ماجرای شیر‌های پاستوریزه آلوده به سم آفلاتوکسین چیست؟

رویداد۲۴ ماجرا از آنجا شروع شد که بهادر حاجی محمدی، بازررس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی، در برنامه "سلام، صبح بخیر" شبکه سه، مدعی آلوده بودن شیر‌های پاستوریزه شد و گفت که "به جای روغن پالم و وایتکس درشیر، باید نگران سم‌های کشنده دیگر داخل شیر باشیم. " این اظهارات به سرعت میان کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و نگرانی عمومی را به دنبال داشته است.

حاجی محمدی در این برنامه گفت که "شیر‌های پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود مقدار زیادی آلودگی به سم افلاتوکسین دارند. سمی که به منجر به سرطان کبد می‌شود. "

حاجی محمدی، بازررس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی آمار‌هایی هم از شیر‌های آلوده در این برنامه ارائه کرد و گفت: " طبق این آمار‌ها ۳۳ درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به این سم بودند. شیر‌های پاستوریزه آزمایش شده در تبریز ۶۲ درصد، ساری ۶۰، مشهد ۵ درصد، شیراز ۱۷ درصد و اردبیل ۳۳ درصد به سم آفلاتوکسین آلوده هستند. " البته او در مورد استناد این آمار‌ها هم گفته که " آمار‌ها مربوط به پژوهش تعدادی از دانشگاهیان است. "

وی ادامه داد: " سم موجود در خوراک دام وارد شیر می‌شود و با توجه به این که این سم بر اثر حرارت جوشاندن از بین نمی‌رود، در شیر باقی می‌ماند. جای تاسف است بین ۱۰ کشور منطقه خاورمیانه رتبه آخر را از نظر وضعیت آلودگی سم سرطان‌زای آفلاتوکسین در شیر داریم. "

اظهارات حاجی محمدی، بازررس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی درباره شیر‌های آلوده:

حاجی‌محمدی ضعف در مدیریت را عامل بروز این وضعیت که برای نخستین بار به این صورت اعلام شده عنوان کرد و با بیان این که سال‌هاست شاهد چنین روندی هستند، گفت: "متولی بهداشت شیر وزارت بهداشت است، اما آلودگی شیر در دامداری و به دلیل غذای آلوده دام رخ می‌دهد که متولی‌اش سازمان دامپزشکی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی است. "

از یک سو موضوع آلودگی موادغذایی از جمله مباحثی ست که به صورت مستقیم با سلامت جامعه در ارتباط است و مردم به سرعت نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، بخصوص شیر‌های پاستوریزه که بیشتر از دیگر مواد غذایی در معرض فسادپذیری و میکروبی شدن قرار دارند.

از سوی دیگر جامعه مصرف این مواد غذایی بسیار بالاست، البته سال‌های گذشته نیز موضوع آلوده شدن شیر‌ها رسانه‌ای شده بود. اما حالا ورود سم آفلاتوکسین به شیر‌ها نگرانی بیشتری در میان جامعه مصرف این ماده غذایی ایجاد کرده است.

 

 

اعلام هشدار در مورد سمی بودن شیر‌های پاستوریزه در صداوسیما جنجال آفرین شده و واکنش‌ها به این موضوع همچنان ادامه دارد. اما معاون کل وزارت بهداشت این موضوع را تکذیب کرده و گفته که جای نگرانی نیست و مردم شیر را از سبد خانوار حذف نکنند.

دکتر ایرج حریرچی در واکنش به این موضوع به ایسنا، گفته است " اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد، اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتا آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به دلیل عدم کنترل بیشتر است. "

وی با بیان این که حتی در کشور‌های اروپایی که سختگیرانه‌ترین کدکس‌ها را دارند هم آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد، افزود: "باید توجه داشت میانگین این سم حدود ۵۰ تا ۶۰ نانوگرم در لیتر در تمام شیر‌های کشور است. "

معاون کل وزارت بهداشت یادآور شد: " اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد، خود عدد تقریبا بالاست، چون عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است. اگر کدکس ایران باشد حدود ۱۰۰ است که قابل قبول و اگر کدکس آمریکا باشد که میزان آن ۵۰۰ نانوگرم است، با این معیار، تقریبا تمام نمونه‌ها قابل قبول هستند. "

