تعیین راه‌های اضطراری تهران در زلزله

 رویداد۲۴ احمد صادقی، درباره مسیرهای اضطراری تهران در هنگام بحران اظهارکرد: در شرایط اضطراری بعد از وقوع حوادثی نظیر زلزله نیاز گسترده‌ای به عملیات امدادی و مقابله وجود دارد که در همین راستا نیز لازم است تا برای حرکت همزمان خودروهای امدادی از بیرون به داخل شهر و همچنین تردد در داخل شهر برنامه‌ریزی شود که به این راه‌ها مسیرهای اضطراری گفته می‌شود.

وی با اشاره به تهدیداتی که در زمان زلزله مسیرها و شریان‌های اصلی را تهدید می‌کند، گفت: وارد شدن صدمات فیزیکی ناشی از زلزله و پدیده‌های ثانوی ناشی از آن نظیر رانش زمین، روانگرایی، گسلش سطحی، نشست خاک‌های سست و فرونشست قنات‌ها، تخریب ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور و ریزش آوار در معابر، بر اجزای مختلف شبکه حمل و نقل شامل بدنه معابر، پل‌ها، تونل‌ها، پایانه‌ها و ... موثر است و باعث کاهش شدید ظرفیت معابر و حتی انسداد آن می‌شود. همچنین آسیب‌دیدگی تأسیسات شهری نظیر تأسیسات گاز، نفت، برق، آب، مخابرات، فاضلاب و اجزای آنها شامل خطوط لوله، ایستگاه‌ها، شیرها، تلمبه‌ها و ... و لزوم تعمیر سریع آنها نیز در کارکرد معابر شهری اختلال دیگری وارد می‌کند.

صادقی با بیان اینکه این مشکلات در شرایطی ایجاد می‌شود که نیاز شدیدی به عملیات مقابله وجود دارد، ادامه داد:‌ این عملیات کاملاً به حمل‌ونقل در شبکه معابر خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر و خارج از شهر وابسته است به نحوی که انجام بهینه اقدامات مقابله با بحران به‌ویژه عملیات امدادی برای جستجو و نجات به دام افتادگان در زیر آوار، اطفای حریق‌ها، کنترل حوادث ثانوی، انتقال مجروحان و سایر بازماندگان حادثه، بازرسی و تعمیر شریانهای حیاتی و تأسیسات شهری اهمیت عمده‎‎‎ای داشته و مستلزم رفت و آمد هر چه روانتر و سریع‌تر نیروهای مسئول مدیریت حادثه، امدادگران، تیم‌های ارزیابی، تعمیرات، پشتیبانی و ... در نقاط مختلف منطقه تحت تأثیر به‌ویژه محل‌های آسیب‌دیده است.

به گفته وی، در این شرایط نیازمند امدادرسانی از یک سو و مراکز مدیریتی و امدادی از سوی دیگر هستیم. البته در شرایط عادی نیز همانطور که غالباً در شهر شاهد هستیم، تردد وسائل نقلیه امدادی نظیر آمبولانس و ماشین‎های آتش نشانی به دلیل ترافیک و نبود شبکه اضطراری با تأخیر روبرو می‎شود.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه برای غلبه بر مشکلات حمل‌ و نقل بعد از زلزله، عموماً در شهرهای لرزه‌خیز، مسیرهایی ویژه‌ با عنوان مسیرهای اضطراری تعیین و اجرایی می‌شود، گفت:‌ این مسیرها، بخشی از مسیرهای ترافیک هستند که با توجه به خصوصیاتی نظیر تأمین دسترسی مراکز مهم و آسیب پذیری کمتر انتخاب شده و در شرایط اضطراری بعد از زلزله‌ای شدید یا بحران‌های دیگر و بازگشایی سریع آنها در اولویت قرار می‎گیرد. همچنین ممکن است در بخش‎هایی از این مسیرها به منظور استفاده خودروهای مخصوص عملیات مقابله با حادثه، برای تردد خودروهای غیراضطراری محدودیت‌هایی اعمال شود.

صادقی با تاکید بر اینکه باید برای مقاوم‏ سازی ساختمان‏‌ها و شریان‎های مجاور، آمادگی پلیس برای کنترل ترافیک و در اولویت قرار گرفتن شناسایی خسارات و آواربرداری آنها برنامه‎ریزی شود، افزود: با توجه به اهمیت شبکه ‎راه‌های اضطراری برای برقراری ارتباط و انتقال نفرات و تجهیزات به نقاط آسیب دیده شهر تهران پس از رخداد یک زلزله بزرگ، باید این شبکه دارای کمترین آسیب پذیری چه از ناحیه اجزای خود و چه از طرف سایر سازه‎ها و شریانهای حیاتی پیرامونی اش باشد؛ لذا بسیار مهم است که این سازه‎ها کمترین آسیب را پس از زلزله متحمل شوند.

