از واکسن اچ. پی. وی ایرانی چه می‌دانیم؟
رویداد ۲۴| امیرحسین جعفری: این روز‌ها اخبار بسیاری درباره زگیل تناسلی و اچ. پی. وی به گوش می‌رسد، اما نهاد وزارت بهداشت هنوز موضع روشن و اقدام اساسی برای آن انجام نداده است. حداقل آنچه روی زمین دیده می‌شود، بیماران بسیاری است که از کمبود و گرانی واکسن رنج می‌برند، اما پس از ابتلا دیگر واکسن نیز به کار آنها نمی‌آید. افزایش سرطان‌ها با اچ. پی. وی یکی از نکات خطرناک این بیماری است که دولت با واکسیناسیون سراسری از ۹ تا ۱۴ سالگی، باید نسل‌های آینده را نسبت به این بیماری ایمن کند.
از زیگیل تناسلی چه می‌دانیم؟
آمیتیس رمضانی، مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور، معتقد است که ۲۰۰ نوع ویروس اچ. پی. وی وجود دارد و درمان اختصاصی برای آنها هنوز کشف نشده است؛ بلکه از این بیماری از طریق واکسن و مراقبت، جلوگیری می‌شود. او می‌گوید: «ویروس اچ. پی. وی نزدیک ۲۰۰ ویرس دارد که ۴۰ مدل آن از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. انواع این ویروس وجود دارد و ویروس‌هایی که ناحیه جنسی را درگیر می‌کنند گروه پرخطر و کم خطر دارند. گروه کم خطر سرطان ایجاد نمی‌کنند. ما اول باید بدانیم با چه مدلی از ویروس مواجه هستیم. اچ. پی. وی در نوع کم خطر زیگیل ایجاد می‌کند و در نوع پرخطر سرطان ایجاد می‌کند. ۹۰ درصد زیگیل‌ها به خاطر مدل ۶ و ۱۱ ویروس هستند. مهم‌ترین تایپ‌های پرخطر ۱۶ و ۳۱ و ۳۵ هستند و سرطان دهانه رحم نیز جز همین تایپ‌ها هستند. زیگیل تناسلی شاید خطر سرطان نداشته باشد، اما برای فرد مهم است و احساس ناراحتی می‌کند، اما ویروس‌ها به خصوص برخی از آنها مانند اچ. پی. وی درمان اختصاصی ندارند و متأسفانه ویروس باقی می‌ماند و می‌تواند مدتی از بین برود، اما باز این ویروس در برخی از سلول‌ها به صورت نهفته باقی می‌ماند؛ بنابراین حذف این ویروس دشوار است و بهترین کار تزریق واکسن است.»
مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور در ادامه گفته است: «واکسن‌های اچ. پی. وی بر اساس پروتیین هستند. یک پروتیین به نام ال. وان وجود دارد که بیشتر واکسن‌ها برعلیه آن ایجاد می‌شوند. این واکسن دی. ان.ای و ترکیب جیوه ندارد و عملاً یک ویروس ضعیف است و از ال. وان ویروس استفاده کرده است. این واکسن می‌تواند سطح آنتی‌بادی خنثی‌کننده بالایی نسبت به عفونت اچ. پی. وی ایجاد کند. فرد وقتی واکسن می‌زند آنتی‌بادی بالایی ایجاد می‌کند
و اگر در مجاورت با این ویروس قرار بگیرد، مبتلا نشود. واکسن اچ. پی. وی پیشگیرانه است و درمانی نیست. واکسن اچ. پی. وی به افرادی‌زده می‌شود که به بیماری مبتلا نشده‌اند.»
واکسن‌های اچ. پی. وی چه دسته‌بندی‌هایی دارند؟
آمیتیس رمضانی معتقد است که واکسن‌های اچ. پی. وی در دسته‌بندی‌های ۲ ظرفیتی، ۴ ظرفیتی و ۹ ظرفیتی تقسیم‌بندی می‌شوند، اما در ایران مدل ۲ ظرفیتی و کم کارکرد آن وجود دارد. او می‌گوید: «بر اساس تایپ‌هایی از اچ. پی. وی واکسن‌ها دسته‌بندی می‌شوند. سه نوع واکسن چهار ظرفیتی داریم که ۶ و ۱۱ را هدف قرار می‌دهد، ۱۶ و ۱۸ نیز جلو سرطان را می‌گیرد.
