پایان ماه عسل مکرون و ترامپ

رویداد۲۴ دولت فرانسه هم هر سال میزبان روسای جمهور کشور‌های مختلف می‌شود و نقش میزبان «روز پایان جنگ جهانی اول» را به خوبی ایفا می‌کند. اما در این دوره حضور دونالد ترامپ در مراسم با یک تنش آغاز شد.

 

تنش هم از جایی آغاز شد که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در آستانه بزرگداشت پایان جنگ جهانی اول گفت که اروپا برای دفاع از خود نیاز به تاسیس ارتش دارد و این سخن با واکنش منفی ترامپ روبه‌رو شد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، سخن مکرون با واکنش تند رئیس‌جمهوری آمریکا همراه بود، چرا که این گفته نشان می‌دهد که اروپا به دفاع آمریکا از قاره سبز در برابر روسیه نامطمئن است.

 

رمزگشایی از سخنان مکرون کار پیچیده‌ای نیست. او از کشور‌های بزرگی سخن گفت که به‌طور فزاینده‌ای درحال مسلح شدن هستند. رئیس‌جمهوری فرانسه در این‌باره نیازی ندید که با انگشت اشاره روسیه را نشان دهد، اما گفت که آن‌ها مجهزتر از قبل در فضای مجازی به زندگی دموکراتیک ما حمله می‌کنند.

روسیه نخستین متهم این حملات مجازی است و در آمریکا نیز یک پرونده علیه این کشور در جریان است. اما نکته جالب سخنان مکرون در این بود که وی گفت که اروپا باید از خود در برابر چین و روسیه و حتی آمریکا دفاع کند. اشاره به اسم ایالات‌متحده نشان می‌دهد که فرانسه و اروپا به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر آمریکا در گروه لیبرال‌ها قرار ندارد.

 

این گمانه‌زنی وجود داشت که به دلیل دیدار‌های نامطلوب ترامپ و مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با لحنی سخت و گزنده به استقبال مهمان خود یعنی رئیس‌جمهوری آمریکا برود. اما این سخنان تند پشت در‌های کاخ الیزه هم باقی نماند و یک نمایش سرد از هر دو در هنگام دیدار به اکران در آمد. هر دو وقتی به هم رسیدند دست یکدیگر را فشردند و با دست دیگر به نشانه حمایت بازوی همدیگر را لمس کردند، اما واقعا این دو هم اینک در یک جبهه قرار دارند. دیگر خبری از شوخی‌های دیدار‌های گذشته‌شان نبود و همه چیز جدی درحال پیش رفتن بود. درحالی‌که برای نخستین دیدار روسای جمهوری آمریکا و فرانسه از اصطلاح «برادرانه و رمانتیک» استفاده کرده بودند، در دیدار روز شنبه این دو خبری از گفتگو‌های برادرانه و رمانتیک نبود.

زوال رفاقت روسای‌جمهور فرانسه و آمریکا پس از اولین دیدار، شروع به رشد کرد. دو متحد «ترانس آتلانتیک» فقط به‌طور لفظی متحد به‌حساب می‌آیند. این دیدار سرد در روزی رقم خورد که سربازان آمریکایی در خاک این کشور برای مبارزه با دول متحد، همپای سربازان فرانسوی کشته شدند.

 

اما ترامپ نشان داد که او بی‌توجه به تاریخ، تاریخ خود را می‌نویسد. او حتی درون آمریکا نیز با انتقاد‌های بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شد. چراکه حاضر نشد به رسم سایر روسای جمهور آمریکا به مزار سربازان آمریکایی در پاریس برود و در عوض در هتل ماند و به تماشای برنامه‌های تلویزیونی‌اش نشست.

 

فارغ از این دیدار نه چندان گرم ترامپ و مکرون هم سوژه رسانه‌های آمریکایی شده بود. مارک لئونارد، رئیس شورای اروپایی در روابط خارجی به نیویورک‌تایمز گفت: «ماه عسل بین این دو به‌راستی تمام شده است.» تحقیر آشکار ترامپ درخصوص متحدانش، به‌ویژه در مورد کشور‌هایی که با ایران تجارت و همکاری دارند، دو رئیس‌جمهور را بیش از پیش در مقابل یکدیگر قرار داده است.

