دعوای برجام در واشنگتن/ در وین همه از زمان می‌گویند
رویداد۲۴ مذاکرات احیای برجام در وین با سرعتی بیشتر از نشست‌های پیشین در زمان دولت سیزدهم جریان دارد. زمان در مذاکرات وین بیش از هر زمان دیگری ارزشمند شده است و تهران و واشنگتن هریک از دید خود به سرعت پیشرفت در مذاکرات اهمیت می‌دهند. از یک‌سو در واشنگتن، ادعای سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و کاهش چشمگیر عبارت ادعایی «زمان گریز هسته‌ای» ایران موضوع اظهارنظر‌ها در مورد فوریت و اضطرار توافق در وین است و از سوی دیگر در تهران مساله تحریم‌های ظالمانه و فشار‌های معیشتی بر مردم، ضرورت اصلی برای بازگشت هرچه سریع‌تر ناقضان برجام به تعهدات آن است.
به گزارش روزنامه اعتماد، روز گذشته علاوه بر نشست‌های هر سه کارگروه تحریم‌ها، ترتیبات اجرایی و اقدامات هسته‌ای، نشست میان هیات‌های روسیه و امریکا برگزار شد و هیات ایران هم روز پنجشنبه با هیات‌های روسیه و سه کشور اروپایی رایزنی کرد. برخلاف آغاز دور هفتم گفتگو‌های احیای برجام که با حاشیه‌های فراوان و اتهام‌زنی‌های طرفین به یکدیگر در خصوص عدم انعطاف و زیاده‌خواهی در مذاکرات آغاز شده بود، به نظر می‌رسد که همه طرف‌ها تمرکز خود را برای رسیدن به یک توافق خوب و احیای تعهدات همه طرف‌ها به توافق موجود سوق داده‌اند.
میخاییل اولیانف، رییس هیات مذاکره‌کننده روسیه در وین روز پنجشنبه در پیامی توییتری نوشت: «طرف‌های برجام (بدون ایران) بعدازظهر امروز با هیات امریکا دیدار و در مورد وضعیت کنونی که به نظر می‌رسد مرحله پایانی مذاکرات وین در مورد برجام است، تبادل نظر کردند.» او روز جمعه هم علاوه بر انتشار تصویری از دیدار خودش با راب مالی، سرپرست هیات مذاکره‌کننده امریکا در وین، از «فعالیت فشرده» مذاکره‌کنندگان خبر داد. استفان کلمنت، از اتحادیه اروپا هم با انتشار تصاویری از کارگروه اقدامات هسته‌ای که به ریاست او برگزار شد تاکید کرد: «با توجه به اهمیت ویژه زمان، رایزنی‌های فشرده ادامه دارد.»
به رغم امیدواری‌هایی که از سوی مقام‌های کشور‌های مختلف، از جمله وزیر خارجه روسیه و آلمان، در روز‌های اخیر بیان شده است، اما دعوا‌های سیاسی درون پایتخت‌های تعیین‌کننده همچنان ادامه دارد و نگرانی از تصمیم قطعی سیاسی برای احیای برجام در واشنگتن برای احیای برجام همچنان یک دست‌انداز جدی در مقابل توافق است. صدای اختلافات در واشنگتن در تهران هم شنیده شد تا جایی که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در پیامی توییتری در واکنش به اظهارات اخیر برخی نمایندگان کنگره امریکا نوشت: «صدا‌هایی که از هیات حاکمه امریکا شنیده می‌شود نشان می‌دهد که انسجام لازم در این کشور برای اتخاذ تصمیمات سیاسی در مسیر پیشبرد مذاکرات وین وجود ندارد.»
یک مقام ارشد امریکایی در مورد نتایج مذاکرات وین با وجود تایید نزدیک بودن پایان مذاکرات معتقد است که نتیجه مذاکرات هنوز معلوم نیست. به نوشته واشنگتن‌پست این مقام امریکایی می‌گوید مذاکرات «از هر زمان دیگری به توافق نزدیک‌تر است»، اما در عین حال «از هر زمان دیگری نیز به شکست نزدیک‌تر است.» مقام‌های بدون نام امریکایی در مصاحبه‌های هفته اخیر خود اصرار دارند که از رو به پایان بودن وقت مذاکرات و تعیین ضرب‌الاجل‌های خودساخته برای وین صحبت بکنند. مقام ارشد امریکایی به واشنگتن‌پست می‌گوید: «همچنان هر دو نتیجه برای مذاکرات محتمل است.» این مقام امریکایی می‌گوید: «با توجه به موقعیتی که در آن قرار داریم، احتمال موفقیت از شکست بیشتر است.»
