آیا ترامپ توافق هسته‌ای ایران را پاره خواهد کرد؟

رویداد۲۴- نگاهی به یادداشت‌ها و مقالات در مورد فاجعه‌ای که در انتظار جهان پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید است، بیندازید و تا فهرستی از سناریوهای ترسناک را به چشم ببینید.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از لوبلاگ،  یکی از مسائلی که از سوی بسیاری از مفسران مطرح می‌شود، یک بحران با ایران است. تصور کنید ترامپ برای برگزاری نخستین کنفرانس ریاست جمهوری خود قدم‌زنان وارد سالن می‌شود. او چندین و چند روز را در توییتر صرف بدگویی در مرود توافق هسته‌ای با ایران کرده است. ترامپ برخلاف باراک اوباما، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا از صحنه‌های درام لذت می‌برد. اما توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام 159 صفحه است، بنابراین عملاً امکان پاره کردن آن در یک برنامه تلویزیونی زنده وجود ندارد. بنابراین او بجای پاره کردن توافق، آن را یک توافق منسوخ است.

آیا واقعاً ترامپ می‌تواند دست به چنین اقدامی بزند؟ تا حد زیادی بله –او می‌تواند با یک حکم اجرایی اعلام کند که ایالات‌متحده دیگر به این توافق پایبند نیست و تحریم‌های آمریکایی که به‌واسطه پایبندی تأیید شده ایران از سوی کمیسیون انرژی اتمی آمریکا رفع شده بود را بار دیگر اعمال می‌کند. 

در این میان یک دلیل وجود دارد که ممکن است باعث شود نقض این توافق از سوی ترامپ اهمیت یابد. همان‌طور که وزارت خارجه در نوامبر 2015 در پاسخ به مایک پومپئو، از نمایندگان کنگره، دشمن قسم خورده این توافق و نامزد ترامپ برای ریاست مرکز اطلاعات اعلام کرد، برجام «یک پیمان یا یک توافق اجرایی نیست و حتی سندی امضا شده هم نیست... بلکه بیانگر تعهدات میان ایران و گروه 1+5 است. بنابراین ترامپ می‌تواند در دفاع از منافع خود به‌سادگی بگوید دولت اوباما در کمپین خود، یک توافق جهانی از این مسئله استفاده کند که این توافق سیاسی بین‌المللی فاقد قدتر اجرای است. او همچنین می‌تواند مدعی شود که دولت اوباما توافق سیاسی جهانی را نهایی کرده که فاقد جایگاه قانونی است.

در این میان از دست کنگره کار چندانی برنمی‌آید. درواقع ترامپ شاید حتی با مقاومت سرسختانه‌ای از سوی اعضای آن نیز روبرو نشود چراکه کنگره نیز هیچ‌گاه حمایت زیادی از آن نداشته است. 

ترامپ نه‌تنها معمولاً دست به اقدامات تحریک‌آمیز می‌زند، بلکه در طول مبارزات انتخاباتی خود و پس‌ازآن نیز به برجام حمله کرده و آن را بدترین توافقی که تاکنون مورد مذاکره قرار گرفته خواند. او در ماه مارس طی سخنرانی برای کمیته روابط عمومی آمریکا-اسرائیل گفت که اولویت شماره یک وی برچیدن این توافق فاجعه‌بار با ایران است. ضمن اینکه حلقه داخلی یاران ترامپ نیز سعی کرده‌اند این توافق را بد جلوه بدهند.

باوجود مخالفت‌های رگباری جناح راست آمریکا علیه این توافق و همچنین چشم‌انداز ریاست جمهوری ترامپ، مهم است که از یاد نبریم این توافق هر چیزی می‌تواند باشد جز فاجعه‌ای که منتقدانش به آن نسبت می‌دهند. این توافق، دستاوردی است که ارزش دفاع کردن را دارد. درواقع، آن دو مسیر ایران برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را مسدود می‌کند، یک مسیر از طریق اورانیوم و دیگری از طریق پلوتونیوم. اگر ایران بخواهد به سمت ساخت تسلیحات هسته‌ای برود، باید چندین و چند ماده برجام را زیر پا بگذارد و اقدامات گسترده‌ای که از آن‌ها منع شده را از سر بگیرد. 

