ایران به دنبال راهکاری که هم منافع خود را تضمین کند و هم به ائتلافش با روسیه آسیب نرساند

رویداد۲۴ الخلیج انلاین نوشت: همزمان با نزدیک شدن به امضای توافق هسته‌ای با ایران، توقف ناگهانی مذاکرات، نشان دهنده یک پیچیدگی جدید است که حوادث اوکراین، در این پیچیدگی سهم عمده‌ای دارد.

در ادامه این مطلب آمده است: از چند ماه پیش، ایران و دولت‌های حاضر در توافق هسته ای، مذاکراتی را برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ اغاز کردند، که ایالات متحده هم به شکل غیر مستقیم در این گفتگو‌ها شرکت داشت.

در هفته‌های اخیر، مذاکرات به خوبی پیش رفته و به توافق نهایی بسیار نزدیک شد، تا آنجا که در آغاز مارس جاری، روزنامه وال استریت ژورنال از قول مسئولان غربی نقل کرد که این هفته توافق در مورد پرونده هسته ای، انجام می‌شود.

روسیه

با ورود تفاهم در خصوص توافق هسته‌ای به این مرحله پیشرفته، لحظات اخر، روسیه وارد صحنه شده و با بیان خواسته‌های خود در مورد ضمانت‌هایی از سوی آمریکا، روند توافق را دچار مشکل کرد، که البته به عقیده کارشناسان، هدف مسکو، حفظ منافع خاص خود است.

فراس الیاس، تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است روسیه از اهمیت حفظ روابط با ایران اگاه است، همانطور که ایران با وجود ناخشنودی اش از این اقدام روسیه، به حفظ رابطه با روسیه نیاز دارد و آن را تنها عامل ضامن بقای خود در سوریه می‌داند.

از سوی دیگر، منوط کردن مساله رفع تحریم‌های غربی از ایران به کاهش تحریم‌ها علیه روسیه، نشان دهنده آن است که ایران احتمالا گزینه‌های مستقلی را در نظر دارد، که ممکن است از تمایل روسیه دور باشد و در عین حال، به ائتلاف بین مسکو و تهران هم آسیب نرساند.

بد شانسی تهران

همزمان با ورود نیرو‌های روسیه به اوکراین در تاریخ ۲۴ فوریه، ایالات متحده و هم پیمانان غربی آن، تحریم‌های سنگینی را علیه روسیه إعمال کردند، که از مهمترین این تحریمها، دور شدن بانک‌های روسیه از نظام مالی، بلوکه شدن سرمایه‌های بانک مرکزی روسیه و محدودیت واردات آن و تحریم‌هایی علیه شخص پوتین و مسئولان دولت وی است.

از سر گیری توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین قدرت‌های جهانی و ایران، می‌تواند موجب بازگشت بیش از یک میلیون بشکه از نفت ایران به بازار‌های جهانی شود، آن هم در زمانی که قیمت‌های انرژی به دلیل نگرانی‌ها از جنگ اوکراین و روسیه به شدت افزایش یافته است.

به گفته فراس الیاس، بدشانسی ایران آن است که یکی از طرف‌های جنگ اوکراین، روسیه است، چرا که کش و قوس‌ها بین روسیه و اتحادیه اروپا و آمریکا، انعکاس‌های مستقیمی بر زمان بندی و روند مذاکرات هسته‌ای داشته است، بویژه پس از اصرار اخیر روسیه بر ارتباط دادن پیامد‌های جنگ در اوکراین، به آینده مذاکرات هسته‌ای و نتایج آن.

به عقیده الیاس، این مساله مسیر به انجام رسیدن مذاکرات در مرحله آینده را پر از چالش‌ها و موانع می‌کند، ان هم در زمانی که ایران در پی آن است تا با رفع تحریمها، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی که با آن مواجه است را برطرف کند.

خواسته‌های آمریکا

این تنها خواسته‌های مسکو نیست که باعث کارشکنی در دست یابی به توافق بین ایران و غرب شده، چرا که تهران روز پنجشنبه دهم مارس ۲۰۲۲ اعلان کرد که درخواست‌های جدیدی از واشنگتن دارد. در همین رابطه، وزیر خارجه ایران، امیر عبداللهیان در بیانیه‌ای گفت: هیچ توجیه منطقی برای برخی خواسته‌های جدید ایالات متحده وجود ندارد. وی بدون آنکه گفته‌های خود را بسط و تفصیل دهد، تصریح کرد این خواسته‌های آمریکا با موضع آن در مورد دست یابی سریعتر به توافق، تناقض دارد و واشنگتن نمی‌تواند هر روز پیام جدیدی برای ما داشته باشد.

این مهم در تماس تلفنی بین عبداللهیان و وزیر خارجه اتحادیه اروپا اتفاق افتاد و جوزپ بورل ایران و ایالات متحده را به نرمس بیشتری در تبادل پیام‌ها فراخواند تا توافق سریعتر عملی شود.

اتحادیه اورپا در روز جمعه ۱۱ مارس ۲۰۲۲ اعلام کرد که لازم است مذاکرات جاری در وین متوقف شود. در این رابطه وزیر خارجه اتحادیه اروپا در توئیتر نوشت: نیازمند وقفه‌ای در مذاکرات وین هستیم.

فراس الیاس معتقد است که شکاف بزرگی بین ایران و طرف‌های دیگر وجود دارد و اینطور که به نظر می‌رسد، یک سخت گیری از سوی طرف‌های مذاکره به چشم می‌خورد و شاید همین مساله دلیل اصلی توقف مذاکرات و بازگشت هیئت‌ها به کشورهایشان برای مشورت بیشتر باشد.

الیاس معتقد است که اصرار روسیه در لحظات اخر بر ضرورت دست یابی به ضمانت‌های مکتوبی برای اینکه روسیه از پیچیدگی‌های تجاری و اقتصادی در تعاملات خود با ایران استثنا شود، منجر به توقف گفتگو‌ها شد، چرا که ایالات متحده مخالف دادن چنین ضمانت‌هایی به روسیه است و حتی تحریم‌هایی را به دلیل جنگ اوکراین، متوجه این کشور کرده است.

در رابطه با سناریو‌های احتمالی در این باره، تحلیلگر سیاسی عرب بر این عقیده است که گزینه‌های زیادی وجود دارد و مهمترین آن‌ها می‌تواند توافق دو جانبه‌ای بین ایران و ایالات متحده باشد. انتظار می‌رود از طریق عملگرایی ایران، توازنی بین نگرانی‌های روسیه و منافع ایران ایجاد شود، بویژه پس از اظهارات مقامات آمریکایی در مورد امکان نشستن پای میز مذاکره با ایران. این در شرایطی است که به دنبل افزایش قیمت‌های نفت، ایران نیاز مبرمی به رفع تحریم‌ها دارد و می‌تواند با فروش نفت خود سال‌ها دوری از بازار‌های جهانی را جبران کرده و نفس تازه‌ای به اقتصاد خود بدهد.