شهر باید به دست همه ذی‌نفعان آن ساخته شود

رویداد24 عبدالرضا گلپایگانی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در نخستین همایش فصلی اعضای کمیته‌های نمای مناطق گفت: به نظر می‌آید رویکرد جامعه و شهر و مدیریت شهری، بیرون آمدن از آوار سیطره کمیت است. آواری که همه شئون شهرها و زندگی ما را مغلوب خود کرده و حتما بیرون آمدن از زیر این آوار سنگین، کار دشواری است؛ آواری که قدمت ٨٠-٧٠ ساله دارد و چیرگی خود را بر تمام وجوه فضاهای شهری گسترده است.

وی گفت: حضور معماران در این فضا لطف و طراوتی دارد که آدم را به ذوق می‌آورد. به جریانی که ایجاد شده امیدوارم، اما شروع آن به تنهایی کافی نیست؛ هر چند آغاز این جریان در دوره ما نبوده و پیش از ما آن را آغاز کرده‌اند، کار مبارکی است.

گلپایگانی ادامه داد: مهم‌تر از آغاز، سرانجام خوش است و در صورتی سرانجام و انجام این مسیر درست خواهد بود که رکن اجرای درست، پایش مستمر و ارتقای کیفی مرحله‌به‌مرحله را مد نظر داشته باشیم.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران خاطرنشان کرد: مجموعه‌ای از خردمندان و حرفه‌مندان انرژی و تجربه خود را متمرکز کردند تا نمای ساختمان‌هاب شهر بهتر شود؛ این تجمع خردمندان حتما زنجیره‌ای از حکمت را ایجاد می‌کند.

وی گفت: روزگاری مدیران شهری خود را حکیم می‌دانستند و فکر می‌کردند آن‌ها هستند که باید درباره معماری تصمیم بگیرند. اما امروز باید اعتراف کنم که «ما نمی‌دانیم» و تمام متخصصان و ذینفعان باید با هم شهر را بسازند؛ ما فقط باید ابزار این کار را فراهم کنیم تا متخصصان به ما در این مسیر کمک و خطاهایمان را نیز اصلاح نمایند.

گلپایگانی ادامه داد: آن چه که در شهر ما فقدانش حس می‌شود، این است که یک سررشته واحد نداریم. گفتند هیچ جای تهران مثل اصفهان نیست؛ البته قرار هم نیست که این‌طور باشد. تهران باید مثل تهران و هر شهری باید مثل خودش باشد. اگر این‌طور باشیم، شهر زیبایی خواهیم داشت. مفهوم زیبایی، یک مفهوم فراکمیتی است، یعنی فقط نگاه به کمیت و کیفیت‌های ظاهری نیست که زیبایی را می‌سازد. زیبایی در تهران یعنی ساختن یک سازه تهرانی؛ ساختمانی که متصل به ریشه‌های فرهنگی و هویتی و منطبق بر نیازهای امروز باشد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری با اشاره به این‌که مرمت خانه لرزاده را اخیرا شروع کردیم، گفت: اوایل این کار فکر می‌کردیم معماری این خانه خیلی هم ایرانی نیست، اما نکات جالبی در مرمت آن دیدم که از عظمت و بزرگی روح استاد لرزاده نشات می‌گرفت. می‌دانید در مناطق گرمسیر معماری ایرانی حکم می‌کرد که از انرژی خورشید برای خنک کردن استفاده شود. درس دوم درباره معماری ایرانی این است که در این سبک شبکه آبیاری متکی بر قنات و آب‌انبار است؛ استاد لرزاده این دو نکته را با هم ترکیب کرد؛ زیرزمین را تبدیل به آب‌انبار کردند و با کانال‌هایی هوای خنک زیرزمین را به طبقات بالا بردند.

وی افزود: معماری لرزاده یعنی معماری ایرانی‌ای که برآمده از فرهنگ و هویت و تاریخ ایرانی است. ترکیب بندی در خانه لرزاده براساس معماری یک قرن قبل اروپا است، اما وقتی فضاهای آن را تحلیل می‌کنید، می‌بینید که او در این اثر خانواده گسترده ایرانی را به طبقات آورده و روی هم چیده است. این رفتار و رفت‌وآمد را تا حدی ایرانی تعریف و طراحی کرده که بی‌نظیر است. شاید زبان معماری او متفاوت باشد، اما حتما ایرانی است. 

گلپایگانی گمگشته معماری تهران را نبود سررشته دانست و گفت: در تهران مشکل پیدا کرده‌ایم چون سررشته را نداشتیم تا به ما بگوید فضای زندگی و کالبدی باید پیوند با فرهنگ، سکونت، نوع مالکیت، تاریخ و شرایط اقلیمی مطابقت داشته باشد. رفتیم به دنبال کپی کردن، تقلید کور، تقلید بد و ابداعات عجیب و غریب که امیدوارم این روند به کمک متخصصانی چون شما تصحیح شود.

وی ادامه داد: خواهش می‌کنم در مورد جزییات اجرای نما حساس باشید، چون پایداری مصالح روی نما، عایق کردن پوسته نما و رعایت مسیر اجرای آب‌بند ضروری است. مقابله با زلزله را نیز جدی بگیرید؛ اتصالات بین پنجره‌ها و نما معمولا در تهران بسیار ضعیف است؛ این مشکل حتی در ساختمان‌های لوکس هم رعایت نمی‌شود. بسیاری از سازندگان ما بلد نیستند که عایق درست حرارتی بسازند تا زوزه باد از درزها عبور نکند.

معاون شهردار تهران تأکید کرد: نکته دیگر، بحث هدایت آب روی نما است. می‌بینیم هدایت آب روی نما درست رعایت نمی‌شود، به طوری که بعد از یک سال نما ظاهر بدی پیدا می‌کند.

گلپایگانی یکی از عناصر شهر مدرن و یکی از نشانه‌های شهریت را مترو دانست و گفت: یکی از مکان‌های بروز مترو، ایستگاه‌های مترو است. یک شورای تخصصی در مترو تشکیل شده که استاندار محترم هم در آن یاری می‌رسانند و به این موضوع می‌پردازد. به خاطر تشکیل این شورا باید از معاونت حمل‌ونقل و ترافیک تشکر کنم.

وی ادامه داد: مسأله اخذ جریمه اضافی در مورد نماها در مناطق، کلا منتفی شده است. این مسیر بی‌ایراد نیست اما ما تلاش می‌کنیم به‌طور مستمر اشکالات کارمان را برطرف کنیم.