باوجود تمامی این مسائل، گمان نکنید که نتیجه نهایی همه این بحث‌ها این است که ترامپ برجام را بدون چون‌وچرا دور می‌اندازد، حتی اگر بارها آن را رد کرده باشد. به‌هرحال او از مذاکره مجدد در مورد برخی مفاد آن نیز صحبت کرده است. این در حالی است که به‌زودی نه‌تنها دولت ترامپ مملو از افراد ایران هراس خواهد شد بلکه کشورهای گوناگون با همین گرایش نیز گرد آن جمع می‌شوند. اسرائیل و عربستان لابی گسترده‌ای علیه این توافق داشتند. حال که این توافق در حال اجرایی شدن است هم به نظر نمی‌رسد که سران آن‌ها دست از لابی‌گری دولت آینده ترامپ برداشته باشند.

و حتی اگر ترامپ این توافق را کنار بگذارد، اروپا، چین و روسیه از وی پیروی نخواهند کرد که این یعنی شرکت‌های آن‌ها، و نه شرکت‌های آمریکایی، مزایای تجارت با ایران را درو خواهند کرد. همین حالا حدود 29 شرکت اروپایی و آسیایی توافقنامه‌های انرژی خود با ایران را نهایی کرده یا در شرف نهایی کردن هستند. اتحادیه اروپا با مشکلات اقتصادی که دارد، هیچ دلیلی برای ضربه زدن به این توافق که مدت‌ها روی آن سرمایه‌گذاری کرده نخواهد داشت.

بنابراین عقب‌نشینی یک‌جانبه از این توافق بی‌معنا خواهند بود. شرکت‌های آمریکایی مانند بوئینگ که توافقی 17 میلیارد دلاری را با ایران به امضا رسانده‌اند، از چنین اقدامی ضربه خواهند خورد. آیا ترامپ که خود را فردی با قابلیت توافق می‌داند و وعده ایجاد میلیون‌ها شغل در ایالات‌متحده را داده، واقعاً دست به چنین کاری خواهد زد؟ با توجه به تناقض رفتاری وی نمی‌توان جوابی قطعی به این سؤال داد. 

بااین‌حال حتی اگر ترامپ از توافق هسته‌ای عقب‌نشینی نکند، فکر نکنید که فشارها علیه ایران را کاهش خواهد داد. یادتان نرود که کنگره در ماه دسامبر قانون تحریم‌های ایران را برای یک دهه دیگر تمدید کرد. و ترامپ می‌تواند این‌گونه تنبیه‌ها را همان‌طور که چندین و چند محافظه‌کار خواسته‌اند، گسترش دهد. 

از سوی دیگر شاید اسرائیل و عربستان دیگر بر مسئله برچیدن توافق هسته‌ای تمرکز نکنند، اما زمانی که دولت اوباما به کار خود پایان دهد، ممکن است آن‌ها هم حس آزادی از تمام محدودیت‌های واشنگتن در قبال مسئله ایران را داشته باشند. مطمئناً افراد شاخص جمهوری‌خواه در هرگونه درگیری با ایران، از اسرائیل حمایت خواهند کرد. اسرائیلی‌ها و سعودی‌ها نارضایتی خود از رویکرد نرم اوباما در قبال ایران را به‌طور علنی ابراز می‌کردند و این احتمال وجود دارد که با ورود ترامپ به کاخ سفید آن‌ها جسور شوند.

اگر هرکدام از آن‌ها وارد درگیری با ایران شود، زمینه برای یک تقابل نظامی مستقیم میان تهران و واشنگتن فراهم خواهد شد. بنابراین شاید ما با گمانه‌زنی در مورد اینکه ترامپ چه تصمیمی در مورد توافق هسته‌ای ایران خواهد گرفت، به بیراهه می‌رویم. سؤال واقعی این است که او در مورد ایرآنچه خواهد کرد –و پیامدهای فاجعه‌بار آنچه خواهد بود؟