تنش‌های آمریکا و ایران به کجا ختم می‌شود؟

رویداد۲۴ امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر مسائل آمریکا می‌گوید: پیش بینی خود من این است که آمریکایی‌ها اقدام به استفاده از جنگ افزار‌های قرن بیستمی خود نمی‌کنند مگر اینکه از طرف ایران اقدامی انجام شود؛ مثلا بستن تنگه هرمز یا حمله مستقیم به اسراییل از طرف ایران که این مسائل شرایط را تغییر می‌دهد. در غیر این صورت من تصور نمی‌کنم در شرایط کنونی آن گونه که جنگ در افکار عمومی تعریف می‌شود و مثلا مصداق‌هایی مثل جنگ افغانستان و جنگ عراق دارد، فعلا در دستور کار آمریکایی‌ها باشد.

ابوالفتح درباره دورنمای تنش‌ها میان ایران و آمریکا گفت: تنش‌ها رو به کاهش نیست و با گذشت زمان شدیدتر خواهد شد و ممکن است وارد فاز‌های جدیدتری هم بشود. البته این را باید در نظر بگیریم که در آستانه نخستین سالگرد قطع مشارکت آمریکا در توافق هسته‌ای هستیم؛ بنابراین آمریکایی‌ها تلاش دارند که به همین مناسبت رویکرد سخت گیرانه تری را اتخاذ کنند و به سیاست و فشار حداکثری خودشان شدت بیشتری بدهند. متقابلاً جمهوری اسلامی هم به همین مناسبت تصمیم دارد عزم و اراده خودش را برای ایستادگی و تاب آوری افزایش دهد و احتمالا اقدامات متقابلی هم اتخاذ کند.

او ادامه داد: بخشی از گمانه زنی‌ها حکایت از این دارد که روز چهارشنبه مصادف با هشتم می‌روزی که ترامپ فرمان توقف مشارکت در برجام را امضا کرد، آمریکایی‌ها بخش‌های دیگری از اقتصاد ایران را تحت تحریم قرار دهند. البته جزییاتش مشخص نیست. همچنین گفته میشود که ایران ممکن است در فعالیت‌های هسته‌ای خودش تغییراتی انجام دهد که این هم جزییاتش مشخص نیست.

ابوالفتح افزود: بیانیه‌ای که جان بولتون در این فضا منتشر کرده، از یک طرف به طور آشکار و کم سابقه‌ای به اقدام نظامی تهدید و آرایش نظامی آمریکا را به عنوان نشانه عزم آمریکا قلمداد می‌کند و از طرف دیگر، در همان بیانیه هم با صراحت گفته که آمریکا دنبال جنگ با جمهوری اسلامی نیست؛ بنابراین چشم انداز آینده یک چشم انداز رو به کاهش تنش نخواهد بود؛ مگر اینکه یک اتفاق غیر منتظره یا یک تحول بنیادین در مناسبات ایران و آمریکا رخ دهد.

بین ایران و آمریکا جنگ نمی‌شود مگر اینکه از طرف ایران اقدامی انجام شود؛ مانند بستن تنگه هرمز یا حمله مستقیم به اسراییل / آمریکا دو هدف را دنبال می‌کنند: کشاندن ایران به میز مذاکرات جامع و یا تحریک ایران برای انجام اقدامی که نقض برجام و حرکت به سمت ساخت سلاح اتمی قلمداد شود

این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره احتمال وقوع درگیری نظامی میان دو کشور نیز گفت: تحلیل شخصی من این است که ایران و آمریکا از مدت‌ها پیش وارد جنگ شده اند و این جنگ به شکل بسیار شدیدی در جریان است؛ فقط از جنگ افزار‌های قرن بیستمی استفاده نمی‌شود یعنی از بمباران، پرتاب موشک، اعزام نیروی زمینی و اشغال سرزمین استفاده نمی‌شود.

او با بیان اینکه عناصر یادشده جزو جنگ‌های قرن بیستمی هستند که آمریکایی‌ها با آن‌ها جنگ می‌کردند، گفت: در حال حاضر، بین ایران و آمریکا از جنگ افزار‌های مدرنی مانند تحریم اقتصادی، حملات سایبری و مشارکت در جنگ‌های نیابتی استفاده می‌شود.