دعوای برجام در واشنگتن
خبرگزاری فرانسه در گزارشی می‌نویسد جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا در مورد مذاکرات هسته‌ای با ایران در شرایط سختی قرار گرفته است. او روی موفقیت مذاکرات شرط بسته است، اما همزمان با نگرانی‌های دو حزبی روزافزونی مواجه است که معتقدند حتی اگر توافق به دست بیاید، باز هم برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران کافی نیست. این سوژه نزدیک به ۱۰ ماه بود که در واشنگتن همزمان با مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و امریکا برای احیای توافق ۲۰۱۵ که توسط دونالد ترامپ نقض شده‌بود، مسکوت مانده‌بود. این رسانه فرانسوی معتقد است که جو بایدن یا می‌تواند در چند هفته آینده برجام را احیا کند یا با آینده‌ای ناشناخته مواجه خواهد شد.
بعد از جلسه استماع غیرعلنی راب مالی، رییس هیات مذاکره‌کننده امریکایی در وین که روز چهارشنبه برگزار شد، موافقان و مخالفان موفقیت مذاکرات نظرات خود را با صدای بلند مطرح می‌کنند. کریس مورفی، نماینده دموکرات حامی توافق هسته‌ای، بعد از این نشست اظهارات راب مالی را «از خواب پراننده و بهت‌آور» توصیف کرد. به ادعای این سناتور امریکایی در این نشست مشخص شده است که ایران فقط چند هفته با به دست آوردن میزان مواد قابل شکاف کافی برای ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد. کریس مورفی، در یادداشتی که برای مجله تایم نوشته است مدعی می‌شود: «اگر ایران همین امروز تصمیم بگیرد که به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، فقط ۶۰ روز تا تامین سوخت مورد نیاز برای ساخت یک بمب فاصله دارد.» ادعای نزدیک شدن ایران به ساخت بمب هسته‌ای، به‌رغم تکذیب مکرر قصد ایران برای چنین اقدامی، هنوز از سوی مقام‌های امریکایی تکرار می‌شود. به نوشته خبرگزاری فرانسه کریس مورفی از جمله دموکرات‌های هوادار احیای برجام است و از سیاست «فشار حداکثری» ترامپ با عنوان اقدامی غیرسازنده یاد می‌کند. مورفی در یادداشت خود برای تایم می‌نویسد: «بایدن و تیمش باید هر آنچه ضروری است برای بازگرداندن یک توافق خوب انجام دهند.»
در برابر برخی هم‌حزبی‌های جو بایدن هم هستند که چندان با احیای برجام همراه نیستند. از جمله این افراد سناتور باب منندز، رییس کمیته روابط خارجی سنا است. او به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «من تصور می‌کنم ما در موقعیت بسیار حساسی هستیم، یک لحظه حساس که خواهیم دید به کدام سمت گردش خواهد کرد. اما من قطعا از جلسه استماع با حس کردن مشکلات این لحظه حساسی که در آن هستیم، خارج شدم.» منندز اوایل ماه جاری میلادی به کاخ سفید در مورد احیای توافق هشدار داده و گفته بود: «در این شرایط باید از خودمان بپرسیم واقعا دنبال احیای چه چیزی هستیم؟»
وندی شرمن، مذاکره‌کننده پیشین امریکا در دوران مذاکرات برای انعقاد برجام و معاون وزیر خارجه کنونی امریکا در مصاحبه‌ای که روز پنجشنبه با ام‌اس‌ان‌بی‌سی انجام داد، این ارزیابی را که ایران در مذاکرات دست بالاتر دارد رد کرد. شرمن گفت: «اینگونه نیست که ما هرچه ایران بگوید، بپذیریم. ما فقط در صورتی به صورت کامل به برجام بازمی‌گردیم که ایران کاملا آن را رعایت کند.» او در ادامه گفت: «بدون توجه به اینکه چه نتیجه‌ای در مذاکرات جاری حاصل شود، همه گزینه‌ها همیشه روی میز می‌ماند.»
اختلاف‌نظر در مورد احیای برجام فقط در میان دموکرات‌ها نیست، جمهوری‌خواهان که در دوره ترامپ از خروج امریکا از این توافق بین‌المللی و اجرای سیاست حداکثری دفاع کرده بودند، همچنان مخالف احیای این توافق هستند. به تازگی ۳۲ سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای به جو بایدن تاکید کرده بودند که هر توافقی برای احیای برجام باید «برای ارزیابی» به کنگره برده شود و «در صورت نیاز اجرای آن از سوی کنگره متوقف شود.» دولت بایدن تاکنون پاسخی به این نامه نداده است با این حال به نوشته خبرگزاری فرانسه روشن است که دولت امریکا معتقد است هرگونه توافق در وین به معنای بازگشت به یک توافق موجود است و نه انعقاد یک توافق جدید. سناتور‌های جمهوری‌خواه در بخشی دیگر از نامه خود صریحا تاکید کرده‌اند که با لغو تحریم‌های اقتصادی علیه مردم ایران مخالف هستند چراکه آن را «مشوقی در قبال اقدامات ثبات‌زدای ایران» می‌دانند. این اظهارنظر در حالی مطرح می‌شود که اساسا بازگشت امریکا به برجام به معنای لغو تحریم‌ها است و بدون لغو تحریم‌ها امکان بازگشت به این توافق برای امریکا وجود ندارد.
