کلاب هاوس شبکه اجتماعی محبوب ایرانیان

رویداد۲۴ کلاب هاوس جدیدترین شبکه اجتماعی است که به تازگی در جهان و البته ایران رونق گرفته است. در این شبکه اجتماعی، افراد صدای خود را به اشتراک می‌گذارند و می‌توانند در قالب اتاق‌های مجازی، به طور زنده باهم گفتگوی صوتی داشته باشند.

درباره این شبکه اجتماعی جدید می‌توان گفت:

۱- ابتکار - جهان همیشه میزبان ابتکارات نو است حتی در سال ۲۰۲۱ یعنی حدود ۳۵ سال بعد از اختراع و همه گیری اینترنت، حتی ۲۱ سال بعد از تولد گوگل و سال‌ها بعد از آغاز به کار فیس بوک، یوتیوب، اینستاگرام، توییتر، واتس اپ، تلگرام و تیک تاک، همچنان می‌توان با ایده‌هایی به شدت ساده، اما جذاب و مهم، ابتکارات و طرح‌های جدیدی را راه اندازی کرد و جهان و ساکنانش را وارد مرحله جدیدی از ارتباط و ارتباطات کرد. خوشا به حال مردمی که بتوانند ابزار‌های جدیدتر ارتباطی را تجربه کنند و با احساس و ایده‌های متفاوتی آشنا شوند.

ابتکار نو نیازمند ایده‌های نو است و ایده‌های نو نیازمند قرارگیری در مسیر انبوه ایده‌ها و حرف‌ها و ابتکارات جدید و تنوع حداکثری است. ایده‌های نو نیازمند مغزی خلاق، انعطاف پذیر و به دور از یک سویه گرایی است. در گوشۀ انزوا و دوری از دیگران احتمال دستیابی به خلاقیت و ایده و ابتکار نو به حداقل می‌رسد.

ظریف در کلاب هاوس:

امروزه یکی از معیار‌های تقسیم بندی و مقایسه کشورها، شرکت ها، مجموعه‌ها و افراد، میزان خلاقیت و فضای خلاقیت پرور است.

۲- صدا - گفته می‌شود مخاطبان در محتوای فضای مجازی بر ۳ چیز بیش از بقیه تمرکز دارند. تیتر، عکس و فیلم. هم اکنون برای هر سه حداقل یک شبکه اجتماعی وجود دارد. فیس بوک بر هر سه، توییتر بر تیتر، اینستاگرام بر عکس، یوتیوب و تیک تاک بر فیلم متمرکزند.

حال علاوه بر این سه، بحث صدا هم با قدرت وارد شده است. البته قبلا موضوع صدا در قالب پادکست مطرح شده بود و حتی یک برنامه به اشتراک گذاری پادکست به نام "شنوتو" shenoto.com به ابتکار امیرحسین مددی راه اندازی شد (که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان هم روبه رو شده است)، اما در همه این قالب ها، از صدای ضبط شده و نه زنده استفاده می‌شود.

البته در برنامه‌های فیس بوک، یوتیوب و اینستاگرام امکان ضبط و ارسال صدا یا پخش زنده فیلم / ویدئو (صدا+تصویر) وجود دارد، اما اگر بخواهیم در مقام مقایسه صحبت کنیم باید بگوییم:

در این برنامه ها، امکان گفتگو یا امکان گفتگوی برابر وجود ندارد. به عنوان مثال در پخش زنده اینستاگرام، شما می‌توانید به همراه تعداد کمتر از انگشتان یک دست، پخش زنده تصویری داشته باشید و دیگران هم حداکثر می‌توانند کامنت بگذارند، اما در کلاب هاوس همه می‌توانند باهم صحبت کنند در برابری کامل. البته ممکن است اعضای یک اتاق کلاب هاوس تصمیم بگیرند همه سکوت کنند و به سخنان یک عضو دیگر گوش کنند.

همچنین به دلیل مشکلات کیفیت اینترنت، صدای تنها احتمالا بهتر از فیلم امکان پخش و دریافت دارد و مخاطبان هم بهتر می‌توانند دریافت کنند.

علاوه بر این، اگر شما بخواهید پخش زنده تصویری داشته باشید باید حداقل به ظاهر خودتان برسید و در موقعیت مناسب تصویری باشید و حداکثر هم باید از امکاناتی مثل نور و صحنه پردازی و ... برخوردار باشید، اما برای انتقال صدا (مثل زمانی که با موبایل صحبت می‌کنید) نیازی به هیچ کدام از این‌ها نیست. کافی است حضور ظریف را در لایو اینستاگرام با حضور او در کلاب هاوس مقایسه کرد.
برای اینکه قرار باشد صدای تان منتقل شود فقط باید صحبت کنید.