حریرچی اضافه کرد: " بررسی ۵۰ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می‌دهد در طی ۱۰ سال گذشته میزان این سم در شیر رو به کاهش است. اگرچه هنوز با میزانی که با محصولات کشور‌های اروپایی است قابل مقایسه نیست و حداقل ۳۰ تا ۴۰ نانو گرم در لیتر بیشتر است. "

یک مقام آگاه از انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران نیز به ایرنا گفته است که "اطلاعات در این مورد باید به تایید مجمع انجمن برسد و پس از بررسی‌های کلی و دقیق اعلام شود. در حالی که این آمار‌ها چنین پایه‌ای ندارند. "

دبیریان، مدیر تضمین کیفیت صنایع شیر ایران نیز گفت: "به استناد آمار‌های به روزی که داریم، شیر‌های تولید شده در صنایع لبنی ایران سالم است و مشکلی ندارد. افرادی هم که خلاف این موضوع را عنوان می‌کنند می‌توانند از هر شهر و استانی که مایل بودند به انتخاب خودشان شیر‌های در حال عرضه را تهیه و آزمایش کنند. "

 

علی اصغر فیاض، مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت چشمه نوشان خراسان (عالیس) گفت: " متاسفانه بعضی اوقات یک سری اظهارنظر‌ها بدون پایه و اساسی علمی مطرح می‌شود که دارای ارزش نیست و تنها منجر به تشویش اذهان عمومی می‌شود. "

وی ادامه داد: " موضوع شیر با سلامت جامعه در ارتباط است و این موضوع باید با نگاه علمی بررسی شود، نه براساس گمان و اظهار نظر شخصی که هم مردم را نگران می‌کند و هم به صنایع ضربه می‌زند. "

فیاض با بیان اینکه تهیه شیر، انتقال و تولید محصولات غذایی مرتبط با این ماده، تحت نظارت گسترده انجام می‌شود، گفت: "در گاوداری‌ها ودامداری‌های صنعتی، سازمان دامپزشکی به صورت دقیق این مراحل را بررسی می‌کند و پس از نظارت در مرحله خوراک دام، تهیه شیر و انتقال، در اختیار کمپانی‌ها قرار می‌دهد. این روند کنترلی در زمان تحویل به کمپانی‌ها هم توسط سازمان دامپزشکی انجام می‌شود. "

وی افزود: "روند تولید محصولات شیر در کمپانی‌هایی با تکنولوژی روز دنیا، بدون هیچ مشکلی و با آزمایش‌های مداوم صورت می‌گیرد. البته در این زمینه معاونت غذا ودارو نیز به شکل مستمر این فرآیند را کنترل می‌کند وهیچ شبهه‌ای در آن وجود ندارد. "

مدیرعامل عالیس اذعان داشت: " شیر یک ماده فساد پذیر است و به همین دلیل تمامی مراحل آن به شیوه کاملاً نظارتی انجام می‌شود. "

مطرح کردن آلودگی یک سوم شیر‌های پاستوریزه کشور از سوی صداوسیما موجب نگرانی عمومی شده است. این درحالی ست که رسانه ملی پس از مطرح ساختن این موضوع تاکنون برای رفع ابهام در این مورد، اقدامی انجام نداده است و هر لحظه به نگرانی مردم افزوده می‌شود.

صداوسیما به عنوان رسانه ملی که اعتبارش از بودجه عمومی تامین می‌شود و امکانات عریض و طویلی هم در اختیار دارد، باید برای شفاف ساختن این موضوع تلاش کند. رسانه ملی در این میان وظیفه دارد که صحت و کذب بودن این موضوع را بررسی و به اطلاع افکار عمومی برساند ونه با شانه خالی کردن، موجب نگرانی عمومی شود.

با توجه با حساسیت بالای این موضوع و ارتباط آن با سلامت جامعه، وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و وزارت جهاد کشاورزی به جای تکذیب، این موضوع را به صورت علمی بررسی و به اطلاع افکار عمومی برسانند و اگر خطری هم وجود دارد از طریق صداوسیما که عنوان کننده چنین موضوعی بوده، شرکت‌ها و برند‌های درگیر در این موضوع را رسانه‌ای کند.