دیدگاه نماینده ویژه بایدن درباره فلسطین و برجام/ چرا تهران باید از انتخاب رابرت مالی خوشحال باشد؟

رویداد۲۴ انتخاب‌های جو بایدن در دولت جدید آمریکا مورد توجه قرار گرفته است. بازگشت سری دیپلمات‌ها و مقام‌هایی که در دولت اوباما حضور داشتند تا چهره های دخیل در مذاکرات هسته‌ای ایران و همچنین انتخاب اولین‌ها! در این بین انتخاب رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران بسیار مورد توجه قرار گرفت چرا که وی علاوه بر سابقه طولانی‌مدت در امور کشورهای خاورمیانه از چهره‌های نزدیک به مذاکرات هسته‌ای ایران به شمار می‌رود. رسانه‌ها انتخاب مالی را به سود ایران تحلیل و ارزیابی کردند.

رابرت مالی دیپلمات با سابقه آمریکایی است که در حال حاضر ریاست گروه بین‌المللی بحران در واشنگتن را برعهده دارد. در دولت اوباما مسئول هماهنگ کننده امور خاورمیانه، شمال آفریقا و خلیج فارس در کاخ سفید بوده. مالی یکی از مهمترین مشاوران اوباما در کمپین مقابله با داعش و مبارزه با تروریسم بوده و در دولت‌های کلینتون و اوباما در موضوع مذاکرات بین‌المللی نقش کلیدی بازی کرده است.

دیدگاه رابرت مالی درباره مساله فلسطین، ایران و برجام

رابرت مالی مقالات متعددی درباره شکست نشست‌های کمپ دیوید در سال ۲۰۰۰ منتشر کرده است. او خود یکی از اعضای شرکت کننده در کمپ دیوید بوده. مالی دیدگاه غالب درباره مقصر بودن یاسر عرفات و هیات فلسطینی در شکست این مذاکرات را رد می‌کند و معتقد است دلیل اصلی شکست، تاکتیک‌هایی بوده که ایهود باراک نخست‌وزیر وقت اسرائیل به کار برده و پیشنهادات اسرائیل در نهایت رسیدن به یک توافق جامع میان عرفات و باراک را غیر ممکن کرده است.

مالی بر این باور است که حماس باید یکی از طرف‌های مذاکره اسرائیل و فلسطین باشد چرا که سازمان آزادی بخش فلسطین دیگر تنها نماینده مشروع مردم فلسطین نیست. رابرت مالی در عین تشویق کشور‌های فلسطین، سوریه، لبنان و دیگر کشور‌های عربی به مذاکره با اسرائیل بر اساس یک ابتکار عمل صلح اعراب، پیشنهاد خود برای عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل را در ازای عقب نشینی نیرو‌های اسرائیلی از سرزمین‌های اشغالی و بازگشت به مرز‌های ۱۹۶۷ می‌داند.

او بعد از انتشار یک مقاله در کتاب «نقد کتب نیویورک» در سال ۲۰۰۱ از سوی حامیان اسرائیل متهم به جانبداری از فلسطینی‌ها شد. او در این مقاله تقصیر شکست کمپ دیوید را بر گردن هر سه عنصر حاضر در نشست یعنی یاسر عرفات، باراک و بیل کلینتون انداخته بود. نشریه نیو ریپابلیک در آن زمان مالی را یک عنصر «ضد اسرائیل» و کسی که «بی تردید از اسرائیل متنفر است» معرفی کرد.

نقش مالی در مذاکرات هسته‌ای و باور او درباره ایران دیگر موضوع نگران کننده برای اسرائیلی‌هاست. در سال ۲۰۱۹ رابرت مالی درباره فهرست ۱۲ گانه درخواست‌های پمپئو از ایران به عنوان پیش شرط لغو تحریم‌ها گفته بود ایرانی‌ها به هیچ وجه این درخواست‌ها را عملیاتی نمی‌کنند. در نتیجه مالی اعتقادی به گذاشتن پیش شرط‌های دور از ذهن برای دیپلماسی و مذاکره ندارد.

رابرت مالی (سمت چپ- انتهای میز) در مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا در برجام

از همه این فهرست مهمتر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل صراحتا از انتخاب رابرت مالی در این سمت ابراز نگرانی کرده است. یاکو امیدرور مشاور نزدیک به نتانیاهو نیز گفته اگر آمریکا به برجام برگردد اسرائیل اقدامی نظامی علیه ایران انجام خواهد داد.