قطعا ارتباط تصویری، کامل‌تر است، اما شاید بتوان گفت صدا حس بیشتری دارد.

۳- حیات- اگر مخترع/ مبتکر کلاب هاوس در ایران بود آیا می‌توانست این شبکه اجتماعی را راه اندازی و جهان گیری آن را شاهد باشد؟ نمی‌دانم. شاید آری شاید نه. اما اشاره به این موضوع بسیار مهم است که با بررسی تاریخ معاصر، متاسفانه نگاه به هر وسیله جدید ارتباطی، منفی و مانع انگارانه بوده است.

در امریکا (محل تولد کلاب هاوس) نیازی به مجوز برای راه اندازی شبکه اجتماعی نیست. شبکه‌های اجتماعی معمولا به عنوان زیرمجموعه یک شرکت ثبت می‌شوند. بسیاری از این شرکت‌ها وارد بورس می‌شوند. اگر کسی علیه این شبکه‌های اجتماعی شکایتی داشته باشد به دادگاه مراجعه می‌کند. براساس قانون امریکا، شبکه‌های اجتماعی درباره محتوای منتشر شده دیگران، مصونیت دارند یعنی دادگاه نمی‌تواند مدیران یا مالکان یک شبکه اجتماعی را به دلیل مطالب منتشر شده دیگران، محاکمه یا مجازات کند.

بیشتر بخوانید: کلاب هاوس یادآور گعده‌های روشنفکری/ کلاب هاوس در ایران فیلتر می‌شود؟

دولت و دادستانی و نهاد‌های جامعه مدنی بر شبکه‌های اجتماعی نظارت می‌کنند. موضوعاتی که نسبت به آن حساس هستند شامل مواردی از جمله خبر جعلی، خبر دروغ، فعالیت تبلیغاتی دولت‌ها در قالب اکانت‌ها و صفحات شخصی یا شبه شخصی، فعالیت مخفیانه و غیرشفاف دولت‌ها یا دیگران، ترویج نفرت افکنی، نژادپرستی، خشونت، کلاهبرداری و سوء استفاده مالی، سوء استفاده جنسی از کودکان، تبلیغات غیرواقعی و فعالیت‌های تروریستی است.

علاوه بر همه اینها، "رقابت ناسالم یا تلاش‌های غیرقانونی برای ضربه زدن به رقبا و تلاش برای انحصار" از دیگر موضوعات حساس در زمینه فعالیت شبکه‌های اجتماعی است.

همچنین در امریکا، دولت، دادستانی و دادگاه، مطلق نیستند. نه در نظری که دارند و نه در اعمال قدرت خود. بلکه حداکثر یک طرف داستان و دعوا هستند. نقض استقلال حرفه‌ای سیستم قضایی یا دیگر نهاد‌های حکومتی /دولتی یا تلاش آن‌ها برای سوء استفاده از قدرت و اختیارات، یک ضدارزش است و نه تنها مجازات ملموس دارد بلکه در صورت افشا، به یک رسوایی تبدیل می‌شود و افکار عمومی نیز با آن مقابله خواهد کرد و مجازات‌های ناملموسی نیز به دنبال خواهد داشت.

اعتماد افکار عمومی به رسانه‌ها (برای افشا و پیگیری کجی ها) و نهاد‌های حاکمیتی (که نمی‌توانند از چارچوب‌های خود خارج شوند یا این خروج هزینه زا خواهد بود) یکی از راز‌های موفقیت شبکه‌های اجتماعی و اعتماد مردم /مخاطبان به آنهاست.

شبکه اجتماعی کلاب هاوس در ابتدای کار خود با انتقادات شدیدی از سوی نهاد‌های جامعه مدنی و رسانه‌ها قرار گرفت. از جمله این گزارش‌های منتقدانه می‌توان به گزارش بی بی سی اشاره کرد که در آن ورود تقریبا آزاد و بدون بررسی دقیق و گزینشگری کودکان به کلاب هاوس مورد انتقاد قرار گرفته بود. در تعدادی از اتاق‌های این شبکه اجتماعی کودکان مورد سوء استفاده جنسی قرار می‌گرفتند و. نتیجه اینکه مدیران این شبکه اجتماعی در واکنش قول تصحیح و تغییراتی را دادند و این تغییرات به صورت نسبی اعمال شد.

