همه‌چیز درباره واکسن احتمالی کرونا

رویداد۲۴ بیش از صد سال از ساخت واکسن توسط لویی پاستور می‌گذرد و احتمالا حالا این کلمه در پرکاربردترین حالت خود قرار گرفته است، کلمه‌ای که معنایش به امید برای پایان پاندمی ترسناک کروناویروس تغییر کرده است.

آمار جست‌وجوهای «گوگل» از ۱۶ سال پیش تاکنون به راحتی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، واکسن چه اهمیتی پیدا کرده است؛

اکثرا در کنار واکسن بیشتر کاربران گوگل کلمه کووید-۱۹ را جست‌وجو کرده‌اند. به نظر می‌رسد واکسن بیماری کووید-۱۹ در واقع تنها راه پایان پاندمی باشد که موج پشت موج در همه کشورها شیوع پیدا می‌کند. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت محققان در سرتاسر دنیا در حال ساخت بیش از ۱۴۵ واکسن هستند، که از این تعداد ۲۱ واکسن در مرحله آزمایش انسانی هستند، همین موضوع بسیاری را امیدوار کرده است که تا چند ماه دیگر واکسن کروناویروس تولید شود و داستان این روزهای عجیب تمام بشود.

رکسانا مصلحی، پروفسور همه‌گیرشناس ژنتیکی در دانشگاه ایالتی نیویورک، در این رابطه گفته بود: الان در واشنگتن در یکی از موسسات ملی بهداشت در حال انجام تحقیقات هستم، یکی از واکسن‌ها در همین موسسه در حال ساخت است. آخر این ماه، ساخت این واکسن وارد فاز سوم می‌شود و روی ۳۰هزار نفر آزمایش می‌شود. به نیمی از این جمعیت واکسن زده می‌شود و به نیمی دیگر یک داروی بی‌تاثیر می‌دهند و در نهایت مشاهده می‌کنند که کسانی که واکسن زدند، حفاظت بهتری دارند در مقابل کروناویروس یا نه. هدفشان این است که تا آخر این سال یا اوایل سال میلادی اینده این واکسن را وارد بازار ‌کنند.

در واقع موضوعی که روند ساخت یک واکسن را سخت می‌کند این است که آن واکسن باید در چهار مرحله مختلف مورد آزمایش قرار بگیرد تا محققان مطمئن شوند استفاده آن هیچ پیامدی ندارد و منجر به درمان بیماران می‌شود.

به گزارش نیویورک تایمز، چهار مرحله آزمایش واکسن از این قرار است:

آزمایش پیشینی: در این مرحله دانشمندان واکسن را روی بدن حیوانات آزمایش می‌کنند تا متوجه شوند که بدن حیوانات واکنش ایمنی نشان می‌دهد یا نه.

فاز اول: در این بخش دانشمندان واکسن را روی تعداد کمی انسان آزمایش می‌کنند، تا ایمنی و دز آن را آزمایش و همچنین واکنش سیستم ایمنی بدن را ارزیابی کنند.

فاز دوم: دانشمندان این بار واکسن را روی صدها نفر آزمایش می‌کنند و با تقسیم آن‌ها در گروه‌های مختلف، مثل جدا کردن کودکان از بزرگسالان به دنبال این می‌گردند که آیا واکسن روی گروه‌های مختلف تاثیر متفاوتی دارد یا نه. همچنین در این مرحله هم ایمنی واکسن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

فاز سوم: در مرحله آخر، دانشمندان واکسن را روی هزاران نفر نفر امتحان می‌کنند، با این تفاوت که بخشی از جمعیت یک داروی بی‌تاثیر داده می‌شود و بعد بررسی می‌کنند که چه تعداد از افرادی که واکسن تزریق کرده‌اند به کروناویروس مبتلا می‌شوند. در واقع در این مرحله توانایی محافظت واکسن در مقابل کروناویروس مشخص می‌شود.

