پاسخ دهی، زیرا احتمال دارد که از پیام تو سوءاستفاده شود. به او یاد دهیم که می‌تواند آدم‌ها را حذف، آنفالو یا بلاک کند و این‌ها چیز‌های بدی نیست.

وی افزود: قلدری بین کودکان و مخصوصا نوجوانان قبلا در مدارس اتفاق می‌افتاد و الان در فضای مجازی زیاد رخ می‌دهد با این تفاوت که قبلا محدود به محیط مدرسه بود و مسئولان مدرسه می‌توانستند مداخلات به‌موقعی داشته باشند، اما درحال حاضر قلدری کردن در فضای مجازی ماندگار می‌شود، مورد بازدید و بازنشر و درنهایت سوءاستفاده، تمسخر و... قرار می‌گیرد.

وظیفه‌شناس خاطرنشان کرد: فضای مجازی حق اشتباه را از کودکان می‌گیرد. یک نوجوان ممکن است جایی با دوستانش دعوا کند و ویدیوی دعوای او در فضای مجازی دست به دست بچرخد و ماندگار شود و آن نوجوان مدام ترور شخصیتی شود. درحالی که او فقط قربانی ناآگاهی و عدم آموزش است.

وی ضمن تاکید بر اینکه کنترل‌گری شدید، محدود کردن و محروم کردن کودک راهکار تربیتی صحیحی نیست، گفت: برخی از والدین گمان می‌کنند که اگر کودک را در ارتباط با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مجازی محروم یا محدود کنند مانند اینکه موبایل او را بگیرند، تلفنش را چک کنند یا نرم افزار‌های خاصی را فقط نصب کنند تا او را محدود کنند، در این حالت می‌توانند او را دربرابر خطرات فضای مجازی ایمن کنند، درحالی که کودک نیازمند آموزش صحیح است و تربیت صحیح کودک را در برابر سنگین‌ترین خطر‌ها نیز محفوظ می‌کند.

این روانشناس افزود: کنترل‌گری شدید والدین و محدود کردن کودکان هیچ‌وقت نتیجه مثبتی نخواهد داشت و هرچقدر کودک را محدود کنیم او حریص‌تر و کنجکاوتر خواهد شد. باید بگذاریم کودک از فرصت‌های فضای مجازی استفاده کند و درصورت آگاهی‌بخشی و آموزش کودک به‌هیچ عنوان به سراغ محتوای ناصحیح نمی‌رود.

نکاتی درخصوص استفاده کودکان از فضای مجازی

وی درخصوص توصیه‌هایی که والدین باید به فرزندانشان درمورد استفاده از فضای مجازی داشته باشند، گفت: به فرزند خود آموزش دهید که آدرس و شماره تماس خود را در فضای مجازی به اشتراک نگذارد. تاکید کنید که اگر کسی برای او ایجاد مزاحمت کرد، حتما شما را در جریان بگذارد. به جای تنبیه و توبیخ، فضای امنی را برای فرزندمان ایجاد کنیم تا بتواند به‌راحتی با ما ارتباط برقرار کند. حتما به فرزندمان گوشزد کنیم که اگر از طریق فضای مجازی با کسی آشنا می‌شود و می‌خواهد با او بیرون قرار بگذارد حتما باید به شما اطلاع دهد.

وظیفه‌شناس افزود: به کودک خود آموزش دهید که فضای مجازی تفاوتی با محیط واقعی ندارد و اگر حرفی را رو در رو به کسی نمی‌گویید، زیرا معتقدید که باعث دلخوری او می‌شود در فضای مجازی نیز نباید آن را بگویید. تاکید کنید که کلمات و حرف‌هایی که در فضای مجازی استفاده می‌شود روی روان دیگران تاثیر می‌گذارد. هیچ‌گاه دوستان فرزندتان را بدون اجازه خودش فالو نکنید و اگر دوستانش برای شما درخواست فرستادند ابتدا از فرزندتان اجازه بگیرید تا در جریان باشد. تمامی این رفتار‌های ساده به ایجاد احساس صمیمیت و امنیت بین والدین و کودک کمک می‌کند.

وی با بیان اینکه آنچه که باعث می‌شود کودکان ما رفتار صحیحی داشته باشند حرف‌های ما نیست بلکه اعمال ما است، گفت: کودک هرچه را که می‌بیند، تقلید می‌کند. اینکه به فرزندمان بگوییم مطالعه کردن خوب است و باید کتاب بخوانی و درعین‌حال خودمان اصلا اهل مطالعه کردن نباشیم، به هیچ عنوان باعث نمی‌شود که فرزندمان کتاب‌خوان شود، درحالی که اگر کودک‌مان ما را در حال مطالعه ببیند قطعا تشویق به کتاب خواندن می‌شود.