پول بدهید، رد شوید!/ اخذ عوارض عبور کشتی‌ها از تنگه هرمز چقدر قابلیت اجرا دارد؟
رویداد۲۴ ندا جعفری: هرچند جدال لفظی و درگیری ایران و آمریکا در روزهای گذشته کاهش یافته اما حواشی تنش این دو کشور در تنگه هرمز هنوز ادامه دارد. برخی نمایندگان مجلس از آماده کردن طرحی سخن گفتند که بر پایه آن اقدام متقابل در برابر آمریکا انجام خواهد شد؛ امیرحسین قاضی زاده هاشمی عضو هیأت‌رییسه مجلس اعلام کرده بخش اعظم طرح اقدام متقابل در برابر آمریکا برای تامین امنیت آبراهه‌های خلیج فارس از جمله تنگه هرمز است که بر این اساس از کشتی‌های عبوری منطقه هزینه دریافت خواهد شد.
طرح دریافت عوارض از نفتکش‌ها یکبار در مجلس نهم مطرح شده بود و البته رای نیاورد. موافقان طرح دریافت عوارض از نفتکش‌ها در تنگه هرمز معتقدند جریان آب در تنگه هرمز به‌گونه‌ای است که کلیه کشتی‌ها ناگزیرند از ضلع شمالی تنگه وارد شده و از ضلع جنوبی آن خارج شوندغ ضمن آنکه کریدور رفت و برگشت کشتی‌ها در میان جزایر ایرانی (تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی و سیری) قرار دارد، به همین دلیل در حال حاضر عمده کشتی‌های در حال تردد از خلیج‌فارس از آب‌های سرزمینی ایران عبور می‌کنند به همین دلیل ایران می‌تواند حق عبور دریافت کند.
منتقدان طرح اما گفته‌اند معمولا در کشورهای دیگر رسم اینگونه است که برای عبور از کانال‌های ساخت بشر هزینه دریافت می‌کنند اما در هیچ کجای جهان رسم بر این نیست که یک کشتی برای عبور از یک فضای طبیعی بخواهد پولی پرداخت کند.
طرح دریافت عوارض نکات از کشتی‌های خارجی نکات مبهم زیادی دارد؛ نخست اینکه کدام کشورها قرار است پول پرداخت کنند و چه کشورهایی از پرداخت عوارض معافند. نکته مهم دیگر اینکه در صورت پرداخت عوارض، پول چگونه قرار است به ایران منتقل شود؟ طراحان همچنین به این سوال پاسخ نداده‌اند که این طرح در شرایط کنونی چه استفاده‌ای برای ایران دارد.
قاضی زاده هاشمی البته گفته طرح در حال بررسی و برآورد اولیه است که در این برآوردها مشکلی وجود ندارد، به‌جز اینکه مستلزم عمل متقابل شود؛ یعنی ممکن است اگر کشتی‌های ما هم از آب‌های سرزمینی برخی کشورها و نه آب‌های بین‌المللی عبور کنند، مشمول این عوارض شوند.
اینکه طرح دریافت هزینه حق العبور از کشتی‌ها در خلیج فارس چقدر قابل اجراست؛ این پول قرار است چگونه به حساب ایران واریز شود و مبنای انتخاب کشورها برای پرداخت پول چه چیزی است؛ سوالاتی است که هادی حق شناس درباره آن توضیح داده است.
حق شناس رویداد۲۴ می‌گوید: عبور از برخی از کانال‌های مهم دنیا نظیر کانال پاناما، سوئز و کانال ولگا دارای عوارض هستند، زیرا ساخت این کانال‌ها به دست بشر صورت گرفته و هزینه زیادی بابت آن شده است اما در مورد ایران اینگونه نیست زیرا اولا کل مالکیت تنگه هرمز متعلق به ایران نیست و بخشی از آن در امارات است و ثانیا تنگه هرمز طبیعی است و به عنوان یک آبراه طبیعی از آن نام برده می‌شود هر چند بخش عمده‌ای از آن در ایران قرار دارد.
حق شناس می‌گوید: اخذ عوارض از این آبراه قابل تامل است و باید مورد بررسی جدی قرار گیرد اما در صورت تایید چنین طرحی، طبیعتا سازمان بنادر و دریانوردی باید متولی این امر باشد چراکه در این زمینه تجربه دارد زیرا در حال حاضر سازمان دریانوردی از کشتی‌هایی که از آب‌های ایران عبور می‌کنند و با هدف تخلیه بار به این سمت می‌آیند عوارض دریافت می‌شود.
