روایت جالب حسین موسویان از آیت‌الله هاشمی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، موسویان در این یادداشت آورده است: 

خبر درگذشت ناگهاني آيت الله هاشمي رفسنجاني، ايران را شوكه كرد. او از برجسته ترين مبارزان عليه حكومت ديكتاتوري شاه بود كه سالها زندان و تبعيد و بدترين شكنجه هارا تحمل كرد. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ١٩٧٨ در ايران و بازگشت آيت الله خميني به ايران، او نزديكترين سياستمدار به بنيانگذار جمهوری اسلامي و موثرترين فرد در مديريت كشور در دوران حيات او بود.

سیاستمداری میانه

در دوران تجاوز صدام به ايران، او فرماندهي جنگ و رياست مجلس ايران را به عهده داشت. مديريت او موجب خروج پيروزمندانه ايران از جنگ هشت ساله شد در حاليكه همه قدرتهاي جهاني و كشورهاي عرب همسايه ايران، از تجاوز صدام حمايت حداكثري كردند. بعد از جنگ نهضت سازندگي در ايران را پايه گذاري كرد و ظرف هشت سال رياست جمهوري خود، توانست بخش عظيمي از خرابي‌هاي جنگ را بازسازی و كشور را به حالت عادی برگرداند.

بعد از خاتمه جنگ، افراط گرايان سياسي در هر دو جناح چپ و راست در ايران ظهور كرده و به مهمترين چالش سياسي داخلي تبديل شدند. در اين دوران او با معرفي تئوري سياسي اعتدال، توانست ميانه روي در صحنه سياست داخلي و خارجي را عملا در ايران مسلط كند و تا اخرين لحظه عمر در اين مسير ايستادگي كرد.

من بيش از سي سال از نزديك با ايشان آشنا بودم. در حاليكه او نقش محوري در توسعه روابط ايران با قدرتهاي بلوك شرق همچون چين و روسيه و هند داشت، بي وقفه براي بهبود روابط با کشورهای همسایه، جهان غرب و رفع تشنج با امريكا تلاش كرد.

رابطه با غرب

با وجود حمايت امريكا از تجاوز صدام به ايران، در سال ١٩٨٩وقتي كه بوش رييس جمهور امريكا و رهبران اروپايي براي آزادي گروگانهاي آمريكايي و اروپايي دست نياز به سمت او دراز كردند، او پاسخ مثبت داد و به محمود واعظي، وزیر کنونی ارتباطات، و من ماموريت داد تا این مهم را به سرانجام رسانیم. همه گروگانهاي امريكايي و اروپايي درمدت كوتاهي ازاد شدند انا امريكا به جاي تشكر، فشار ها به ايران را تشديد و فرصتي طلايي براي رفع خصومت درروابط واشينگتن- تهران را نابود كرد.

با این وجود رفسنجانی با امضاء قرارداد نفتی یک میلیارد دلاری ایران با کمپانی نفتی کونوکودرسال 1995، تلاش کرد که شانسی به بهبود روابط اقتصادی ایران و آمریکا بدهد که این تلاش اونیزبا لغو قرارداد مذکور توسط بیل کلینتون رییس جمهور وقت آمریکا، ناکام ماند.

هاشمي در دوران رياست جمهوري خود با تمام ظرفيت براي بهبود روابط با اروپا تلاش كرد. همراه با گنشر وزير خارجه المان در ديدار ٩٠ دقيقه اي با اقاي هاشمي راههاي دوستي ايران و كشورهاي عرب همسايه خليج فارس را گفتگو كرديم. اقاي هاشمي به گنشر گفت كه تهران براي ايجاد يك سيستم همكاري و امنيت جمعي با همسايگان خليج فارس مشابه همكاريهاي اتحاديه ازوپا اماده است. گنشر با ذوق زدگي فوق العا ده اي عازم واشينگتن شد و چندي بعد بطور خصوصي و با إظهار تاسف فراوان گفت كه واشينگتن مخالفت كرده است.

در ان مقطع در المان سفير بودم. اقاي كهل صدراعظم المان علاقه مند به ايفاي نقشي براي رفع خصومتهاي امريكا و ايران بود. اقاي هاشمي جواب مثبت داد و امادگي ايران براي همكاري مشترك عليه سلاحهاي كشتار جمعي و تروريسم و ارتقاء حقوق بشر را به اطلاع كهل رساند. صدراعظم المان با ذوق زدگي كامل به واشينگتن سفر كرد و بعد از دو هفته، وزير دفتر صدراعظم به من اطلاع داد كه كهل با كلينتون صحبت كرده اما واشينگتن سرسختانه مخالفت كرده است.

میانجی

در نيمه دهه ٩٠ امير عبدالله وليعهد عربستان به اقاي هاشمي پيشنهاد بهبود روابط داد كه ايشان استقبال و من را مامور گفتگوي با امير عبدالله كرد. در اين گفتگوها كه در منزل امير عبدالله در جده انجام شد و فرزند اقاي هاشمي هم حضور داشت، توافقات مهمي كرديم كه نتيجه ان روابط حسنه ايران و عربستان از سال ١٩٩٦ تا ٢٠٠٥ بود. اما شرايط روابط دو كشور دردوران رياست جمهوري اقاي احمدي نژاد تغيير كرد.

هاشمي مرد "صلح و همكاري در سياست خارجي" و "مرد سازندگي و توسعه" ايران بود. او تلاش زیادی کرد که یک ملت و کشوری پیشرفته بسازد که هم درشان دین و تاریخ ایرانیها باشد و هم در صلح با همسایگان.

میراث بزرگ او بنیانگذاری تفکر اعتدال در ایران بعد از انقلاب و بیزاری از افراطگرایی درایران و منطقه است. با وجودیکه جهان با عدم پاسخ مناسب و به موقع، این فرصت را ازدست داد اما شانس جبران اشتباهات گذشته همچنان باقی است.