قیمت بنزین و بودجه سال ۱۴۰۴

رویداد۲۴| علی متقیان فعال رسانه‌ای در یادداشتی نوشت:  درخبر‌ها آمده بود، دکتر پزشکیان رئیس جمهور محترم ایران اسلامی، بودجه سال ۱۴۰۴، را طبق قانون در موعد مقرر، با حضور در مجلس شورای اسلامی، تقدیم مجلس کرد. اینکه دولت چهاردهم علیرغم مشکلات فراوان، موفق شده طبق مقررات بودجه را با حذف زواید و نهایت کار کارشناسی، به مجلس ارائه دهد، جای بسی تقدیر دارد.

یکی از مسائلی که هنگام تقدیم بودجه و در حاشیه، بدان پرداخته شد، اصلاح قیمت بنزین است.

مردم عزیز ایران، علیرغم مشکلات اقتصادی و تحمل وپذیرش تورم‌های بالای ۴۰ درصد، متهم هستند که بنزین را با ثمن بخس و کمتر از قیمت آب! خریداری می‌کنند و مصرف روزانه آن‌ها سر بفلک کشیده است! یا به عبارت دیگر، بنزین را چند برابر میانگین دنیا مصرف کرده و دولت از بابت آن فلان مبلغ، سوبسید پرداخت می‌کند!.

برای حل این مسئله، تاکنون راهکار‌های بسیاری ارائه شده، اما هیچ یک کارساز نبوده است؛ مازاد برعلت اینکه، به دلیل قیمت بالای بنزین درکشور‌های همسایه، متاسفانه باقاچاق حساب شده یا حساب نشده! بنزین در مرز‌های کشور، بویژه درمرز‌های شرقی و دریایی مواجه هستیم، که خبر‌های آن بعضا، با آمار بالا، در رسانه‌ها منتشر می‌شود.

اینکه چگونه می‌شود، این مقدار بنزین به دور از چشم مرزبانان از مرز خارج شود، قابل بحث است؛ اما شوربختانه این پدیده زشت وخسارت‌آور در کشور رواج دارد و دست اندر کاران آن، بدلیل سود حاصله از انتقال سوخت، دست به هراقدام انسانی و غیر انسانی و غیراخلاقی می‌زنند.

ماجرای قاچاق فرآورده‌های نفتی درکشور، درد کهنه‌ای است که برای درمان آن چاره‌ای فوق تصور می‌خواهد.

آنچه در مورد اتهام مصرف بالای بنزین به ایرانیان می‌توان مطرح کرد، این است که در ایران، به دلیل بی توجهی دست اندرکاران صنعت به صرفه جویی در مصرف سوخت، صنعت خودروسازی هم بدون توجه به محدویت مصرف، کار خود را آغاز کرد؛ از زمانیکه پیکان در ایران رواج پیدا کرد و در کنار آن برند‌هایی همچون شورلت، جیپ، رنو، آریا، شاهین (رامبلر امریکن، خودرویی بود که مدل چهار در نسل سوم آن با نام آریا و مدل دو در آن با نام شاهین، در ایران تا پیش از انقلاب، زیر نظر شرکت رامبلر مونتاژ و تولید می‌شد) از سه کارخانه مشهور به دست ایرانیان می‌رسید، در تولیدات هیچگونه توجهی به مصرف کم و محدودیت بنزین نمی‌شد!

با همین تفکر، دست‌اندرکاران تولید و واردکنندگان خودرو، به تنها مسئله‌ای که فکر نمی‌کردند، مصرف بنزین وسایط نقلیه‌ای بود که از خارج وارد می‌کردند، یا در کارخانه‌های داخل تولید یا مونتاژ می‌شدند!؛ متاسفانه این فرهنگ و رویه غلط، بعد از انقلاب اسلامی هم در واردکنندگان وتولید کنندگان رواج پیدا کرد.

