چرا دولت حاضر نیست طرح ممنوعیت تردد شبانه را لغو کند؟

رویداد۲۴ کارل اشمیت در رسانه الاهیات سیاسی نحوه تعامل «وضعیت استثنایی» و حاکمیت را صورت بندی کرده و توضیح می‌دهد چطور حاکمیت در وضعیت استثنایی به‌نام منافع همگانی پا را فراتر از قانون می‌گذارد و «درباره وضعیت استثنایی تصمیم می‌گیرد». بعد‌ها اندیشمندان مساله وضعیت استثنایی را به ابزار انقیاد شهروندان گره می‌زنند.

باید بپذیریم کرونا در حال شکل دهی قواعدی است که از وضعیت استثنایی نشات گرفته‌اند، اما دولت قرار نیست به این سادگی از خیر منافع آن بگذرد. معضل منع تردد شبانه به یکی از این وضعیت‌های استثنایی بدل شده است. تقریبا یک سال از اولین روز اجرای منع تردد شبانه در کشور می‌گذرد. در این مدت ایران دست کم سه پیک کرونا را از سر گذرانده، اما ستاد ملی کرونا حاضر به لغو این قاعده نیست.

بیشتر بخوانید: جریمه‌های میلیاردی به بهانه ویروس کرونا/ چرا طرح منع تردد شبانه لغو نمی‌شود؟

رویداد‌۲۴ در این گزارش کارکرد منع تردد شبانه و دلیل عدم لغو این قاعده را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

اولین سوالی که در مورد استمرار هر قانونی باید پرسیده شود، میزان تاثیر آن قانون و نسبت آن با اهداف اولیه وضع قانون است. ۲۴ آبان ۱۳۹۹ دولت حسن روحانی قانون منع تردد شبانه از ساعت ۹ شب تا ۴ صبح را در ستاد ملی کرونا تصویب کرد. برای تحلیل تاثیر گذاری این قانون آمار ابتلا به کرونا در کشور ظرف یک سال گذشته را باید مورد بررسی قرار داد.

در این جداول نرخ مرگ و میر و ابتلا در بازه زمانی یک سال اخیر به خوبی قابل ملاحظه است. کشور در همین فاصله پیک سوم تا ششم را تجربه کرده است.

جداول بالا نشان می‌دهند نرخ ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا از زمان تقویت واکسیناسیون عمومی در اردیبهشت-خرداد ماه به طور محسوس کاهش پیدا کرده. به این ترتیب آمار نشان می‌دهد منع تردد شبانه و حتی بین شهری تاثیری بر رشد آمار مبتلایان در کشور نداشته.

برای پاسخ به چرایی ادامه منع تردد شبانه باید ملاحظات اقتصادی این طرح را هم مورد بررسی قرار داد. تاکنون هیچ آمار تجمیعی از سوی مراجع انتظامی یا ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره جرایم نقض منع تردد شبانه اعلام نشده، اما برخی منابع آگاه از میانگین هفتگی ۲۷۰ هزار و ماهانه بیش از یک میلیون جریمه ۲۰۰ هزار تومانی در کشور خبر داده‌اند.

روزنامه همشهری ماه گذشته با استناد به اظهارات یک منبع آگاه در ستاد ملی مقابله با کرونا گفته بود صرفا در ۲ هفته‌ای که ستاد ملی کرونا برای جلوگیری از تردد‌های تعطیلات ایام سوگواری محرم، محدودیت تردد را در کشور تشدید کرده بود (انتهای مرداد و ابتدای شهریور)، بیش از ۵۴۰ هزار نفر در سراسر کشور محدودیت تردد شبانه را نقض کرده و هر یک ۲۰۰ هزار تومان جریمه شده‌اند.

این آمار به معنی درآمد روزانه دست کم ۷.۵ میلیارد تومانی دولت از محل تمدید منع تردد شبانه است. علاوه بر شهروندان، بسیاری از کارشناسان و مسئولان نیز با ادامه این طرح مخالفند.

مجتبی شفیعی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران اخیرا اعلام کرده این معاونت فکر می‌کند، ممنوعیت شبانه اثر چندانی نداشته.

خضریان نماینده مجلس هم این طرح را یک طرح مختص طبقات مرفه جامعه خوانده و گفته: با اعمال محدودیت تردد شبانه، تهران و دیگر شهر‌های بزرگ برای طبقه مرفه و بالا نشین قرق می‌شود و عملا اعلام شده است که تهران‌گردی در شب‌ها برای طبقه مرفه است، زیرا مانعی برای تردد افراد جز پرداخت هزینه وجود ندارد.