با این حال این امید وجود داشت که مکرون دیداری گرم و صمیمی با ترامپ داشته باشد، اما دمدمی مزاج بودن رئیس‌جمهوری آمریکا این شانس را از بین برد و اساسا این خصلت ترامپ کار را برای ارتباط گرفتن وی با سایر رهبران دنیا سخت‌تر می‌کند. در این شرایط مکرون و ترامپ سعی کردند در دیدار روز شنبه دست‌کم در مقابل دوربین خبرنگاران به یکدیگر لبخند بزنند، اما سردی رابطه این دو با یک لبخند مصنوعی برطرف نمی‌شود.

 

سخنان مکرون مبنی بر تشکیل ارتش واحد برای اروپا خود گواه این مساله است که اروپا و آمریکا فقط روی کاغذ متحد یکدیگر به‌حساب می‌آیند و ترامپ واشنگتن را از جبهه لیبرال‌ها بیرون آورده است.

ترامپ نیز در واکنش به سخنان مکرون، رو به بهانه همیشگی می‌آورد و می‌گوید که اروپا به جای اینکه به‌دنبال تاسیس ارتش واحد باشد، سهم خود را در ناتو بپردازد. ترامپ همواره منتقد کشور‌های عضو ناتو بوده و می‌گوید که این کشور‌ها هزینه‌های دفاعی خود را پرداخت نمی‌کنند.

 

مکرون در دفاع از طرح خود در کنار ترامپ در کاخ الیزه می‌ایستد و می‌گوید: من دیدگاه خود را با رئیس‌جمهوری در مورد سهم اروپایی‌ها در ناتو در میان گذاشتم و طرح تشکیل ارتش واحد اروپا نه تنها منافاتی با ناتو ندارد، بلکه مکمل آن است. با این حال رئیس‌جمهوری آمریکا تاسیس ارتش اروپایی را بسیار توهین‌آمیز خوانده است. البته رئیس‌جمهوری آمریکا برای اینکه در ظاهر تنش‌ها را کم کند، سخنان مکرون مبنی بر اینکه اروپا لازم است خود را آماده دفاع در برابر کشور‌هایی مانند روسیه، چین و آمریکا کند گفت که منظور رئیس‌جمهوری فرانسه حملات مربوط به حوزه سایبری است.

این درحالی است که سخنان ترامپ و مکرون در این کنفرانس کوتاه نتیجه چندانی در برنداشت. مکرون هنوز به‌دلیل اعلام خروج احتمالی آمریکا از پیمان منع تولید موشک‌های هسته‌ای کوتاه‌برد دلخور است، چرا که خروج آمریکا از این پیمان، دست روسیه را برای ساخت این موشک‌ها بیش از پیش باز می‌گذارد.

 

در عین حال که نیرو‌های اطلاعاتی آمریکا گزارش کرده‌اند که روسیه به این پیمان وفادار نبوده و در خفا فعالیت‌های خود را در این حوزه در این چند سال گسترش داده است، اما رهبران اروپایی بر این باورند که خروج آمریکا، کرملین را برای ساخت این نوع موشک‌ها جسورتر خواهد کرد. نگرانی اروپا از گسترش این نوع موشک‌ها بی‌دلیل نیست. چرا که با ساخت و گسترش این نوع موشک‌ها، این کشور‌های اروپایی هستند که در تیررس روسیه قرار دارند. مکرون در یک مصاحبه گفته است: من زمانی که رئیس‌جمهوری آمریکا را دیدم به او اخطار دادم که خروج از این پیمان اشتباه است و اعلام کردم که به نظر شما با خروج از این پیمان قربانی اصلی کیست؟ او سپس خود به این سوال جواب می‌دهد و می‌گوید: اروپا و امنیت آن.

ایران، محل اختلاف ترامپ و مکرون

موضوعات مورد اختلاف ترامپ و مکرون تنها به یکی دو مورد ختم نمی‌شود. موضوع برجام و خروج آمریکا از این معاهده چندجانبه همچنان محل اختلاف دو کشور است.

درحالی‌که فرانسه خواستار حفظ برجام است، ترامپ حاضر نیست به این معاهده تمکین کند. او حتی کشور‌هایی را که به برجام وفادار باشند، مورد تنبیه قرار داده است.