روزی که پاترول‌های وارداتی ۶ سیلندر با مصرف بیش از ۲۰ لیتر در هر صد کیلومتر، بیشترین میزان مصرف را در بین خودرو‌های در حال تردد به خود اختصاص ویکباره خیابان‌ها و مراکز نظامی و تشریفاتی را از آن خود کرده بود، این پیام به تولید کنندگان خارجی داده شد که، ما برای واردات اتومبیل، توجهی به مصرف بنزین نداریم؛ حتی روزی که پژو ۴۰۵، ۲۰۰۰، به عنوان اتومبیل پیشرفته واردکشور شد و سپس در ایران‌خودرو مونتاژ و سپس به خط تولید داخل رسید، خودرویی به سطح شهر رسید که در صد کیلومتر بیش از ۱۵ تا ۱۸ لیتر بنزین مصرف داشت.

واردات این قبیل خودرو‌ها، در کشور بیشتر می‌شد و مردم به ناچار، بدون اینکه حق انتخاب داشته باشند، یا بعضا از آسیب شناشی از این حجم مصرف بالای خودروی خود باخبر باشند، از آنچه که کارخانه‌های داخلی تولید، یا دولت وارد می‌کردند، خریداری و از بنزینی که دولت توزیع می‌کرد، بدون توجه به اینکه مصرف بالای آن و نوع بنرین، در آلودگی هوا چه نقشی دارد، از آن استفاده می‌کردند.

از این نیز نمی‌توان غافل شد که دلیل مصرف بالای بنزین در کشور، طی سال‌های اخیر، تاثیر تولیدات کارخانه‌های خودروسازی بوده و همچنان هم هست؛ هنوز هم این کارخانه‌ها علیرغم تغییراتی که در سیستم سوخت اتومبیل‌ها داده و به اصطلاح خودرو‌های تولیدی از تکنولوژی برتر استفاده می‌کنند، متوسط مصرف حدود ۱۰ لیتر است که در مقایسه با خودرو‌های دنیا، قابل مقایسه نیست. به زبان اعداد می‌توان گفت که، متوسط مصرف سوخت خودرو‌های مدل بالا در ایران در ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ لیتر واتومبیل‌های فرسوده، بالای ۱۵ لیتر است؛ این درحالیست که این عدد در دیگر کشورها، حدود هفت لیتر است.

با وجود این موارد و امکانات در دسترس، واتومبیل‌های موجود، طبق آمارها، مردم ایران متهم هستند که در مقایسه با دیگر کشور‌ها بنزین بیشتری مصرف می‌کنند، اما در حقیقت این نکته به فراموشی سپرده شده و مورد غفلت است

که کشور‌های قابل مقایسه (اغلب کشور‌هایی که مصرف بنزین آن‌ها با ایران مقایسه می‌شود) از وسایط نقلیه عمومی مناسب در شهر‌ها و جاده‌ها برخوردار هستند و کمتر از اتومبیل‌های شخصی بصورت روزمره استفاده می‌کنند و خودرو‌های شخصی عمدتا برای تفریح وانجام سفر‌های خانوادگی بهره می‌برند. آن هم خودرو‌هایی که بطور متوسط نصف اتومبیل‌های ایرانی مصرف دارند.

اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که قیمت خودرو هم درایران با دیگر کشورها، قابل مقایسه نیست؛ براساس بررسی خودرو‌هایی که بطور متوسط حدود ۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف دارند، به محصولات کارخانه برند ژاپنی برخورد کردم که تولید خود را به هند منتقل کرده است؛ یعنی اتومبیل ژاپنی تولید هند! یک مدل از اتومبیل هندی ژاپنی ۵۷۴ هزار روپیه معادل حدود ۴۰۰ ملیون تومان به قیمت روز ارز در ایران، قیمت دارد.

این خودرو در ایران پس از فرایند طولانی ثبت‌نام، تا خرید که شامل تعریف حساب وکالتی، بلوکه کردن ۵۰۰ ملیون تومان در این حساب نزد بانک‌ها، ثبت‌نام در سامانه و انتطار برای چرخیدن گردونه قرعه‌کشی به امید خارج شدن گوی شانس، (در صورت موفق شدن در قرعه کشی) علیرغم پرداخت بخش عمده مبلغ آن، انتظار بعضا بیش از شش ماه برای دریافت خودرو بدنبال خواهد داشت. این اتومبیل پس از گذشت حدود یک سال انتظار، بایستی بیش از ۱.۵ میلیارد تومان پرداخت شود؛ به عبارتی، جدای از انتظار پول و مبهم بودن زمان تحویل، بیش از ۳ برابر قیمت هند توسط ایرانیان پرداخت می‌شود!