۴- ماهیت رسانه - یکی از چیز‌هایی که بیش از ۱۰۰ سال از عمر آن در ایران می‌گذرد، اما ماهیت آن هنوز از سوی حاکمیت و حتی جامعه به رسمیت شناخته نشده "رسانه" است.

در ایران به رسانه همچنان به عنوان ابزار تبلیغاتی نگریسته می‌شود و ماهیت اطلاع رسانی مستقل و بی طرفانه آن از سوی حاکمیت و جامعه به رسمیت شناخته نشده است. بی طرفانه مثل یک قاضی هنگام قضاوت و یک داور هنگام سوت زدن در زمین فوتبال.

کلاب هاوس، جامعه را با فضای چند سویه آشنا می‌کند و این فضا، به رسانه برای کارکرد اطلاع رسانی واقعی و حرفه‌ای و بی طرفانه کمک می‌کند. کافی است پوشش خبری سخنان ظریف در کلاب هاوس را در رسانه‌ها دنبال کنیم.

رسانه‌ها و روزنامه نگاران باید از شبکه‌های اجتماعی، بی طرفی و استقلال حرفه‌ای را یاد بگیرند. این دو از مهمترین عوامل اعتماد بالا به شبکه‌های اجتماعی هستند.

در نبود رسانه‌های حرفه ای، مستقل، آزاد و بی طرف، شبکه‌های اجتماعی جایگزین می‌شوند و همه به آن‌ها پناه خواهند آورد تا نیاز‌های اطلاع رسانی خود را رفع کنند.

یکی از دلیل حضور ۳ وزیر در کلاب هاوس و توضیح نظرات خود نیز همین موضوع است.

علاوه بر این، باید به این نکته هم اشاره کرد که کلاب هاوس یک محیط و امکان جدید را در اختیار چهره‌ها قرار می‌دهد تا ضمن ارتباط مستقیم و زنده گفتاری با مردم، بتوانند با حضور همه خبرنگاران علاقمند جهان، چیزی شبیه نشست خبری برگزار کنند. کما اینکه در زمان حضور و سخنرانی ظریف در کلاب هاوس، شمار زیادی از خبرنگاران و فعالان سیاسی رسانه‌ای ایرانی مقیم داخل و خارج از کشور در اتاق مجازی او حضور داشتند.

علاوه بر این، از ابزار کلاب هاوس می‌توان استفاده رسانه‌ای هم کرد. در نتیجه به زودی شاهد رسانه‌های حرفه‌ای / نیمه حرفه‌ای خواهیم بود که همه فعالیت آن‌ها در قالب این شبکه اجتماعی خواهد بود. شبیه آنچه که در قالب سایت خبری یا کانال‌های خبری تلگرامی یا صفحات خبری در توییتر و اینستاگرام وجود دارند. این نیز شاهد دیگری بر عبور جامعه روزنامه نگاری ایران از "عصر مجوز" برای فعالیت رسانه‌ای است.

۵- فیلتر - روش تاریخی حاکمان و مسوولان و حتی بخش‌هایی از جامعه ایرانی در برابر وسایل ارتباطی جدید، بستن و ممنوعیت و فیلتر است. با این حال به نظر می‌رسد با توجه به افزایش تاریخ خوانی و عیان شدن ناکارآمدی فیلترینگ و ممنوعیت به ویژه در برابر ماهواره و تلگرام و اینترنت به صورت عام، احتمال فیلتر شدن کلاب هاوس کاهش یافته است، گرچه می‌دانیم در جغرافیای ایران هیچ چیز بعید نیست و همین چندی قبل، یک پیام رسان به نام سیگنال، در حالی که هنوز بین استفاده کنندگان ایرانی رواج پیدا نکرده بود فیلتر شد و مشخص هم نشد چرا و چگونه این اتفاق افتاده است.

با این حال، نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ که معمولا با باز شدن در‌ها و افزایش آزادی‌های سیاسی و اطلاع رسانی همراه است احتمال فیلتر شدن کلاب هاوس را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، استفاده طیف اصولگرا از این ابزار برای اطلاع رسانی، سازماندهی و تبلیغ و توجیه و تلقین هواداران خود به ویژه در مرحله قبل از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شاید خطر فیلتر را از کلاب هاوس دور می‌کند.

در هر حال چه فیلتر شود و چه فیلتر نشود مردم به استفاده از کلاب هاوس ادامه خواهند داد.