 

رئیس‌جمهوری آمریکا با بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه علیه ایران، رو در روی متحدان خود قرار گرفته است. ترامپ همچنین با مستثنی کردن ۸ کشور برای معامله با ایران، به فرانسه توجهی نداشته است. فرانسه نیز از اینکه در لیست کشور‌های معاف از تنبیهات آمریکا قرار ندارد، از واشنگتن خشمگین است.

 

در این راستا یکی از مشاوران مکرون آمریکا را متهم به قلدری در سطح دنیا کرده است. برونو لومر، وزیر اقتصاد فرانسه در گفتگو با فایننشال‌تایمز می‌گوید: «اروپا نمی‌پذیرد که آمریکا در دنیا تبدیل به پلیس تجارت شود.» اگر اختلافات اروپا و آمریکا در حوزه تجارت در دوران باراک اوباما یک حفره کوچک بود، در دوران دونالد ترامپ به یک چاله بزرگ تبدیل شده است. تعرفه‌هایی که دونالد ترامپ روی استیل و آلومینیوم کشور‌های اروپایی گذاشته، کشور‌های دو سوی آتلانتیک را بیش از پیش رو‌در روی یکدیگر قرار داده است.

ترامپ در اروپا به‌شدت نامحبوب است. در فرانسه این تنفر بیشتر از نقاط دیگر دیده می‌شود. بنا بر تحقیقات و نظرسنجی موسسه پیو، تنها ۹ درصد فرانسوی‌ها بر این باور هستند که ترامپ در حوزه بین‌الملل کار درست انجام می‌دهد. روزنامه لوموند فرانسه هم درخصوص ترامپ می‌نویسد: ترامپ حتی قادر نیست کشور‌های بالتیک و بالکان را از یکدیگر تمیز دهد. او در دیدار سران کشور‌های استونی، لتونی و لیتوانی، کشور‌های بالتیک را مقصر جنگ در یوگسلاوی سابق در دهه ۹۰ خواند.

 

اگرچه فرانسه و کشور‌های اروپایی بر این باورند که نباید رابطه با آمریکا را به هم زد، اما چارلز کوپچان، مشاور سابق حوزه اروپا در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما بر این باور است که رفتار غیرقابل اعتماد ترامپ موجب شده است کشور‌های اروپایی به «راهبرد استقلال» روی بیاورند.

هوای بد یا رئیس‌جمهور بی‌حوصله

دیدار سرد ترامپ، اما تنها موردی نبود که از سوی رسانه‌ها زیر ذره‌بین برود. حاضر نشدن ترامپ بر سر مزار سربازان کشته شده آمریکایی در جنگ جهانی اول با انتقادات بی‌سابقه‌ای همراه شد. اگرچه تیم همراه ترامپ هوای بارانی را بهانه کردند، اما اصولا رئیس‌جمهوری آمریکا با هلی‌کوپتر در آب و هوای بسیار بد هم سفر داشته است. عدم حضور ترامپ در گورستان با تعجب رهبران اروپایی همراه شد و آن را یک بی‌احترامی تلقی کردند.

نیکلاس سوآمز، یکی از محافظه‌کاران مجلس عوام بریتانیا در توییتی نوشت: جالب است که سربازان آمریکایی جان‌شان را در دست گرفتند و به جنگ دشمن رفتند، اما رئیس‌جمهوری آمریکا حاضر نشد در یک هوای بارانی بر مزار آن‌ها حاضر شود.

 

بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوی پیشین ایالات‌متحده می‌گوید که در ۸ سال ریاست‌جمهوری باراک اوباما، وی در تمامی برنامه‌ها شرکت کرد. البته ترامپ در بیشتر برنامه‌های پایان جنگ جهانی اول شرکت کرده است، اما در انجمن صلح پاریس که با حمایت مکرون برگزار شد شرکت نکرد.

 

در این انجمن در مورد درگیری‌های حال حاضر دنیا بحث و بررسی شد. فرانچیس هایزبرگ، رئیس موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی می‌گوید: غیبت ترامپ در انجمن صلح پاریس که با حضور ۷۲ تن از سران کشور‌ها برگزار خواهد شد، تاثیر منفی در پی دارد. او مردی است که حتی لازم نمی‌بیند وانمود کند که به صلح جهانی اهمیت می‌دهد.