دستاورد‌های فولاد مبارکه در حوزه آب، در سازمان جهانی یونسکو قابل طرح است
رویداد۲۴ در جریان این بازدید، خبرنگار فولاد با تنی چند از مسئولان حاضر در این بازدید گفتگو کرده است. ماحصل این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
دکتر حجت‌الله ایوبی دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران
شرکت فولاد مبارکه در زمینۀ استفاده بهینه از آب و بازچرخانی پساب تصفیه‌شدۀ کارخانه و شهر‌های اطراف شرکت در سیکل تولید اقدامات خوبی انجام داده است. برای هر ایرانی باعث افتخار است که این شرکت، هم در تولید و هم در حوزۀ مسئولیت‌های اجتماعی، به‌ویژه موضوع آب، محیط‌زیست و طبیعت، که جزو مسائل به‌روز جهانی هستند، عملکرد موفقیت‌آمیزی دارد.
شاید کارشناسان این حوزه در یونسکو تصور نکنند که چنین موفقیت‌هایی در این شرکت به دست آمده باشد و تا این حد به موضوع محیط‌زیست و استفادۀ درست از آب احترام گذاشته شود. این امر برای ما و یونسکو بسیار حائز اهمیت است، چراکه کارخانه‌ها ممکن است آلاینده باشند و به محیط‌زیست آسیب برسانند و این موضوع، نگرانی بزرگی است که بشر امروز دربارۀ محیط‌زیست دارد.
دستاورد‌های فولاد مبارکه در حوزۀ آب نشان می‌دهد این شرکت در زمینۀ مصرف آب و شیوه‌های جمع‌آوری و تصفیه و بازچرخانی آب در سیکل تولید از بسیاری از کارخانه‌های مشابه جهانی جلوتر است.
موضوع آب چندین سال است که برای یونسکو به‌عنوان موضوعی اساسی و مهم مطرح است؛ همچنان که گفته می‌شود جنگ‌های آینده بر سر آب خواهد بود. ازاین‌رو در کشور‌هایی که با کمبود آب مواجهند این موضوع زنگ خطر است. یونسکو بر این باور است که اتفاقا آب می‌تواند به‌جای جنگ، محور گفتگو و تفاهم باشد و شهر‌های کم‌آب به‌جای نزاع و کشمکش، با هم تعامل و گفتگو کنند. در یونسکو به شهر‌ها و کارخانه‌های دوست‌دار آب و محیط‌زیست توجه ویژه می‌شود.
من و همکارانم در کمیسیون ملی یونسکو ایران به‌عنوان رابط دولت و ملت ایران و سازمان جهانی یونسکو، این آمادگی را داریم تا تجارب موفقیت‌آمیز فولاد مبارکه را در اجلاس‌های مختلف یونسکو به‌عنوان دستاورد فنی، علمی، صنعتی و درعین‌حال زیست‌محیطی مطرح کنیم. فولاد مبارکه این قابلیت را دارد تا محوریت این کار را بر عهده داشته باشد.
با همکاری مشترک با سایر کشور‌ها و به‌ویژه با کشور‌های همسایه می‌توان به تفاهم‌های بیشتری در ارتباطات بین‌المللی دست یافت.
یونسکو تجارب موفق در حوزۀ آب و محیط‌زیست را بررسی و به موفق‌ترین آن‌ها گواهینامۀ احترام به آب اعطا می‌کند؛ بنابراین در این بازدید بر آن شدیم که این موضوع را در شرکت فولاد مبارکه پیگیری کنیم تا این شرکت به‌عنوان مهم‌ترین صنعت کشور این گواهی‌نامه را دریافت کند. توجه هر کشور به مسائل زیست‌محیطی و آب نشانۀ رشد و تمدن آن کشور است که این اتفاق به‌خوبی در فولاد مبارکه رخ داده است.
دکتر امیر روشن‌بخش معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو در ایران
از طریق شرکت مهندسی آب و فاضلاب استان اصفهان مطلع شدیم که شرکت فولاد مبارکه در حوزۀ آب و بهینه‌سازی مصارف کار‌های بزرگی انجام داده است. به همین دلیل به اینجا آمدیم تا از نزدیک با دستاورد‌های شما در این حوزه آشنا شویم و در فضای بین‌المللی آن را منعکس کنیم. اساسا یکی از اهداف کمیسیون ملی یونسکو به‌عنوان نهاد رابط جمهوری اسلامی ایران و یونسکو این است که اتفاقاتی را که در حوزۀ اهداف یونسکو در کشور‌ها می‌افتد معرفی کند. امیدواریم با فعالیت مشترک با مجموعۀ فولاد مبارکه بتوانیم به این هدف دست یابیم.