مارک دوبوویتز، مدیر اندیشکده موسوم به بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که از مخالفان بدنام برجام محسوب می‌شود در گفتگو با خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «ایرانی‌ها به خوبی می‌دانند که بایدن به‌شدت مشتاق یک توافق است. در نتیجه آن‌ها دولت امریکا را برای عقب‌نشینی‌های بیشتر تحت فشار شدید می‌گذارند.» دوبوویتز که از حامیان سیاست فشار حداکثری است، می‌گوید: «دولت بایدن می‌خواهد برنامه هسته‌ای ایران را در پستو بگذارد تا با تمرکز سراغ دیگر اولویت‌هایش مانند چین برود. مشکل اینجاست که پستوی مد نظر آن‌ها هیچ دری ندارد.»
داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات از هواداران احیای برجام است. او به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «هیچ جایگزین خوب دیگری به جز احیای فوری تعهدات همه طرف‌ها به برجام وجود ندارد.» او معتقد است: «واقعیت این است که بدون بازگشت دوجانبه به تعهدات برجامی باورپذیرتر، میسرتر و حتی محتمل‌تر است که ایران تلاش کند به سطحی از توانایی برای تبدیل شدن به یک کشور دارای ظرفیت سلاح هسته‌ای برسد.»
مذاکرات وین در ایستگاه پایانی
جمله تکراری که این روز‌ها از دیپلمات‌های ارشد کشور‌های مذاکره‌کننده در وین شنیده می‌شود، این است که مذاکرات برای احیای برجام وارد مرحله پایانی خود شده است. این اظهارنظر روز پنجشنبه از سوی وزرای خارجه روسیه و آلمان که هردو از کشور‌های عضو برجام هستند تکرار شد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس خبری مشترک با لیز تراس، وزیر خارجه انگلیس تصریح کرد: «در خصوص موضوع ایران، ما اتفاق نظر داریم که شانس احیای کامل برجام در آینده نزدیک وجود دارد، اما همچنان راه زیادی در پیش است.»
آنالنا بائربوک، وزیر خارجه آلمان در نشست خبری با یاییر لاپید، همتای اسراییلی خود گفت، مذاکرات هسته‌ای با ایران در حال ورود به «مرحله نهایی» است. او همچنین مدعی شد که احیای برجام منطقه را امن‌تر خواهد کرد. وزیر امور خارجه آلمان گفت معتقد است که «احیای کامل برجام امنیت منطقه و از جمله اسراییل را افزایش خواهد داد و در غیر این صورت ما این مذاکرات را انجام نمی‌دادیم.» بائربوک افزود، گفتگو‌ها با ایران که آلمان نیز یکی از طرف‌های آن است، به «نقطه‌ای حساس» رسیده است و اینکه ایران «با اشتیاق و مصالحه و بدون تقاضا‌های حداکثری» پای میز مذاکره برگردد اهمیت بسیار زیادی دارد. او در ادامه گفت: «ما می‌خواهیم هر کاری که می‌توانیم انجام دهیم تا مطمئن شویم که با این توافق، امنیت اسراییل تضمین می‌شود.
مخالف همیشگی توافق
یاییر لاپید، وزیر خارجه تنها دارنده سلاح اتمی در منطقه غرب آسیا در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه آلمان مدعی شد: «من و خانم بائربوک درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران که در وین در حال برگزاری است و آلمان هم بخشی از آن است، صحبت کردیم. من موضع اسراییل را مطرح کردم مبنی بر اینکه ایران هسته‌ای نه تنها اسراییل بلکه کل جهان را به مخاطره می‌اندازد.» این مقام ارشد کابینه رژیم صهیونیستی با تکرار ادعای منسوخ و بی‌اساس این رژیم علیه مواضع منطقه‌ای ایران ادعا کرد: «سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) همچنین نمی‌توانند تهدیدات ایران فراتر از برنامه هسته‌ای‌اش را نادیده بگیرند.» به نوشته خبرگزاری فارس یاییر لاپید سپس مدعی شد: «ایران، همان حزب‌الله در شمال (فلسطین اشغالی) و ایران همان حماس در جنوب (فلسطین اشغالی) است. ایران صادرکننده تروریسم است از یمن گرفته تا بوئنوس آیرس.»
