محمدعلی بهمنی کیست؟| خداحافظی با شاعر شنیدنی
رویداد۲۴| سیما صابری: محمدعلی بهمنی شاعر گرانقدر ایرانی و از چهرههای موثر در نوگرایی در غزل در گذشت. این شاعر از بیستم خرداد ماه در پی سکته مغزی در بیمارستان بستری شد و در نهایت در شهریور ماه جان باخت. آنچه نام محمدعلی بهمنی را ماندگار میکند تاثیر او بر شعر فارسی است. او را آغازگر شعر گفتار میدانند. درحالی که شعر اجتماعی و پرشور در دهه شصت فراگیر شده بود، محمدعلی بهمنی مجدداً راه بازگشت به خویش را گشود. دو مجموعه بی نظیر او به نام گاهی دلم برای خودم تنگ می شود و شاعر شنیدنی است، دو اثر ماندگار وی هستند که به چاپ دهم هم رسیدهاند. «اینجا برای از تو نوشتن هوا کم است» شعری دلانگیز از محمدعلی بهمنی است که علیرضا قربانی نیز آن را خوانده است. غیر از علیرضا قربانی، همایون شجریان، ناصر عبداللهی، حبیب، حمیرا،شادمهر عقیلی نیز اشعار او را به ترانه تبدیل کردهاند.
اولین مجموعه محمدعلی بهمنی به نام «باغ لال» را انتشارات بامداد در سال ۱۳۵۱ منتشر کرد. بهمنی در سال ۱۳۷۸ غزل سرای نمونه کشور شد و سال ۱۳۸۵ در نخستین دورهی جشنواره شعر فجر به اتفاق حسین منزوی برگزیده بخش شعر کلاسیک شد و هم در فهرست چهرههای ماندگار شعر قرار گرفت. بهمنی اگرچه غزل میسرود، اما روح شعر نیمایی همیشه در شعرهایش عیان بود. چنانکه خودش میگوید: «جسمم غزل است؛ اما روحم همه نیمایی است.» البته او در غالبهای مختلف نیمایی و سپید نیز اشعاری سروده است، اما وجه غالب شعرهای او کلاسیک است. بهمنی، منزوی، بهبهانی و نیستانی شعرایی بودند که توانستند نوگرایی را بع غزل فارسی اضافه کنند و جانی تازه در غزل کلاسیک بدمند. شیوهای که حیاتی نو در غزل فارسی بود و مجموعه «گاهی دلم برای خودم تنگ میشود» یکی از مهمترین گامها در این زمینه را برداشته است.
مهمترین مضمون در غزل نوگرای محمدعلی بهمنی عشق است. او شیفته نیما بود و همین تلفیق شعر نو و کلاسیک در آثار او نیز عیان بود. بهمنی دوست داشت که غزل زنده بماند و خودش مهمترین گام را برداشت و در ردیف شعرایی قرار گرفت که در این راه گام برداشتند. وی توانست غزل را با زمانه تغییر دهد. شکل روزگار و حال و هوای عصر خودش را نیز گرفته است.
بیوگرافی محمدعلی بهمنی شاعر ایرانی
محمدعلی بهمنی شاعر اهل جنوب کشور است. او متولد دزفول در ۲۷ فروردین ۱۳۲۱ است. این شاعر غزل سرا دوران کودکی و نوجوانی را در تهران، کرج و بندرعباس طی کرد. پدرش، او را به جای مدرسه، به چاپخانه فرستاد. ۱۰ ساله که بود در چاپخانه «تابان» سرگرم کار شد. مادرش از به زبان فرانسوی و عربی آشنا بود و برای بچهها شاهنامه و حافظ و سعدی میخواند. همان زمان شاید علاقه به شعردر محمدعلی بهمنی شکل گرفت.
وی درباره تولد خود میگوید: «دو ماه به زمان تولّدم باقیمانده بود که برادرم در دزفول بیمار میشود. خانواده هم از این فرصت استفاده میکنند تا به عیادتش بروند. این است که در قطار بهدنیا آمدم و در شناسنامهام درج شد «متولد دزفول»، چون دایی من در ثبت احوال آن منطقه بود، شناسنامهام را همان زمان میگیرد. البته زیاد آنجا نبودم، همان زمان ۱۰ روز یا یکماه را در آنجا سپری کردیم، در اصل تهرانی هستیم. پدرم برای ده ونک و مادرم برای اوین است. در اصل ساکن خود بندرعباس بودیم. دوران کودکی را تهران، بخش شمیرانات، شهر ری، کرج و… بهصورت پراکنده بودیم، چون پدرم شاغل در راهآهن بود، مأموریتهای ایستگاهی داشتند. از سال ۱۳۵۳ به بندرعباس رفتم.»
بهمنی در چاپخانه تابان، مجله روشنفکر را نشر میداد و مسئول صفحه «هفت تار چنگ» مجله، فریدون مشیری بود. مشیری اولین کسی بود که توانایی شعرگویی را در محمدعلی بهمنی، کشف کرد و بهمنی اولین شعرش را در همان سن ۱۰ سالگی برای مادرش سرود و مجله «روشن فکر» در سال ۱۳۳۱ آن را چاپ کرد. در واقع نخستین شعر بهمنی در ۱۰ سالگی به چاپ رسیده است و فریدون مشیری شاعر برجسته آن را تایید کرده است.
همکاری محمد علی بهمنی با رادیو و مجلات
محمد علی بهمنی نحستین همکاری خود را با رادیو در سال ۱۳۴۵ پیش از انقلاب آغاز کرد. در آن زمان در جنوب ساکن بود و برنامه صفحه شعر حاصل همکاری او با شبکه استانی خلیج فارس بود. او از سال ۱۳۵۲ در بندرعباس اقامت کرد. اگرچه پس از پیروزی انقلاب، به تهران آمد، اما دوباره در سال ۱۳۶۳ به بندرعباس رفت.
او این اواخر مسؤول چاپخانه دنیای چاپ بندرعباس و مدیر انتشارات «چیچیکا» در بندرعباس بود. بهمنی در سال ۱۳۷۴ همکاری خود را با هفته نامه ندای هرمزگان آغاز کرد و صفحهای تحت عنوان تنفس در هوای شعر را در میآورد.
ازدواج بهمنی
محمدعلی بهمنی سالها پیش با صدیقه نیر قره گوزلو ازدواج کرده است. صدیقه قره گوزلو مدیریت انتشارات چی چی کا و ناشر آثار بهمنی است. محمد علی بهمنی و همسرش دارای یک پسر و ۵ دختر به نامهای بهمن، ترانک، ساده، آیه، غزل و واژه هستند.
آثار و کتاب محمدعلی بهمنی
- باغ لال
- در بیوزنی
- هوا دونفره هم که باشد در من جمعیتی است
- گزیدهای از پنج کتاب در یک کتاب
- گزیده اشعار محمدعلی بهمنی
- مجموعهاشعار
- صبح زود یه قاصدک سوار باد خنک
- عامیانهها
- گیسو، کلاه، کفتر
- گاهی دلم برای خودم تنگ میشود
- شاعر شنیدنی است
- عشق است
- خیال که خیس نمیشود چتر برای چه؟
- چشمه صبح
- همواره عشق
- یه حرف یه حرف حرفای من کتاب شد
- من زندهام هنوز غزل فکر میکنم
- خوبترین حادثه میدانمت
درگذشت محمدعلی بهمنی
وی سرانجام، حوالی ساعت ۲۳ جمعه ۹ شهریور ۱۴۰۳، در سن ۸۲ سالگی پس از ناموفق بودن عملیات احیای قلب درگذشت.