اخیراً واکسن ۹ ظرفیتی هم درست شده که به غیر از اینکه چهار ظرفیتی را دارد، ۵ تایپ اضافه‌تر هم دارد. یعنی تایپ ۶ و ۱۱ و ۱۸ و ۳۱ و ۴۵ و ۵۲ و ۵۸ را هم هدف قرار می‌دهد. پوششی که واکسن ۹ ظرفیتی ایجاد می‌کند، خیلی بیشتر از واکسن چهار ظرفیتی است. واکسن ۲ ظرفیتی به نام سرواریس هم داریم که فقط ۱۶ و ۱۸ را هدف قرار می‌دهد.
در کشور ما واکسن ۲ ظرفیتی داریم، در چین هم یک واکسن ۲ ظرفیتی ایجاد شده است. این واکسن پوشش کمتری ایجاد می‌کند. این واکسن در برابر زگیل هیچ ایمنی ایجاد نمی‌کند. هر چقدر ظرفیت واکسن بیشتر باشد، واکسن کارایی بیشتری خواهد داشت. اگر واکنسی تایپ ۱۶ و ۱۸ را داشته باشد، جلو ۷۰ درصد سرطان‌های رحم را می‌گیرد.»
در چه سنی واکسن اچ. پی. وی بزنیم؟
مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور، می‌گوید: واکسن اچ. پی. وی باید از ۹ سالگی تجویز شود، اما تا ۴۵ سالگی نیز کارکرد دارد. اگرچه در ایران برنامه منظمی برای تزریق آن وجود ندارد، اما در دیگر کشور‌ها از ۹ تا ۱۴ سالگی، برنامه واکسیناسیون آن وجود دارد. او می‌گوید: «واکسن در تایپ ۱۶ و ۱۸ در کشور ما تولید می‌شود و بقیه تایپ‌ها در واکسن ایرانی وجود ندارد.
هر یک تایپی که به واکسن اضافه می‌شود، هم قیمت واکسن را خیلی بالاتر می‌برد و تکنولوژی جدید‌تری نیاز دارد. واکسینه شدن نیز درصد مشخصی ندارد، اما در کشور ما واکسیناسیون اچ. پی. وی به صورت عادی وجود ندارد.
در دیگر کشور‌های جهان، واکسن اچ. پی. وی از ۹ سالگی تجویز می‌شود و نوجوانان و بزرگسالان ۱۳ تا ۲۶ سال هم واکسینه می‌شوند. هرچقدر سن واکسن پایین‌تر باشد، نتیجه‌ی بهتری می‌دهد. اگر فرد تماس جنسی نداشته باشد، کارایی واکسن بهتر است. واکسن در بالا کارایی دارد، اما تماس جنسی فرد باید محدود‌تر باشد.
مسلماً کسی که مواجهه با اچ. پی. وی نداشته باشد، واکسیناسیون اچ. پی. وی کارایی دارد. اگر فردی واکسن اچ. پی. وی را به فردیکه بزنند که پارتنر‌اش اچ. پی. وی دارد هم کارایی خود را انجام می‌دهد. در مجموع این واکسن تا ۴۵ سالگی کارکرد دارد و عارضه‌ای ندارد. بعد از ۴۵ سال هم عارضه ندارد، اما باید به صورت موردی افراد بررسی شوند.»
وی تصریح کرد: «افرادی که برنامه واکسیناسیون را در ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می‌کنند، دو دوز واکسن در ماه صفر و دوز بعد ۶ تا ۱۲ ماه بعد انجام می‌شود. افرادیکه برنامه واکسیناسیون را ۱۵ سالگی به بعد شروع می‌کنند، ۳ دوز باید دریافت کنند. افرادیکه سیستم ایمنی ضعیف دارند هم باید ۳ دوز دریافت کنند. افرادی که فاصله‌ای بین واکسیناسیون انداخته‌اند هم باید واکسیناسیون را ادامه دهند.»
کدام واکسن‌ها مورد نیاز هستند؟
رمضانی معتقد است که به جز واکسن گارداسیل، واکسن پونوموکوک نیز جز واکسن‌های مهمی است که باید به کودکان تزریق شود. او می‌گوید: «به غیر از گارداسیل مهم‌ترین واکسن، واکسن روتو و پونوموکوک است که امسال وارد شده و باید حتماً در بچه‌ها تزریق شود. یکی از دلایل عفونت‌های جدی به مغز و ریه در کودکان، پونوموکوک است که برای ما خیلی مهم است.
خیلی از عفونت‌های پونوموکوکی می‌تواند فرد را بکشد یا اگر فرد زنده بماند دچار عوارض می‌شود. تداوم واکسیناسیون، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در نظر داشته باشیم.»
