نگهداری از حیوانات جرم است؟

رویداد۲۴ به گزارش سایت جامعه 24؛ این روز‌ها تعداد افرادی که از حیوان خانگی نگهداری می‌کنند رو به افزایش است، موضوعی که نشان می‌دهد جامعه ایرانی رو به ترحم و مهربانی با سایر عناصر طبیعت قدم گذاشته است. در این بین، اما هنوز هم هستند افرادی که این مساله را نامطلوب تلقی کرده و صرف باور‌های خود سعی در ممنوعیت یا محدودیت در نگهداری از حیوانات دارند و حتی سعی در جرم‌انگاری این موضوع دارند. آنچه مهم است، اما نگاه قوانین فعلی نسبت به نگهداری از حیوانات در منزل است.

ممانعتی درباره نگهداری از حیوانات اهلی وجود ندارد

شیما گنجی، وکیل دادگستری در اینباره به جامعه ۲۴ می‌گوید: با توجه به عدم وجود منع صریح قانونی و همچنین اصل اباحه می‌توان گفت به طور کلی ممانعتی در خصوص نگهداری حیوانات خانگی در منزل وجود ندارد، گرچه محدودیت‌هایی گذاشته شده یا اینکه تحت شرایطی این اقدام مشمول برخی عناوین مجرمانه خواهد شد. عرفا نیز نگهداری برخی حیوانات می‌تواند مصداق تقصیر قرار بگیرد مثلا نگهداری تمساح یا مار‌های سمی در فضایی که می‌تواند خطرآفرین باشد. اما صریحا در قوانین بیان نشده که حیوان اهلی را نمی‌شود در خانه نگهداری کرد و همچنین درباره اینکه کدام گونه‌ها حیوان اهلی محسوب می‌شود هم مقرره‌ای وجود ندارد.

وی ادامه می‌دهد: آئین‌نامه‌ای وجود دارد تحت عنوان "آئین‌نامه نحوه نگهداری حیوانات اهلی" مصوب هیات وزیران که به موضوع نگهداری حیوانات اهلی در روستا‌ها می‌پردازد. در این آئین‌نامه عنوان شده که چهارپایان و طیور و ... حیوانات اهلی هستند. در این آئین‌نامه نیز منع صریحی برای نگهداری از حیوانات اهلی وجود ندارد، اما محدودیت‌هایی وجود دارد.

این وکیل دادگستری با بیان اینکه در تبصره ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها صریحا نگهداری از حیوانات در قسمت مشاعات ممنوع شده است، توضیح می‌دهد: در این تبصره آمده است که در قسمت مشاعات ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها کسی حق نگهداری از حیوانات را ندارد و اگر این کار انجام شد می‌توانند از ادامه آن ممانعت کنند.

وی می‌افزاید: به موجب قوانین جزایی هر شخصی می‌تواند در صورت اثبات علیه شخصی که اقدام به نگهداری حیوان کرده است جرم اقدام علیه بهداشت عمومی را مطرح کند یعنی اگر همسایگان یا هر فرد دیگری نسبت به صاحب حیوان اعلام جرم کرده و عنوان کند که نگهداری از حیوان باعث به خطر افتادن بهداشت عمومی شده است و این موضوع هم اثبات شود، جرم علیه بهداشت عمومی مطرح می‌شود. همچنین اگر نگهداری از حیوان باعث سلب آسایش شود این موضوع هم می‌تواند به عنوان جرم تلقی شود که مجازات حبس و جریمه نقدی را به دنبال خواهد داشت. البته این مجازات‌ها می‌توانند تبدیل به مجازات جایگزین حبس یا جریمه نقدی شوند.