راهبرد‌ها و دستاورد‌های این شرکت نشان‌دهندۀ این است که موضوع بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف آب برای فولاد مبارکه اهمیت دارد. این‌که فولاد مبارکه در مقایسه با سایر رقبای جهانی به ازای هر تن تولید کمترین میزان مصرف آب را دارد برای ما بسیار ارزشمند و مهم است و امیدواریم با تشکیل پرونده و پروپوزال بتوانیم گوشه‌ای از اقدامات این شرکت را به سمع و نظر همکاران کمیسیون‌های ملی یونسکو در اقصی نقاط جهان برسانیم. به اعتقاد ما فولاد مبارکه می‌تواند کاندیدای دریافت جایزۀ «احترام به آب» شود.
قنبـرعلی رجبی مدیـر عامل انجمن متخصصین آب و فاضلاب کشور
فولاد مبارکه در حوزۀ مسئولیت‌های اجتماعی و تصفیه و بازچرخانی پساب در صنعت و حفاظت از محیط‌زیست پیشگام است و با این رویکرد به نتایج مثبتی هم دست یافته است. اقدامات فولاد مبارکه می‌تواند برای سایر شرکت‌های صنعتی کشور به‌عنوان الگو استفاده شود.
فریبا گلریزان، مدیرکل تجهیز منابع مالی و توسعۀ مشارکت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور
شرکت مهندسی آب و فاضلاب در بخش عمرانی در بیشتر مواقع با محدودیت منابع مواجه است؛ ازاین‌رو به‌عنوان یکی از راهکار‌ها و برای استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و به‌خصوص صنعت، باتوجه‌به معضل کم‌آبی در مناطق مرکزی کشور به سمت انعقاد قرارداد‌های بیع متقابل رفت. قرارداد شرکت فولاد مبارکه با شرکت مهندسی آب و فاضلاب در واقع یک قرارداد دو سربرد است، چراکه فاضلاب جمع‌آوری و تصفیه شده به‌عنوان پساب استاندارد یا وارد محیط می‌شود یا به‌عنوان یک منبع آب پایدار و قابل‌اطمینان در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فولاد مبارکه یکی از صنایع بزرگ تولیدی کشور است که تقریبا سه قرارداد بیع متقابل با ظرفیت حدود MCM ۲۰ با این سازمان دارد. این امر باعث می‌شود که با جایگزین شدن پساب، به همین میزان برداشت آب از زاینده‌رود به کمترین میزان خود کاهش یابد.
دکتــــر امیرحسیـــــن حکمتیـــــان معــــاون مهندسی و توسعۀ شرکت آبفا استان اصفهان
با وقوع خشک‌سالی در استان، جایگزین کردن پساب به‌جای آب خام زاینده‌رود در دستور کار قرار گرفت. ازآنجاکه بودجۀ عمرانی دولت کفاف احداث شبکۀ فاضلاب شهرستان‌های مبارکه و لنجان را نمی‌داد و احداث ۲۲۰ کیلومتر شبکۀ فاضلاب در شهرستان مبارکه از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۲ فقط ۳۰ کیلومتر پیشرفت داشت و بخشی از فاضلاب در کوچه‌ها و رودخانۀ زاینده‌رود جاری بود، از سال ۱۳۹۲ میان شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان و شرکت فولاد مبارکه هدف‌گذاری مشترکی صورت گرفت تا با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه، شبکۀ فاضلاب این شهر‌ها احداث شود و به ازای آن این صنعت از فاضلاب تصفیه‌شدۀ ۹ شهر هم‌جوار در سیکل تولید خود استفاده کند.
در حال حاضر شاهد پیشرفت ۹۰ درصد پروژه هستیم و در عرض ۵ سال توانسته‌ایم راه ۱۹۰ ساله را طی کنیم، به‌نحوی‌که شبکۀ فاضلاب این شهر‌ها ان‌شاءالله تا یک سال آینده تماما تکمیل و وارد مدار بهره‌برداری خواهد شد. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های کشور در امور زیست‌محیطی، پروژۀ همکاری این سازمان با شرکت فولاد مبارکه بوده است.
حجم سرمایه‌گذاری عظیم است و ما به‌دلیل توپوگرافی خاص این منطقه، مجبور به احداث فقط ۵ ایستگاه پمپاژ فاضلاب شدیم. حدودا ۲۲۰ کیلومتر در شهر مبارکه و کرکوند و در شهر‌های شهرستان لنجان نیز ۲۶۰ کیلومتر شبکه‌گذاری فاضلاب انجام شده است. تمام تلاشمان هم این است که ظرف یک سال آینده قرارداد را به انتها برسانیم و مردم این شهر‌ها از سامانۀ دفع بهداشتی فاضلاب بهره‌مند شوند. پروژه‌های دفع فاضلاب بسیار پرهزینه است، اما خوشبختانه با همکاری فولاد مبارکه توانستیم این رفاه عمومی را ایجاد کنیم. در حال حاضر از تصفیه‌خانۀ فاضلاب، پساب تصفیه‌شده به شرکت فولاد مبارکه انتقال می‌یابد و با انجام تصفیۀ تکمیلی در فولاد مبارکه، آب بازیافتی متناسب با نیاز صنعت و مختصات فنی لازم در چرخۀ تولید مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در واقع برندۀ اصلی این پروژه محیط‌زیست و مردم بوده‌اند؛ چراکه انتظار چهل‌سالۀ آن‌ها با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه به پایان رسیده است.