درصورت موفقیت تحویل این خودرو و پذیرش انتظار، خودروی خریداری کرده‌ای که در هر ۱۰۰ کیلومتر ۵.۵ لیتر بنزین مصرف دارد؛ چنانچه متوسط راه رفتن هر اتومبیل در ایران را ۲۰۰ هزار کیلومتر محاسبه کنیم، با بیش از یک ملیارد تومان مازادی که همان روز اول، مصرف کننده پرداخت می‌کند، هر ایرانی بابت هر لیتر بنزینی که مصرف می‌کند، با یک حساب سرانگشتی (برای ۲۰۰ هزار کیلومتر براساس ۱۰۰ کیلومتر ۵.۵ لیتر) چقدر لیتر بنزین نیاز دارد...

براین اساس چنانچه بیش از یک ملیارد تومان مازاد قیمتی که ایرانیان بابت یک اتومبیل هندی پرداخت می‌کنند، بابت ما‌به التفاوت بنزین در نظر بگیریم، بابت هر لیتر بنزین هنگام خرید چه مبلغی را به عنوان حقوق کذا و کذا پرداخت کرده است.

هرچند اینگونه محاسبه، شایسته نیست، اما این نیز درست که مردم ایران به تعبیری، با قیمت دلار آزاد هزینه کرده و به ریال حقوق بگیرند و از سوی دیگر همیشه هم متهم باشند که مصرفشان بالاست، یا انرژی ارزان در اختیار دارند و راحت مصرف می‌کنند، اما برای دولت، تحصیل بنزین و انرژی به چه میزان هزینه برمی دارد...

چاره کار چیست؟ می‌توان گفت که چاره این است که خودروسازان داخلی مجبور و ملزم به این شوند که، خودرویی تولید کنند که کمترین مصرف را داشته باشد؛ یا عوارضی که بابت خودرو‌ها از شرکت‌های خودروساز و مردم گرفته می‌شود را حذف کنند و از سوی دیگر، واردات را هم به میزانی آزاد کنند که خودروسازان داخلی، احساس رقابت کرده و محصولی تولید و تحویل مردم دهند که در کنار جنبه اقتصادی بودن، به صرفه هم باشد.

در غیراینصورت، تازمانیکه مردم بایستی ماه‌ها در انتظار قرعه‌کشی باشند و پول خود را برای خرید خودرو، مدت‌ها بصورت پیش‌پرداخت به خودروسازان بدهند و از سویی برای خرید اتومبیل خارجی با قیمت سه برابر، حدود ده ماه منتظر باشند، شهر پر از خودرو‌هایی خواهد بود که بیش از ۱۰ سال از عمر آن‌ها گذشته و مصرف بالای ۱۵ لیتر دارند. کارخانه‌ها هم هرگونه که بخواهند، با مشتریان برخورد می‌کنند؛ چرا؟ چون مشتری حق انتخابی دیگر ندارد و مجبور است خودروی بی‌کیفیت خریداری کند، بیشترین پول را بپردازد زمان زیادی را منتظر بماند؛ هنگامی هم که تحویل گرفت کمترین کیفیت را به چشم ببیند و مصرف بنزین به دور از استاندار‌های جهانی باشد.

انتظار می‌رور در دولت وفاق ملی، دکتر پزشکیان، ضمن توجه به تامین وسایط نقلیه عمومی وگسترش آن در جهت رفاه مردم، نگاهی ویژه به صنعت خودروسازی داخلی داشته و آنان را مجبور به تولید با کیفیت بالا و کم مصرف نموده و در کنار تولید داخلی به واردات اتومبیل ورود کرده، تا اتومبیل‌هایی وارد شود که از کیفیت بالایی برخوردار باشد.

در این صورت است که می‌توان امید وار بود در روزگاری نه چندان دور مصرف بنزین ایرانیان در حد جهانی و سلامت جاده‌ای مصرف‌کنندگان شخصی نیز بدلیل استفاده از اتومبیل‌های ایمن تامین و هزینه‌های سنگین بابت خرید خودرو هم از دوش ایرانیان برداشته شود.

ان شاء‌الله