گنجی خاطرنشان می‌کند: در قانون جزا در قسمت تعزیرات موادی وجود دارد که به کرات درخصوص مسئولیت اشخاص در نگهداری حیوانات با مثال توضیح داده است. دراین قانون به صورت کلی عنوان شده که اگر فردی از حیوانات در منزل نگهداری کند و قصوری داشته باشد (که در مثال‌ها آورده شده) مثلا صاحب حیوان او را تحریک کند که به دیگران آسیب بزند یا در جایی از حیوان خود نگهداری کند که موجب آسیب شود مثلا در پیاده‌رو از حیوان نگهداری کند و یک عابر به دلیل ترس از حیوان وارد خیابان شده و آسیب ببیند این موارد جرم است.

بیشتر بخوانید: تبعات طرح جریمه نگهداری حیوانات خانگی / نمایندگان اگر آگاهی داشتند سگ و گربه را هم‌ردیف تمساح نمی‌گذاشتند

قوانین نامشخص ایران در حوزه نگهداری از حیوانات

وی عنوان می‌کند: در کشور‌های دیگر قوانین مشخص و دقیق‌تری در این حوزه وجود دارد. مثلا مشخص کرده‌اند که نژاد‌های مختلف سگ چه خصوصیاتی داشته و نحوه نگهداری از هریک چگونه باید باشد. مثلا برای برخی از نژاد‌ها باید از قلاده‌های مخصوص استفاده شود. همچنین در بسیاری از کشور‌ها صاحبخانه وظیفه دارد علامتی بر در خانه نصب کرده و هشدار دهد که مثلا سگ بولداگ و... در خانه نگهداری می‌کند. اما در قوانین ایران چنین مواردی نیست و تنها گفته شده که اگر در نگهداری از حیوان و هر آنچه که مرتبط با اوست قصوری رخ دهد و به مال یا جان دیگران آسیب برساند به لحاظ کیفری و مسئولیت مدنی مشمول مجازات خواهد بود که این مجازات نیز بستگی به نوع و میزان آسیب ناشی از قصور در نگهداری از حیوان دارد.

این وکیل دادگستری درباره قوانین مرتبط با نحوه نگهداری از حیوانات و جرم انگاری حیوان خانگی بیان می‌کند: در قوانین ما اشاره مستقیمی به این موضوع نشده است، اما با توجه به موادی که وجود دارد و با توجه به مبانی فقهی و رویه دادگاه این موضوع را بررسی می‌کنند که آیا یک حیوان در شرع نجس‌العین محسوب می‌شود؟ اگر به صورت مطلق نجس‌العین باشد اصلا مال محسوب نمی‌شود که فرد بتواند برای آسیب رساندن یا مثلا سرقت حیوان مذکور طرح دعوی کرده یا خسارت بگیرد، اما اگر حیوان حلال گوشت باشد مانند گوسفند بر حسب قیمت حیوان می‌توان طرح دعوی کرده و خسارت دریافت کرد؛ اما درباره حیواناتی مثل سگ می‌توان قائل به تفکیک شد. درحال حاضر سگ‌هایی که از آن‌ها به عنوان سگ کار یاد شده مانند سگ‌های نگهبان یا شکاری مشمول حکم ثانویه می‌شوند یعنی می‌توانند مال محسوب شده و در صورت آسیب دیدن می‌توان نسبت به آسیب رسان در مراجع قضایی طرح دعوی کرد.

وی با اشاره به طرح صیانت از حیوانات مضر و خطرناک که هنوز فراموش نشده است توضیح می‌دهد: براساس یک قاعده حقوقی که عنوان می‌کند یک فعل یا ترک فعل زمانی جرم محسوب می‌شود که در آن زمان جرم‌انگاری شده باشد بنابراین بر اساس قانون آینده نمی‌توان گفت کاری که در گذشته انجام شده جرم است یعنی قوانین جزایی عطف به ماسبق نمی‌شوند بنابراین نمی‌توانند امروز فردی را که در خانه خود مثلا از سگ نگهداری می‌کند براساس قوانینی که بعد‌ها تصویب شده مجرم تلقی کنند زیرا در طول زمان برای افراد حق مکتسبه نگهداری از حیوان ایجاد شده و در آن زمان هم ممنوعیت قانونی برای این کار وجود نداشته است، بنابراین افراد مرتکب جرم نشده‌اند.