همه این فهرست طوماری اعتراضی را علیه این انتخاب بایدن در سایت «چنج دات اورگ» امضا کرده‌اند. وبسایت «کامن دریمز» که یک سایت تحلیلی دست راستی است درباره انتخاب مالی نوشته: او یکی از افراد کلیدی مخالف الیوت ابرامز نماینده ترامپ در امور ایران بوده است. کسی که تنها روش مقابله با ایران را تغییر رژیم می‌دانست.

در تمام دوران ریاست جمهوری ترامپ، رابرت مالی چهره‌ای بود که با سیاست‌های او در قبال ایران مخالف بود. او در یادداشتی که در نشریه آتلانتیک به چاپ رسیده رسما خروج آمریکا از برجام را محکوم کرده و گفته: بند‌هایی از برجام که بعد از مدتی منقضی می‌شوند در واقع نقض این توافق نیستند بلکه پیش شرط این توافق بوده‌اند.

او کمپین حداکثر فشار ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران را یک کمپین شکست خورده می‌داند و در نشریه آتلانیک می‌گوید: برنامه هسته‌ای ایران در دوران ترامپ تقویت شده است. تهران در این مدت به موشک‌های بالستیک بیشتری دست پیدا کرده و تصویر منطقه‌ای ایران رو به رشد است.

مالی در دوران ریاست جمهوری ترامپ نامه مشترکی امضا کرده و در آن تاکید کرده بود «جامعه مدنی ایران در دوران ترامپ تضعیف و منزوی شده و ایجاد تغییرات از پایین در ایران با میانجی گری این جامعه مدنی سخت‌تر شده است.»

بیشتر بخوانید:وحشت اسرائیل از احیای برجام/ رابرت مالی از مانع تراشی تلاویو جلوگیری می‌کند؟

با این حال مالی معتقد است بازگشت به برجام باید تدریجی انجام شود و کار ساده‌ای نیست. انتخابات ریاست جمهوری ایران نزدیک است و پیش بینی‌ها نشان می‌دهد یک رییس جمهور اصولگرا روی کار خواهد آمد. در این صورت مذاکره برای آمریکایی‌ها سخت‌تر خواهد شد. او به خوبی می‌داند که بازگشت به توافق هسته‌ای وضعیت منطقه را به سرعت آرام نخواهد کرد و به همین دلیل است که یکی از طرفداران ابتکار عمل اروپایی‌ها در تنش زدایی و مذاکره میان ایران و همسایگان عربی اش است.

چرا ایران باید از انتخاب مالی خوشحال باشد؟

همه عوامل نگران کننده برای اسرائیل در واقع خبر‌های خوبی برای جمهوری اسلامی ایران است. در کنار این عوامل باید به نام چند تن از همکاران رابرت مالی در گروه بحران اشاره کرد. یکی از این اسامی، چهره آشنایی برای ایرانی‌ها است: علی واعظ.

علی واعظ (سمت راست تصویر) در دیدار با هاشمی رفسنجانی در سال  ۱۳۹۲

علی واعظ مشاور ارشد رابرت مالی و دبیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران است. واعظ در یادداشت مشترکی با ولی نصر در نیویورک تایمز از دولت ترامپ خواسته بود تا زمان تمام نشده با ایران مذاکره کند. در پی انتشار این یادداشت علی واعظ گفتگویی با مجله صدا کرده و در آن به نقش انتخابات ریاست جمهوری ایران در تعیین سرنوشت برجام اشاره کرده بود.

او با اشاره به تیم ظریف در دستگاه دیپلماسی ایران گفته بود: آن‌هایی که تجربه بیشتری در مذاکرات چند جانبه دارند، دیپلمات‌هایی که تسلط بر زبان‌های خارجی دارند و درک درستی از فرهنگ غربی دارند، راحت‌تر با طرف غربی مذاکره می‌کنند تا کسانی که از چنین تسلطی برخوردار نیستند.

واعظ در این گفتگو تاکید کرده: اگر دولت جدیدی در ایران بر سرکار بیاید و بخواهد مذاکرات را از سر بگیرد مقدار زیادی از خاطره نهادی مذاکرات برجام از میان خواهد رفت و مجبورند از پله نخست شروع کنند و این خودش هم به پیچیدگی موضوع اضافه می‌کند هم زمان بیشتری نیاز دارد تا به نتیجه برسد.

