نظرات جالب کارشناسان خارجی در باره انتخابات

مراکز رای دهی در نقاط مختلف کشور مجبور شدند تا نیمه‌های شب باز بمانند و به جمع آوری آرای باقیمانده بپردازند، چرا که بسیاری از ایرانیان به خاطر ترس از به قدرت رسیدن رقیب او، خواهان دادن رای بودند. در نهایت روحانی 5/ 23 میلیون رای و ابراهیم رئیسی، اصلی‌ترین رقیب وی در انتخابات، 8/ 15 میلیون رای را به خود اختصاص دادند. بر اساس آمار وزارت کشور ایران، جمعیتی در حدود سه چهارم افراد واجد شرایط، در انتخابات شرکت کردند. روحانی در سخنرانی پیروزی اش که به‌صورت زنده از تلویزیون ملی پخش می‌شد، وعده داد که رئیس‌جمهوری تمامی مردم ایران خواهد بود. اما با این حال در سخنرانی بعد از پیروزی خود در انتخاباتی که از آن به‌عنوان «شدیدترین رقابت ریاست جمهوری تاکنون» یاد می‌شود، مجددا نامزدهای مخالف خود را افرادی با رویکردهایی رو به عقب توصیف کرد.

او خطاب به ملت ایران افزود: «شما دیروز به آنهایی که می‌خواهند ما را به عقب برگردانند، نه گفتید.» به هر صورت پیروزی او به معنای به چالش کشیدن نهادهایی است که در ایران، هنوز اداره بخش اعظمی از نیروهای درون حاکمیت را در اختیار دارند. او همچنین در سخنرانی خود، از رئیس‌جمهوری دولت اصلاحات به خاطر حمایت‌های گسترده اش تشکر کرد. انتخابات، یک مسابقه سخت بین روحانی و رقیب او، رئیسی بود. هر دو آنها از روحانیون بلند پایه شیعه هستند، اما شباهت‌های اندکی در بسیاری از زمینه‌ها به یکدیگر دارند. رئیسی با استفاده از حمایت گسترده محافظه‌کاران، کمپینی ترکیبی از پوپولیسم اقتصادی، محافظه‌کاری و تاکید بر سیاست‌های خارجی‌ای محدود را به راه انداخته بود.

سخنرانی رئیسی در آخرین روزها، به نحوی ناخواسته موجب کمک به افزایش آرای روحانی شد. سخنرانی‌ای که در آن بر کاهش ارتباطات با سایر کشورها و اعمال کنترل‌های بیشتر در ایران تاکید کرده بود. یک زن سی‌و‌چهار ساله ایرانی می‌گوید: «من حتی از 4 سال پیش که روحانی برای اولین بار در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد نیز خوشحال تر هستم. همسرم نیز بعد از 20 سال، مجددا امسال در انتخابات رای داد، چرا که او بر این باور بود که باید مانع حضور رقیب روحانی در قدرت شد.»

یک ساعت فروش نیز می‌گوید که در روز انتخابات ده‌ها نفر از دوستان و وابستگان خود را به محل رای‌گیری برده است. او در دوره محمود احمدی نژاد ورشکسته شده است و اکنون تمام تلاش خود را می‌کند تا جلوی به قدرت رسیدن یک تندروی دیگر را بگیرد. او که عاشق روحانی است، می‌گوید: «باید از جامعه زنان به خاطر نقش قابل توجهی که در پیروزی روحانی داشتند تشکر ویژه‌ای به عمل آید، چرا که آنان برای پیروزی روحانی تلاش‌های بسیار زیادی انجام دادند.» او همچنین اظهار می‌کند: «در هر حوزه رای‌گیری (در مناطقی که روحانی بیشتر حمایت می‌شد) زنان بیش از نیمی از رای دهندگان منتظر حاضر در صف را تشکیل می‌دادند.»

روحانی پس از اعلام پیروزی، عکسی را در اینستاگرام خود منتشر کرد که به احتمال زیاد باعث خشمگین شدن محافظه کاران خواهد شد. این عکس خانواده‌ای را نشان می‌داد که بعد از دادن رای خود، در حال خوشحالی کردن هستند. در این عکس سه دختر جوان حضور دارند که لباس‌هایی رنگارنگ به تن کرده‌اند. همچنین مردی در تصویر حاضر است که روی پلاکاردش نوشته است: «مردم بزرگ ایران، شما برنده‌های حقیقی این انتخابات هستید.» بسیاری، به خاطر ترس از محدودیت‌های ناشی از روی کار آمدن و به قدرت رسیدن رقبای روحانی، به روحانی رای داده‌اند.

زنی خانه‌دار ساکن تهران می‌گوید: «با روی کار آمدن روحانی، من احساس امنیت، آزادی و راحتی بیشتری می‌کنم. اگر رقیب او قدرت را به دست می‌گرفت، سختگیری بسیار زیادی علیه زنان ایران اعمال می‌کرد، من برای پیروز نشدن رقیب، به روحانی رای داده ام.»

اما پیروزی روحانی با حجم گسترده‌ای از انتظارات همراه شده است. باتوجه به محدودیت‌های سیستم دولتی و پیچیده ایران، همچنین حجم گسترده‌ای از تحریم‌های آمریکا (که واشنگتن عجله‌ای برای لغو آنها ندارد) روحانی شاید توان برآورده کردن همه انتظارات را نداشته باشد.

پایان تحریم‌های هسته‌ای که بارزترین دستاورد او به شمار می‌آید، چندان که احتمال می‌رفت، منجر به سیل ورود سرمایه‌گذاری خارجی به ایران نشد. چرا که تحریم‌های یکجانبه آمریکا همچنان پابرجا مانده است. همچنین دولت آمریکا کماکان سرمایه‌گذاری و مراوده گسترده با ایران را غیر قانونی می‌داند. روحانی برای برآورده کردن انتظارات ایجاد شده، نیاز به همکاری دولت‌های غربی برای از بین بردن تحریم‌های باقی مانده دارد تا سرمایه‌گذاری‌های گسترده در این کشور صورت گیرد.

اگرچه در کوتاه مدت این پیروزی تعادل سیاسی را به سمت اصلاح طلبان سنگین کرده است، اما رقیب با حفظ چهره خود بعد از باخت، نشان داد که هنوز به پایان فعالیت‌های سیاسی‌اش نرسیده است و هنوز برنامه‌هایی برای آینده خود دارد. برنامه‌هایی که کماکان حمایت قشر محافظه کار را در پشت خود دارد. او پس از انتخابات با صدور بیانیه‌ای خطاب به مردم ایران، حضور گسترده و حماسی آنها را در انتخابات ستود، اما برخلاف انتخابات سال 2013، به روحانی تبریک نگفت.

درست است که رئیسی پیروزی در انتخابات را از دست داد، اما به حد کافی موفق به کسب حمایت برای ادامه فعالیت‌های سیاسی خود شده است. او نزدیک به 16میلیون رای را با همکاری اصولگرایان به دست آورده است که می‌تواند او را در موقعیت خوبی قرار دهد تا در انتخابات سال 2021 که روحانی قانونا اجازه شرکت در آن را ندارد، آماده نگه دارد.

یک روحانی مخالف دولت در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس بیان کرد: «آقای روحانی نباید فراموش کند که بیش از 16 میلیون نفر به او رای نداده‌اند. او باید به حق منتقدانش برای اظهار مخالفت احترام بگذارد.»