وی با بیان اینکه در شهرهای لرزه‌خیز، برای غلبه بر مشکلات حمل‌ونقل بعد از زلزله، عموماً مسیرهایی با عنوان مسیرهای اضطراری تعیین و اجرایی می‌شود، گفت: این مسیرها، بخشی از معابر هستند که با توجه به خصوصیاتی نظیر تأمین دسترسی مراکز مهم و آسیب‌پذیری کمتر، انتخاب شده‎اند و در شرایط اضطراری بعد از زلزله‌ای شدید یا بحران‌های دیگر، بازگشایی سریع آنها در اولویت قرار می‎گیرد. همچنین در بخش‎هایی از این مسیرها به منظور استفاده خودروهای مخصوص عملیات مقابله با حادثه، برای تردد خودروهای غیراضطراری محدودیت‌هایی اعمال می‎شود.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره دیگر اقدامات مربوط به شبکه راه‌های اضطراری نیز گفت:‌ وضع مقررات خاص برای ایمنی ساختمان‌های مجاور این شبکه برای اطمینان از عدم ایجاد اختلال ناشی از ریزش آوار آنها در شرایط زلزله، انجام بررسی‌ها و اقدامات رفع خطر بویژه در مورد سازه‌ها، شریان‌های حیاتی و دیگر تأسیسات مجاور یا متقاطع با این مسیرها نظیر پل‌ها، دیوارهای حائل، درختان، تابلوها و... قبل از وقوع زلزله، کسب آمادگی‌های قبلی پلیس برای کنترل رفت‌وآمد و اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در زمان زلزله از طریق تدوین برنامه‌های عملیاتی، انجام مانورها، پیش‌بینی تجهیزات لازم و در اولویت قرارگرفتن این مسیرها برای اقدامات شناسایی وضعیت و برآورد خسارات، آواربرداری و تعمیرات ضربتی به منظور بازگشایی سریع بعد از زلزله از جمله دیگر اقداماتی است که باید انجام شود.

صادقی قلمروی زمانی حمل‌‎ونقل اضطراری را نیز عامل مهمی دانست و گفت: عمدتاً از زمان وقوع حادثه تا پایان دوره جستجو و نجات و نیز تکمیل فرآیند اسکان موقت کوتاه مدت باید این راه‌ها مورد استفاده قرار بگیرند، به عبارتی دیگر به طور متوسط طی حداقل دو هفته این‌ راه‌ها و مدت سه روز اول در این میان نقش عمده‌ای خواهد داشت. چراکه در سه روز اول، عملیاتی نظیر اطفای حریق‌ها، کنترل حوادث ثانوی، جستجو و نجات افراد زیر آوار مانده و انتقال مجروحین اهمیت عمده‌ای داشته و اکثر آنها در همین دوره انجام می‌شود.

وی ادامه داد:‌ همچنین بسیاری از بخش‌های شبکه مترو که آسیب عمده‌ای ندیده‌اند در همین فاصله، کار مجدد خود را شروع می‎کنند. در دوره پس از سه روز اول، بسته به شرایط نیاز به تغییراتی خواهد بود و به ویژه بعضی از محدودیت‌ها می‌تواند کمتر شود. در دوره بازیابی نیاز به طرح‌های دیگر خواهد بود ولی در آن زمان نیز، اجزایی از طرح‎‏ حمل‎ونقل زمان بحران می‌تواند کاربردهایی داشته باشد. طبیعی است زمان انجام بسیاری از اقدامات برنامه‌ریزی و آمادگی بحران، قبل از بحران بوده و از این نظر زمان آمادگی قبل از بحران نیز به قلمروی زمانی پروژه مربوط می‌شود.

صادقی با تاکید بر اینکه داشتن نقشه مسیرهای اضطراری و برنامه مقابله در حمل‎ونقل می‎تواند تصویری پایدار از شهر تهران در مقابل مخاطرات زلزله، در بین ساکنان و سرمایه‏‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد کند، گفت: تهران در مسیر تبدیل شدن به شهری است که آسیب‎پذیری پل‎ها و راه‌های آن شناخته شده و برنامه‏‌های لازم برای کاهش آسیب‎پذیری آنها تهیه و اجرایی شده است.

به گفته وی، با اجرایی کردن شبکه مسیرهای اضطراری شهر تهران و برنامه‎های عملیاتی پیوست آن، قابلیت پایداری اجتماعی به سطح بالاتری ارتقاء خواهد یافت. مقیاس این تأثیر محلی است؛ اما با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی تهران، اثرات منطقه‏‌ای و ملی نیز خواهد داشت.

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرتهران ادامه داد:‌ به استناد سیاست‌های کلی نظام در دوره چشم‌انداز در خصوص آماده‌سازی مسئولان و مردم برای رویارویی با عوارض ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه به ویژه خطر زلزله، بند "پ" ماده 65 برنامه پنج‎ساله دوم شهرداری تهران و اساسنامه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در خصوص افزایش سطح ایمنی و کاهش خطرپذیری شهر، این پروژه در دستور کار مدیریت شهری تهران قرار گرفته است.

صادقی درباره فعالیت‌‏های انجام شده در قالب پروژه طراحی و مدیریت شبکه راههای اضطراری شهر تهران نیز گفت:‌ تا کنون نقشه مسیرهای اضطراری شهر تهران تهیه شده و پیش‎نویس برنامه واکنش اضطراری شهر تهران در کارگروه تخصصی حمل‎ و نقل و ترافیک و محورهای مواصلاتی نیز آماده شده است.

وی ادامه داد: برآورد آسیب‌پذیری راه‏‌های اضطراری از جانب پل‎ها، شریان‎های حیاتی، گسل‎ها، قنوات و ... ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای کلی پل‌ها، پیش‌نویس برنامه مقاوم‌سازی لرزه‌ای پل‌های شهر تهران، برآورد حجم و میزان پیشروی آوار ساختمانی فروریخته و وضعیت انسداد در مسیرهای اضطراری شهر تهران و تدوین راهنمای کاهش آسیب‌پذیری راه‏‌های اضطراری از جانب تأسیسات مختلف نظیر آب‎رسانی، برق رسانی، سوخت رسانی، فاضلاب، تأسیسات ارتباطی و ساختمان های مجاور و استفاده از آنها در عملیات بازرسی و تعمیر تأسیسات آسیب‎دیده در تهران از جمله اقدامات انجام شده در این خصوص است.