۶ - خبر جعلی - یکی از چالش‌های شبکه‌های اجتماعی، کمک به گسترش خبر جعلی در جامعه است. دلیل آن نیز مشخص است. در شبکه‌های اجتماعی مردم عادی محتوا منتشر می‌کنند یعنی افرادی غیر از روزنامه نگاران حرفه ای. آن‌ها معمولا بر خلاف روزنامه نگاران حرفه ای، سرعت را بر صحت و دقت، ترجیح می‌دهند و علاوه بر این از مهارت و آموزش روزنامه نگاری برای تشخیص و گزینش خبر‌های جعلی از واقعی برخوردار نیستند.

یکی از ویژگی‌های کلاب هاوس این است که افراد صحبت می‌کنند. آنچه که منتشر می‌شود صدای زنده است. در نتیجه به سندیت و راستی خبر‌ها کمک بزرگی می‌شود. علاوه بر این، احتمال تقطیع سخنان هم کاهش می‌یابد. از این لحاظ، این شبکه اجتماعی می‌تواند در راستای مقابله با خبر‌های جعلی و حمایت از منابع خبری و صحت و دقت خبر‌ها باشد.

۷ - انتخابات ریاست جمهوری - پیش بینی می‌شود در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نقش آفرینی فضای مجازی و اینترنت بیش از هر زمان دیگری به اوج خود برسد و فضای رسانه‌های اینترنتی / موبایلی، پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تعیین کننده خواهند بود. کرونا هم به این شرایط افزوده است.

کلاب هاوس نیز احتمالا در این انتخابات نقش افزینی بزرگی خواهد داشت و به جایگزینی برای میتینگ‌ها و جلسات و تجمعات پرسش و پاسخ تبدیل خواهد شد.

۸ - ارتباط - ارتباطات بیشتر (کمی و کیفی) باعث افزایش قدرت و بهبود وضعیت می‌شود. چه فرد باشد چه شرکت چه کشور و چه خانواده.

شبکه اجتماعی جدید یعنی ارتباطات بیشتر و این یعنی مژده افزایش قدرت تک تک شهروندان.

جای خالی کلاب هاوس در دهکده جهانی احساس می‌شد. با وجود کلاب هاوس و ده‌ها شبکه اجتماعی دیگر، رسانه‌ها می‌توانند بیش از گذشته از صدای مردم و مسوولان باخبر شوند. شهروندان بهتر از قبل، می‌توانند صدای خود را به رسانه‌ها و مسوولان و مردم برسانند و مسوولان هم در کنار دریافت پیام مردم و رسانه ها، ابزار بهتری برای گفتگو و انتقال دیدگاه‌ها و نظرات خود پیدا می‌کنند.

نکته دیگر اینکه هیچ چیز جای ارتباط مستقیم را نمی‌گیرد. صدا بهتر از متن است، چون صدا نسبت به متن هم حس بیشتری دارد و هم امکان تعبیر و تفسیر و انحراف و خطای کمتری دارد.

۹- گفتگو - کلاب هاوس مشوق گفتگوی مستقیم بدون مانع و بدون تعیین سطح شهروندان در جایگاه‌ها و موقعیت‌های مختلف است.

ایران امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند گفتگوی صریح، شفاف و بدون تعارف است. به ویژه با وجود نسل دهه هفتادی و هشتادی که از پاردایم‌های به ظاهر برقرار، به دورند. به ویژه ایران با مساحت وسیع و فرهنگ‌ها و تفکرات و ایده‌ها و نظرات مختلف.

شبکه‌های اجتماعی و از جمله کلاب هاوس می‌توانند فضایی برای گفتگوی شفاف و آشنایی بیشتر بخش‌های مختلف و متنوع ایرانی فراهم سازند؛ شاید سوء تفاهم‌ها کمتر شود؛ شاید واقعیت‌ها بیشتر منعکس شود؛ شاید درد‌ها بیشتر منتقل شود؛ شاید نظر از واقعیت تفکیک شود؛ شاید تصورات نادرست رنگ ببازد و در نتیجه، همزیستی بهتر شود.

اولین محیط‌های گفتگوی عمومی موثر در ایران و جهان، قهوه خانه‌ها بودند. شاید امروزه این شبکه‌های اجتماعی بتوانند جایگزین این محیط‌ها و گفتگو درباره موضوعات مهم و سرنوشت ساز باشند. محیطی به وسعت جهان و امکان حضور برای همه بدون تبعیض.

۱۰- اینترنت به صوت عام و شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها به طور خاص سه چیز را می‌توانند ایجاد یا تقویت کنند. رسانه واقعی و آزاد - حزب واقعی و آزاد -- افکار عمومی قدرتمند و تاثیرگذار.

هر سه به زندگی بهتر کمک می‌کنند.