بعد از اتمام این مراحل، مسئولان در کشورهای مختلف نتایج آزمایش‌ها را بررسی می‌کنند و نسبت به تایید یا رد واکسن تصمیم‌گیری می‌کنند. مرخی کشورها مثل چین بدون انجام همه مراحل آزمایش، واکسن‌هایی را به شکل محدود تایید کردند تا مورد استفاده گروهی خاص مثل ارتش قرار بگیرد.

از سویی در دوران این پاندمی برای ساخت هرچه سریع‌تر پاندمی، ایالات متحده آمریکا بدون تایید آزمایش‌ها به برخی شرکت‌ها برای تولید واکسن بودجه واگذار کرده است که در صورت تایید واکسن‌ها سریع‌تر وارد بازار شوند. یک راه دیگر برای تولید سریع‌تر واکسن این است که برخی از مراحل آزمایش هم زمان انجام بشوند.

از بین ۱۴۵ واکسن در حال تولیذ، خیلی‌ها در مرحله «آزمایش پیشینی» قرار دارند اما برخی هم وارد فاز سوم آزمایش شده‌اند. در این جا چند واکسن که در فازهای نهایی قرار دارند را معرفی می‌کنیم:


۱: آکسفورد و آسترازنگا/ مرحله: فاز دوم و سوم

واکسن مشترک انگلیس و سوئد که توسط شرکت آسترازنگا و دانشگاه آکسفورد تولید شده است، هم اکنون در انگلیس به طور هم زمان در فاز دوم و سوم و در برزیل و آفریقای جنوبی در فاز سوم قرار دارد. ممکن است این پروژه تا اواسط ماه آبان برای برخی قسمت‌ها به طور محدود واکسن اضطراری تولید کنید، حدود یک ماه پیش شرکت آسترازنکا اعلام کرد که توانایی تولید بیش از ۲میلیارد دز را دارد.

۲: کان‌سینوبیو/مرحله: فاز دوم

واکسن شرکت جینی کان‌سینو به همراه آکادمی علوم پزشکی ارتش چین هم اکنون در فاز دوم قرار دارد، اما نتایج خوب این آزمایش در فاز اول باعث شد تا با یک تاییدیه محدود این واکسن در ارتش چین مورد استفاده قرار بگیرد. این شرکت البته هنوز اعلام کرده که استفاده این واکسن توسط سربازان اجباری یا اختیاری است.

۳:سینوفارم/ مرحله: فاز سوم

شرکت چینی سیوفارم هم که در شهر ووهان محل ابتدایی شیوع کروناویروس قرار دارد پس از نتایج اولیه موفقیت‌آمیز یک ماه پیش اعلام کرد که وارد مرحله نهایی ساخت واکسن شده است، آن‌ها با امارات هم توافق کرده‌اند تا تاثیر گذاری این واکسن را در این کشور آزمایش کنند.

۴:مدرنا/ مرحله: فاز سوم

شرکت مدرنا در ایالات متحده آمریکا هم برای تولید واکسن mRNA-۱۲۷۳ وارد فاز سوم آزمایش‌ها شده است و قرار است روی ۳۰هزار نفر داوطلب آزمایش شود، این شرکت گفته از سال میلادی بعدی می‌تواند بین ۵۰۰میلیون تا ۱میلیارد دز واکسن تولید کند.

۵:بیون‌تک، فیزر و فوزون فارما/ فاز اول و دوم

واکسن تولید شده توسط این سه شرکت آلمانی، آمریکایی و چینی اوایل این ماه فاز اول را به اتمام رساند و مدیر شرکت آمریکایی فیزر ابراز امیدواری کرده است که شرکتش تا اواسط مهرما تا پایان ۲۰۲۰ صدها میلیون دز واکسن تولید کند و تولیدات خود را از اول ۲۰۲۱ میلیاردی کند.

البته این پنج شرکت تنها شرکت‌هایی نیستند که در فاز نهایی تولید واکسن هستند و چندین شرکت چینی، آمریکایی، استرالیایی و اروپایی هم در حال انجام آزمایش روی واکسن هستند، موضوعی که بسیاری را خوشبین کرده است که به زودی واکسن بیماری عجیب کووید-۱۹ وارد بازار می‌شود.