این اظهار نظر‌ها در کنار انتخاب رییس علی واعظ به عنوان مسئول امور ایران در دولت بایدن امیدواری برای رسیدن به یک توافق هرچند موقتی با ایران قبل از پایان ریاست جمهوری حسن روحانی را تقویت کرده است.

زندگی رابرت مالی، دیپلمات یهودی-مصری-آمریکایی

مالی از پدری مصری-یهودی و مادری آمریکایی در سال ۱۹۶۳ به دنیا آمد. پدر او سیمون مالی به عنوان رابط خبری خارجی روزنامه الجمهوریه مصر در نیویورک مشغول به کار بود که با باربارا یکی از اعضای هیات جبهه آزادی بخش ملی الجزایر در سازمان ملل آشنا شد.

رابرت که نوجوانی خود را در فرانسه سپری کرده بود در نهایت در سال ۱۹۸۴ وارد دانشگاه ییل شد و در آنجا به تحصیل رشته فلسفه سیاسی پرداخت. او علاوه بر دکتری فلسفه سیاسی دانشگاه آکسفورد، در رشته حقوق دانشگاه هاروارد نیز تحصیل کرده و در همان جا با همسر آینده خود و یک فرد مهم دیگر آشنا شد: باراک اوباما.

مالی در دولت بیل کلینتون به عنوان رییس امور بشردوستانه، حقوق بشر و دموکراسی در شورای امنیت ملی از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ خدمت کرده است. از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ او به عنوان رییس اجرایی مشاور امنیت ملی وقت یعنی سندی برگر مشغول به کار شده و در اکتبر ۱۹۹۸ به عنوان دستیار ویزه بیل کلینتون در امور اسرائیل و اعراب انتخاب شده است. سمتی که تا پایان دوران ریاست جمهوری کلینتون در سال ۲۰۰۱ بر عهده او بوده و بسیاری از انتقادات امروز اسرائیلی‌ها نیز متوجه همین دوران است.

بعد از پایان دولت کلینتون مالی به عنوان مشاور ارشد به مرکز توسعه اقتصادی و صلح خاورمیانه در واشنگتن پیوست. بعد از آن او رییس گروه بحران‌های بین المللی شد. تیم مالی در گروه بحران مسئولیت رصد وضعیت کشور‌هایی از جمله ایران را برعهده دارند.

بر اساس گفته‌های اعضای ستاد انتخاباتی باراک اوباما، رابرت مالی یکی از افراد فعال، ولی غیر رسمی ستاد بوده، اما هیچ سمتی در ستاد نداشته، اما در ماه می‌سال ۲۰۰۸ کمپین سعی کرده در موضوع مذاکره با حماس با رابرت مالی وارد گفتگو شود. مالی در پاسخ به مجله تایم درباره ارتباط مستمرش با مقامات حماس از طریق گروه بحران گفته بود: شغل من در گروه بحران‌های بین المللی دیدار با همه جور آدمی از خوب و بد و شنیدن گزارش‌های این افراد است. من هرگز دیدار با افراد را تکذیب نکرده ام، چون این کار من است.

مالی بعد‌ها گفته بود در آن زمان وزارت خارجه از دیدار‌های او خبر داشته و گزارش آن را به این وزارت خانه می‌داده.

رابرت مالی تعداد زیادی گزارش و یادداشت درباره اسرائیل و فلسطین منتشر کرده و در اغلب ان‌ها از اسرائیلی‌ها و از جامعه بین المللی خواسته تا با حماس که در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار دارد پشت میز مذاکره بنشینند تا به آتش بس دائمی میان اسرائیل و فلسطین دست پیدا کنند.

سال ۲۰۱۴ رابرت مالی در دولت اوباما مسئول امور خلیج فارس در شورای امنیت ملی شد. او سمت دستیار ویژه اوباما در هماهنگی امور مربوط به خاورمیانه و منطقه خلیج فارس را برعهده گرفت و به «تزار اوباما در امور مربوط به داعش» معروف شد. لقب تزار لقبی غیررسمی برای برخی مقامات ردهٔ بالای حکومتی در آمریکا و بریتانیا است که برای رفع یک مسئلهٔ خاص، قدرت زیاد و اختیارات گسترده‌ای به آن‌ها داده می‌شود.

مالی در مذاکرات هسته‌ای برجام نیز نقش قابل توجهی داشت. بعد از پایان دوران ریاست جمهوری اوباما، رابرت مالی بار دیگر به گروه بحران‌های بین المللی برگشت و در حال حاضر رییس این گروه است.