دستورالعمل جدید درجه‌بندی سنی فیلم‌ها

رویداد۲۴ پیش‌نویس «دستورالعمل درجه‌بندی گروه سنی فیلم‌های سینمایی» تابستان سال گذشته منتشر و همزمان با روز ملی سینما (چهارشنبه ۲۱ شهریور) ابلاغ شد.

حال با گذشت بیش از ۸ ماه از این دستورالعمل، سازمان امور سینمایی و سمعی بصری دستورالعمل جدید درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی را که به امضای حسین انتظامی سرپرست سازمان رسیده، ابلاغ کرده است. این آیین‌نامه از امروز (سه شنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸) برای تمامی سینماها، تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها لازم الاجرا است.

این دستورالعمل در سه فصل و ۱۶ ماده تنظیم شده است. فصل اول ضرورت‌های درجه‌بندی سنی را مطرح می‌کند؛ فصل دوم به ضوابط و مقررات اجرایی می‌پردازد و فصل سوم، تخلفات و مجازات را متذکر می‌شود.

درجه‌بندی سنی فیلم‌ها به شرح زیر است:

۱. گروه ۹+: این فیلم دارای الفاظ یا صحنه‌های نامناسب برای کودکان است و تماشای آن برای کودکان زیر ۹ سال توصیه نمیشود.
۲. گروه ۱۲+: این فیلم دارای صحنه‌های نسبتا خشونت‌آمیز یا دلهره‌آور یا استعمال دخانیات و یا الفاظ نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.

۳. گروه ۱۵+: این فیلم دارای صحنه‌های خشونت‌آمیز، ترسناک یا استعمال مواد مخدر یا روابط خلاف عرف جامعه و یا زبان تند و نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۵ سال توصیه نمی‌شود.

۴. گروه ۱۸+: این فیلم دارای صحنه‌های افراطی از خشونت یا صحنه‌های استعمال مواد مخدر یا صحنه‌هایی تداعی‌کننده روابط زناشویی و یا الفاط و حرکات نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.

شورای پروانه نمایش مکلف است بر اساس محتویات فیلم، یکی از ۴ گزینه فوق را برای درج در پروانه نمایش گزینش کند.

ضمن اینکه برای درجه‌بندی ۱۸+ مدیران سینما مکلف به جلوگیری از حضور افراد زیر ۱۸ سال به سالن‌های سینما هستند و در سایر درجه‌بندی‌ها مسئولیت اجرا بر عهده والدین یا همراه بزرگسال است.

همچنین در ماده ۴ این دستورالعمل تأکید شده است: دفاتر پخش فیلم، سالن‌های نمایش فیلم، سامانه‌های برخط نمایش فیلم و سامانه‌های پیش‌فروش و فروش اینترنتی بلیت سینما مکلف به اطلاع‌رسانی درجه‌بندی سنی مندرج در پروانه نمایش فیلم‌ها در تمامی مواد تبلیغی، فضای فیزیکی و مجازی مرتبط با نمایش فیلم می‌باشند.

در ماده ۶ تأکید شده که حداقل یک‌شانزدهم مساحت فضا‌های تبلیغاتی فیلم‌ها باید به درج عبارت مرتبط با درجه‌بندی سنی اختصاص یابد. نشان‌های گرافیکی مرتبط توسط سازمان سینمایی در قالب پیوست گرافیکی برای بهره‌برداری دست‌اندرکاران و اطلاع عموم مردم منتشر خواهد شد.

یکی از مواد مهم این دستورالعمل، ماده ۹ است که یادآوری می‌کند: لازم است در طول نمایش فیلم حداقل ۵ نوبت، متن هشدار به صورت زیرنویس در فیلم درج شود که این زیرنویس ۳۰ ثانیه قبل از نمایش بخش‌های نامناسب گروه سنی نمایش داده شود.

در صورت رعایت‌نکردن این دستورالعمل و بی‌توجهی متخلفان به تذکرات بازرسان اداره‌کل سینمای حرفه‌ای، با دستور مدیرکل سینمای حرفه‌ای از ادامه اکران یا پخش فیلم ممانعت به عمل خواهد آمد. این ماده دو تبصره دارد؛ نخست اینکه پس از رفع تخلفات، روند اکران از سر گرفته خواهد شد. دوم اینکه از صدور پروانه نمایش خانگی برای فیلم متخلف، با در نظر گرفتن میزان تخلف تا یک سال جلوگیری به عمل می‌آید.

دفاتر پخش، مخاطب اصلی ماده ۱۱ این دستورالعمل هستند که می‌گوید: در صورت بروز تخلف از سوی دفاتر پخش، ضمن ابلاغ کتبی و درج در پرونده، از صدور پروانه نمایش فیلم بعدی تا ۶ ماه جلوگیری خواهد شد. در تبصره این ماده هم آمده است: در صورت تکرار تخلف دفاتر پخش فیلم برای دومین مرتبه، پروانه فعالیت به مدت یک سال تعلیق و در صورت تکرار در مرتبه سوم، به مدت ۵ سال تعلیق می‌شود.

ماده ۱۳ هم متوجه سالن‌دارهاست که تأکید می‌کند: در صورت سهل‌انگاری مدیر سینما، نسبت به عدم اطلاع‌رسانی صحیح و کامل رده‌بندی سنی اعلامی در پروانه نمایش، کارت فعالیت مدیر سینما به مدت ۶ ماه تعلیق می‌شود.

در صورت تکرار تخلف از سوی مدیر سینما، ضمن برکناری مدیر و ابطال کارت مدیریت، منع صدور حواله اکران فیلم جدید برای سینمای خاطی و تنزل درجه سینما به مدت ۳ ماه صورت خواهد گرفت.

 می‌توان امیدوار بود با اجرای این دستورالعمل به حفظ موازین تربیتی، اخلاقی و باور‌های اجتماعی مخاطبان سینما کمک شود، اما ذکر یک نکته ضروری به نظر می‌رسد: همانطور که فیلم‌های NC-۱۷ در جهان امکان نمایش گسترده ندارند، وزارت ارشاد و سازمان سینمایی هم نباید صرفاً به درجه‌بندی سنی فیلم‌ها اکتفا کنند، بلکه باید در تخصیص سالن‌های سینما به فیلم‌های ۱۸+ محدودیت در نظر بگیرد. در غیر اینصورت، برچسب «۱۸+» نه تنها عامل پیش‌گیرنده نخواهد بود، بلکه نماد تبلیغاتی برای فیلم و فروش بیشتر آن می‌شود.