استمرار طرح منع تردد شبانه برای کلان شهر‌ها به مشکل بزرگتری تبدیل شده. سیدکمال هادیانفر رئیس پلیس تهران هم ثمربخشی طرح منع تردد شبانه را زیر سوال برده و آن را عامل افزایش ترافیک در شهر‌های بزرگ خوانده است.

علیرضا زالی رئیس ستاد عملیات فرماندهی مدیریت کرونا در تهران از مخالفان سر سخت اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه است. او به صراحت گفته «از نظر علمی منع تردد شبانه کاربردی در کنترل کرونا نداشته و نتیجه‌ای جز به کارگیری و خستگی نیرو‌های انسانی پلیس نداشته است. از طرفی شکل تردد شبانه تغییر کرده و ساعت‌های انتهایی شب خلوت‌تر و ساعات ابتدایی شلوغ‌تر شده است.»

بیش از یک ماه پیش آمار واکسیناسیون دوز اول تهران بالای ۷۰ درصد اعلام شد. به نظر می‌رسد با سرعت واکسیناسیون در کل کشور، آمار واکسینه شده‌های کامل در تهران بیش از ۶۰ درصد جمعیت پایتخت را در برگرفته باشد. استمرار منع تردد شبانه با توجه به بی اثر بودن آن بر پیک‌های کرونا و مساله افزایش نرخ واکسیناسیون، مطالبه لغو این طرح را تقویت کرده است.

مجلس مخالف طرح منع تردد شبانه است

اقبال شاکری نماینده تهران در مجلس در گفتگو با رویداد‌۲۴ از درخواست صریح کمیته محیط زیست مجلس برای بررسی و بازنگری در این طرح خبر داده است.

او درباره اقدامات مجمع نمایندگان تهران در این خصوص به رویداد‌۲۴ گفته: مجمع درخواستی نداده، اما کمیته محیط زیست مجلس با پلیس راهور و دستگاه اجرایی جلسه‌ای داشته. در این جلسه مساله لغو طرح منع تردد شبانه مطرح شده است.

او درباره دلایل دستگاه اجرایی برای استمرار این طرح گفته: از نظر من دلایل متقن، منطقی و قابل اعتمادی مبنی بر اینکه منع تردد شبانه باعث کاهش شیوع کرونا شده وحود ندارد در نتیجه این قانون باید برداشته شود.

شاکری به آسیب‌های استمرار چنین قاعده‌ای اشاره کرده و گفته: با اعمال جریمه‌های سنگین عملا به کسانی که می‌توانند این جریمه‌ها را بدهند حق تخلف می‌دهیم؛ مثل طرح ترافیک و بقیه شهروندان هم از این حق محروم می‌شوند.

او گفت کمیته محیط زیست مجلس از ستاد ملی مقابله با کرونا خواسته اثربخشی این طرح را دقیقا بررسی کنند و نتیجه را اعلام کنند. در غیر این صورت منع تردد و اعمال جریمه فقط اجحافی در حق بعضی از شهروندان است این اصلا کار صحیحی نیست.

نماینده مردم تهران گفت: در همین رابطه با پلیس راهور تهران هم تماس داشتیم و نظر آن‌ها هم همین است. از نظر ما ستاد ملی کرونا باید ثابت کند این طرح مثلا باعث کاهش ده درصدی نرخ ابتلا به کرونا شده و نتیجه این یافته‌ها را هم باید به مردم بگویند.

او صراحتا اعلام کرد طرحی که در مسیر نیل به اهدافش بی اثر بوده باید لغو شود، اما به نظرم می‌رسد علی رغم این نکاتی که گفته شده، ستاد کرونا اصرار دارد کاری که تاثیری نداشته ادامه دهد.

شاکری تاکید کرد ما در تماس و گفتگو با ستاد ملی کرونا هستیم و امیدواریم جوانب این طرح دقیق بررسی کند.

این نماینده مجلس احتمال ادامه طرح برای عواید مالی حاصل از جرایم منع تردد شبانه را رد کرد و گفت: زمانی می‌شود این منبع مالی را عامل استمرار طرح خواند که واقعا مبلغش قابل توجه باشد و بتوان از محل آن اقدامات اساسی انجام داد.

او در پاسخ به سوال رویداد‌۲۴ درباره دلایل اعلام شده ستاد برای اصرار بر ادامه منع تردد شبانه گفت: ستاد دلیل خاصی ارائه نمی‌کنند. ما از مراجع گوناگون استدلال هایشان را پرسیدیم.