ابوالفتح اضافه کرد: پیش بینی خود من این است که آمریکایی‌ها اقدام به استفاده از جنگ افزار‌های قرن بیستمی خود نمی‌کنند مگر اینکه از طرف ایران اقدامی انجام شود؛ مثلا بستن تنگه هرمز یا حمله مستقیم به اسراییل از طرف ایران که این مسائل شرایط را تغییر می‌دهد. در غیر این صورت من تصور نمی‌کنم در شرایط کنونی آن گونه که جنگ در افکار عمومی تعریف می‌شود و مثلا مصداق‌هایی مثل جنگ افغانستان و جنگ عراق دارد، فعلا در دستور کار آمریکایی‌ها باشد.

ابوالفتح درباره اینکه ایران باید چه اقداماتی انجام دهد، گفت: ما اصولاً، چون اطلاعات مان محدود است و از توانمندی ها، قابلیت‌های دفاعی، اقتصادی و اجتماعی خبر نداریم، نسخه‌ای که می‌دهیم شاید خیلی کامل نباشد.

او همچنین با بیان اینکه آمریکایی‌ها دو هدف را به شکل موازی دنبال می‌کنند، گفت: آمریکایی‌ها می‌خواهند یا این فشار حداکثری جمهوری اسلامی را به نقطه‌ای برساند که مذاکرات جامع با آمریکا را تا حدودی ذیل آن شرایط دوازده گانه که پومپئو اعلام کرده، بپذیرد که خب این، مطلوب‌ترین سناریویی است که آمریکایی‌ها امیدوار به تحقق آن هستند.

ابوالفتح اضافه کرد:مسیر بعدی این است که با تحریک ایران باعث سرخوردگی، عصبانیت و انتقام جویی ایران بشوند و ایران دست به اقدامی بزند که از جانب جامعه جهانی به عنوان نقض برجام و حرکت به سمت ساخت سلاح اتمی قلمداد شود. در نتیجه اجماعی حاصل شده و آمریکا مراحل جدیدتری از فشار حداکثری را آغاز کند؛ حتی ورود به فاز جنگ گرم، یعنی همان چیزی که تحت عنوان جنگ قرن بیستمی تعریف کردم. این هم یکی از آن فراز‌هایی هست که آمریکایی‌ها امیدوارند که اگر راه حل اول جواب نداد، ایران آن مسیر را طی کند که در آن صورت برای واداشتن ایران به مذاکره و یا اقدامات دیگر شرایط مهیا‌تر خواهد بود.

او درباره اینکه تحریم‌های جدید آمریکا، چه حوزه‌هایی را در بر خواهد گرفت، گفت: گمانه زنی‌ها بیشتر روی تحریم‌هایی است که متوجه پتروشیمی می‌شود. آمریکایی‌ها هرچه که در مورد نفت می‌توانستند انجام بدهند را انجام دادند. اصلی‌ترین منبع درآمدی کشور هم ارز خارجی نفت است. اعلام کرده اند که صادرات نفت ایران باید به صفر برسد که البته به صفر نمیرسد، ولی نهایت کاری که می‌توانستند بکنند این بود که اعلام بکنند که نفت ایران نباید صادر بشود و هیچکس نباید بخرد.

این کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: منبع دوم تامین ارزی کشور پتروشیمی است و به نظر می‌رسد سخت گیری‌ها را روی پتروشیمی افزایش دهند. البته پتروشیمی خودش اکنون در تحریم‌های آمریکا است، ولی مثلا ممکن است مانند صادرات صفر که برای نفت اعلام شد و اعمال شد، برای پتروشیمی هم اعمال بشود.

ابوالفتح ادامه داد: تحرکاتی هم در مورد تجارت ایران با کشور‌های همسایه مانند افغانستان در حال انجام است. مثلا صادرات و وادرات کالا‌هایی که شامل تحریم‌ها هم نبوده، ولی با ایجاد موانع جدید بر سر انتقال پول میتوانند محدودیت‌ها را افزایش بدهند. شاید در این حوزه‌ها هم اقداماتی صورت بگیرد. فعلا گمانه زنی‌ها در حول محور این مسائل است، اما ممکن است در یک شرایط غافلگیر کننده ای، امریکا موضوعات دیگری را هم مطرح کند که در رسانه‌ها درباره آن‌ها گمانه زنی نشده است.