گزارش رویداد۲۴ در پی حادثه تروریستی نمایشگاه هنر آنکارا
ترور سفیر روسیه در ترکیه؛ احتمالات و پیامدها
احتمال دیگر می تواند طرح تکفیریها برای تلافی حملات روسیه در سوریه باشد. اگر این فرضیه را بپذیریم در آن صورت، ضارب احتمالاً با تکفیریها در سوریه در ارتباط بوده است یا حداقل اینکه به تکفیریها گرایش داشته است. بر این اساس، اين ترور براي هدف قرار دادن همكاري‌هاي تركيه و روسيه بر سر حلب طراحی شده است.
رویداد۲۴، مرتضی باقیان*- تنها ساعتی پس از تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد که به ناظران سازمان ملل اجازه می‌داد بر خروج تروریست‌های تکفیری از شهر حلب سوریه نظارت داشته باشند، آندره کارلوف سفیر روسیه در ترکیه در مراسم افتتاحیه نمایشگاه عکس در آنکارا با عنوان «روسیه از نگاه ترک‌ها» و در حالی که مشغول ایراد سخنرانی بود، مورد اصابت چند گلوله قرار گرفت و کشته شد.
ضارب، که عضو پلیس شهر آنکارا بوده، قبل از تیراندازی، شعار «الله اکبر» سر داده و بعد از تیراندازی نیز به ترکی گفته است: «ما در حلب کشته می‌شویم، شما این‌جا کشته می‌شوید. حلب را فراموش نکنید. سوریه را فراموش نکنید». وی همچنین شعری را به زبان عربی خوانده که مسلمانان صدر اسلام در جنگ خندق زمزمه می‌کردند: «نحن الذین بایعوا محمداً علی الجهادِ ما حیینا ابداً»: «ما آنانیم که با محمد بیعت کردیم که تا وقتی زنده‌ایم جهاد کنیم».
پس از این ترور، مقامات روسی با مذبوحانه و تروریستی قلمداد کردنِ این اقدام، از مطرح شدن این موضوع در شورای امنیت سازمان ملل خبر داده‌اند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، هم در پیامی تلویزیونی گفت که این عمل بدون شک برای تحریک و بر هم زدن عادی سازی روابط دو جانبه و فرآیند صلح سوریه صورت گرفته است. پوتین همچنین افزود که جنگ بر ضد تروریسم پس از کشته شدن سفیر روسیه در آنکارا تشدید خواهد شد و «جنایتکاران» این تفاوت را احساس خواهند کرد. همچنین وزارت خارجه روسیه اعلام کرده است که علیرغم این ترور، نشست وزیران امور خارجه ایران، ترکیه و روسیه در موعد مقرر در مسکو برگزار خواهد شد.
مقامات ترکیه نیز با محکومیت این ترور، اعلام کردند که این اقدام با هدف برهم زدن روابط میان دو کشور صورت گرفته است. این واکنشِ ترک‌ها را شاید بتوان برای جلوگیری از هرگونه پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی از سوی روسیه تعبیر و تفسیر کرد. باید توجه داشت که ترکیه در دو سال اخیر با سرریز شدن ناامنی‌های سوریه به این کشور، با حوادث تروریستی بسیاری دست و پنجه نرم کرده است.
مسوولیت بسیاری از این حوادث را گروه پ. ک. ک بر عهده گرفته است؛ اما ردپای داعش و تکفیریها نیز در برخی از این حملات دیده شده است. نکته قابل توجه این است که این ترور، ضربه هولناکی به حیثیت امنیتی ترکیه وارد کرده است. علاوه بر این، صنعت گردشگری این کشور نیز بیش از پیش زیان خواهد دید.
احتمالات زیادی در مورد انگیزه‌های ترور سفیر روسیه وجود دارد. همانطور که از فریادهای ضارب هنگام ترور برمی‌آید، وی انگیزۀ خود را اقدامات روسیه در حلب عنوان کرده است.
بنابراین ممکن است ضارب یک شهروند عادی ترک باشد که از شکست مخالفان بشار اسد در حلب خشمگین بوده است. احتمال دیگر می‌تواند طرح تکفیریها برای تلافی حملات روسیه در سوریه باشد.
اگر این فرضیه را بپذیریم در آن صورت، ضارب احتمالاً با تکفیریها در سوریه در ارتباط بوده است یا حداقل اینکه به تکفیریها گرایش داشته است. بر این اساس، این ترور برای هدف قرار دادن همکاری‌های ترکیه و روسیه بر سر حلب طراحی شده است.
باید توجه داشت که روسیه و ترکیه در یک هفته اخیر، مشغول همکاری بر روی طرح آتش بس در حلب بوده‌اند و نشست وزیران امور خارجه ایران، ترکیه و روسیه نیز قرار است در راستای بحران سوریه در مسکو برگزار شود.
با توجه به این امر، به نظر می‌رسد پیوستن ترکیه به محوری که در آن ایران و روسیه با دیدگاه‌های مشترک در خصوص سوریه حضور دارند، می‌تواند برای بازیگران منطقه‌ای که بیش از پنج سال در مسیر مخالفت با رویکردهای ایران و روسیه در سوریه هزینه کرده‌اند، گران تمام شود.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که سفیر مقتول روسیه نیز، در هفته‌های اخیر، در راستای ترمیم روابط ترکیه و روسیه و همچنین وضعیت حلب و نقشه راه روسیه برای این پرونده، ارتباط‌های بسیار نزدیکی با دولت ترکیه داشته است. همچنین ذکر این نکته نیز لازم است که این حمله در حالی صورت گرفته است که طی چند روز گذشته دفا‌تر نمایندگی‌های ایران و روسیه در آنکارا و استانبول شاهد تظاهرات اعتراض‌آمیز نسبت به رویکرد این دو کشور در حلب بوده‌اند، تظاهراتی که گفته می‌شود در آن گروههای افراطی مشارکت داشته‌اند.
نکته پایانی اینکه، دو کشور روسیه و ترکیه اخیراً روابط خود را، که پس از سرنگونی بمب افکن روسیه قطع شده بود، از سر گرفته‌اند. اگرچه ممکن است این حادثه موجب زیر فشار قرار گرفتن روابط دو کشور شود، اما بعید است که این رابطه قطع شود. هیچکدام از دو کشور، نمی‌خواهند فرآیندهای اقتصادی و دیپلماتیک، که در طول یک سال گذشته ایجاد شده‌اند، از بین بروند. با این ترور، به نظر می‌رسد که آنکارا ناچار خواهد بود که انعطاف بیشتری در مورد بحران سوریه از خود نشان دهد و همین امر می‌تواند به همکاری بیشتر میان این سه کشور، و به ویژه ترکیه و روسیه بیانجامد.
*کار‌شناس مسائل خاورمیانه