جواد نیلی احمدآبادی مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی
از معدود شرکت‌های صنعتی که واحد تصفیۀ پساب آن قبل از راه‌اندازی خطوط تولید به مرحلۀ بهره‌برداری رسیده فولاد مبارکه است. این شرکت هیچ‌گاه پساب خود را در محیط‌زیست رها نکرده و از اواخر دهۀ ۷۰ و هم‌زمان با بروز پدیدۀ خشک‌سالی، فولاد مبارکه در مسیر بازچرخانی پساب در سیکل تولید حرکت کرده است. این شرکت خرید پساب شهری را نیز در دستور کار خود قرار داد. طبق قرارداد اولیه با وزارت نیرو، شرکت فولاد مبارکه برای تولید ۴/۲ میلیون تن محصول، مجوز برداشت حدود ۴۰ میلیون مترمکعب آب از زاینده‌رود را در هر سال داشت؛ اما نه‌تن‌ها هیچ‌گاه برداشت آب آن به این میزان نرسید، بلکه با شرایط خشک‌سالی و علی‌رغم افزایش تولید به میزان ۵/۶ میلیون تن، برداشت آب به کمتر از ۲۰ میلیون مترمکعب رسید. همچنین سهم پساب تصفیه‌شده و مورداستفاده در سیکل تولید از ۹ درصد به حدود ۲۷ درصد افزایش یافت و عملا برداشت آب از رودخانه با استفاده از پساب‌های تصفیه‌شده و انجام پروژه‌های متعدد در زمینۀ بهینه‌سازی مصارف با کاهش قابل‌ملاحظه‌ای مواجه بوده است.
فولاد مبارکه در سالهای اخیر همکاری بسیار خوبی با سازمان آبفای استان داشته و دارد و این همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به بهبود سطح بهداشت و محیط‌زیست شهرستان‌های مبارکه و لنجان و کل ذی‌نفعان حوزۀ زاینده‌رود انجامیده است، به‌طوری‌که شهرستان‌های دیزیچه، مبارکه، صفاییه، زیباشهر و حوزۀ زرین‌شهر، ورنامخواست و زاینده‌رود از مزایای زیست‌محیطی آن بهره‌مند شده‌اند.
در مجموع فولاد مبارکه حدود ۷۰۰ میلیارد تومان در حوزۀ تصفیه و بازچرخانی آب در صنعت سرمایه‌گذاری کرده است. نتیجۀ همه این سرمایه‌گذاری‌ها و اجرای پروژه‌های بهبود آن است که در حال حاضر این شرکت با مصرف ۷/۲ مترمکعب بر تن تولید به الگوی جهانی مصرف آب تبدیل شده است.
حسین مدرسی‌فر مدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست:
در استراتژی‌های فولاد مبارکه، به‌موازات افزایش تولید، در حوزه‌های زیست‌محیطی، بهینه‌سازی مصارف انرژی و آب و مسئولیت اجتماعی نیز دست‌یابی به جایگاه تعالی سازمانی به‌عنوان یک اصل مدنظر قرار داشته و دارد. از اهداف کلانی که در حوزۀ زیست‌محیطی برای فولاد مبارکه تعریف شده است کاهش مصرف منابع انرژی و آب و تلاش برای حفظ و نگهداری فضای سبز ۱۷ کیلومترمربعی موجود همواره مورد تأکید بوده است. فولاد مبارکه با ۳۵ کیلومتر مساحت تقریبا ۴ برابر استاندارد‌های تعریف‌شده فضای سبز دارد. ضمن این‌که حرکت به سمت تولید حداقلی ضایعات یعنی Zero West و تفکیک و بازیافت آن‌ها تا حد امکان و حرکت به سمت تولید پاک و اقتصاد سبز ازجمله دیگر اقدامات زیست‌محیطی شرکت فولاد مبارکه بوده است. در این شرکت یک برنامه جامع زیست‌محیطی تهیه شده است که در آن بحث پسماند جایگاه ویژه‌ای دارد. فولاد مبارکه موفقیت‌هایی نیز در بحث‌های زیست‌محیطی داشته است که مهم‌ترین آن کسب سند سبز از سازمان اروپایی انرژی گلوب بود که دو سال پیش به دست آمد.
