عوارض واکسن نشان دهنده اثرگذاری است؟

رویداد۲۴ بسیاری از افراد وقتی بعد از دریافت واکسن کووید19 دچار سردرد می‌شوند یا کمی احساس بیماری می‌کنند، این‌طور برداشت می‌کنند که سیستم ایمنی بدنشان سخت در حال کار است. در مقابل، برخی  دیگر که بعد از تزریق واکسن دچار هیچ عارضه‌ای نمی‌شوند نگران هستند که ممکن است واکسن کار خود را درست انجام نداده یا سیستم ایمنی بدن آن‌ها  واکنش درستی به واکسن نشان نداده باشد. اما آیا واقعا ارتباطی بین عوارضی که بعد از واکسن مشاهده می‌کنید و آن‌چه که در سطح سلولی درون بدن شما اتفاق می‌افتد وجود دارد؟ ادامه مطلب را در این زمینه مطالعه کنید:
 
«رابرت فینبرگ» پزشکی که در زمینه بیماری‌های عفونی و ایمونولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست فعالیت  می کند، توضیح می‌دهد که چرا این برداشت با واقعیت عملکرد واکسن‌ها مطابقت ندارد.

وقتی واکسن دریافت می‌کنید بدن شما چه کاری انجام می‌دهد؟
سیستم ایمنی بدن شما از طریق دو سیستم مختلف به مولکول‌های خارجی که هر واکسنی را تشکیل می‌دهند پاسخ می‌دهد. پاسخ اولیه به دلیل آن‌چه که پاسخ ایمنی ذاتی نامیده می‌شود اتفاق می‌افتد. این سیستم به محض این‌که سلول‌های بدن شما متوجه شوند در معرض هر گونه ماده خارجی از یک ترکش گرفته تا یک ویروس قرار گرفته‌اند، فعال می‌شود. هدف این سیستم از بین بردن مهاجم است. گلبول‌های سفید خون به نام نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها برای از بین بردن این مهاجم تلاش می‌کنند.

این اولین خط دفاعی نسبتاً کوتاه‌ مدت است و چند ساعت یا  چند روز طول می‌کشد اما فعال شدن خط دوم دفاعی روزها تا هفته‌ها به طول می‌انجامد. این پاسخ ایمنی سازگار شونده که ماندگاری آن طولانی ‌مدت است به سلول‌های T و B سیستم ایمنی بدن شما متکی است. این سلول‌ها یاد می‌گیرند مهاجمان خاص مانند پروتئین ویروس کرونا را تشخیص دهند.

اگر این سلول‌های ایمنی، در ماه‌ها یا حتی سال‌های آینده دوباره با این مهاجم روبه رو شوند، آن را شناسایی و آنتی بادی‌‌ تولید می‌کنند که آن را از بین می‌برد. درباره واکسن‌های سارس-کووید-2، ایجاد پاسخ انطباقی که محافظت طولانی ‌مدت در برابر ویروس را به همراه دارد، تقریباً دو هفته طول می‌کشد. علایمی که در یکی دو روز بعد از دریافت واکسن با آن‌ها مواجه می‌شوید، بخشی از پاسخ ایمنی ذاتی است. واکنش التهابی بدن که با هدف پاک سازی سریع مولکول‌های خارجی صورت می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: واکسن‌هراسی؛ جریانی نادرست در ایران و جهان

 عوارض بعد از تزریق واکسن چه معنایی دارد؟
عوارضی که بعد از تزریق واکسن بروز می‌‌کند از یک فرد  به فرد دیگر متفاوت است، اما این‌که پاسخ اولیه چقدر چشمگیر است، لزوماً به پاسخ طولانی‌مدت مربوط نمی‌شود. درخصوص دو دوز واکسن کووید19، بیش از 90 درصد افراد واکسینه شده پاسخ ایمنی تطبیقی محافظتی پیدا کرده‌اند، در حالی که کمتر از 50 درصد دچار عوارض جانبی شدند که بیشتر آن‌ها خفیف بوده‌اند.

نکته اصلی این است که شما نمی‌توانید براساس عوارض بیرونی‌ که مشاهده می‌کنید، میزان عملکرد واکسن در بدن‌تان را ارزیابی کنید. افراد مختلف پاسخ ایمنی قوی یا ضعیف به واکسن نشان می‌دهند، اما عوارض جانبی پس از تزریق واکسن به شما نمی‌گوید که  جزو کدام دسته هستید. در واقع دومین پاسخ ایمنی، یعنی پاسخ ایمنی تطبیقی است که به بدن کمک می‌کند تا ایمنی کسب کند، نه پاسخ التهابی که تحریک کننده دردهای اولیه است. این امکان هم وجود دارد که شما بعد از دریافت واکسن متوجه هیچ‌گونه عوارضی نشوید.

اگر بعد از تزریق واکسن احساس بیماری کنیم، آیا این نشان دهنده مصونیت قوی است؟
دانشمندان هیچ‌گونه ارتباطی بین واکنش التهابی اولیه و پاسخ طولانی‌ مدت که منجر به ایمنی در برابر بیماری می‌شود، شناسایی نکرده‌اند. هیچ‌گونه شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد فردی با عوارض جانبی واضح‌تر بعد از تزریق واکسن، در برابر کووید19 ایمنی پیدا کند و هیچ دلیلی وجود ندارد که  یک پاسخ ایمنی ذاتی شدید، پاسخ انطباقی فرد را بهتر کند. واکسن‌های مجاز کووید19 ایمنی محافظتی را برای بیش از 90 درصد از دریافت کنندگان فراهم می‌کند، اما کمتر از 50 درصد افراد، برخی واکنش‌ها نسبت به واکسن را گزارش می‌دهند و تعداد بسیار کمی هم  واکنش شدید دارند.