معمای تاکسی‌سواری در تهران؛ از کرایه‌های گران تا لغو طرح ترافیک

رویداد۲۴  تاکسی یکی از فرم های حمل و نقل عمومی و معمولا گران در جهان است که در ایران، شکل خاصی یافته و مانند اتوبوس، مسافران چندنفری سوار و پیاده می شوند، سر کرایه چانه می زنند و وقتی وضعیت مانند روزگار کرونایی شهروندان شود، بلبشویی محض بر وضعیت آن حاکم می شود.

چون از یک سو، کرونا باعث شده طرح ترافیک ماهها اجرا نشود و طبعا با قرنطینه مردم در خانه ها و دورکاری تعداد زیادی از کارمندان، مسافر بسیار کم شده و از طرف دیگر، بعضا کرایه هایی که طبق مصوبه شورای شهر گران شده است، آنقدر زیاد است که کمتر کسی توان پرداخت هر روزه آن را دارد.

چندی پیش هم با اعلام کرایه های جدید بیش از ۶۰۰ خط تاکسی سواری و ون در تهران، بر مجهولات این معما اضافه شد. گویی نژادبهرام عضو شورای شهر حق داشت در جلسه علنی این نهاد، وضعیت ترافیک عمومی در پایتخت را آشفته بداند.

آشفتگی وقتی بیشتر می شود که شرایط کرونایی در تنگنای اقتصادی معمول این سالها، عرصه را به مردم و مسافران تاکسی تنگتر کند و هر روز هم توصیه های جدیدی برای سوار شدن به تاکسی از سوی مسئولان امر، ابلاغ شود. روزی توصیه به قرنطینه خانگی، روز دیگر توصیه به سوار نشدن به تاکسی و حالا هم توصیه به استفاده از ماسک در وسایط نقلیه عمومی.

دردسر کولر و فاصله گذاری اجتماعی

در این میان مسئله ای که هر ساله گریبان مسافران و رانندگان تاکسی را می گیرد، علاوه بر افزایش نرخ کرایه ها در ماههای پایانی هر سال و رسمی شدن آن در ابتدای سال بعد، موضوع روشن بودن کولر تاکسی هاست. مسئولان تاکسیرانی می گویند رانندگان تاکسی مکلف به روشن کردن کولر در ماههای گرم سال، به خصوص در تهران که آتش از آسمان می بارد هستند ولی بگومگوهای زیادی بین مسافران و رانندگانی که این الزام را جدی نمی گیرند، هر سال خبرساز می شود.

امسال هم از سوی قنادان مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران اعلام شده است روشن کردن کولر الزامی نیست ولی باید رانندگان شیشه پنجره ها را پایین بکشند و فضای نشستن خود را با یک پلاستیک شفاف (پارتیشن) از فضای صندلیهای پشتی تاکسی جدا کنند تا بیماری کرونا کمتر به مسافران آسیب بزند.

در این بین، ستاد ملی مبارزه با کرونا هم مقرر کرده تاکسیها مجاز به سوار کردن مسافر بیش از سه نفر نیستند و اگر شهروندان شاهد خلاف این موضوع بودند می توانند با سامانه ۱۸۸۸ تماس بگیرند و راننده را معرفی کنند.

این مصوبه که بر اساس به کارگیری راهبرد «فاصله گذاری اجتماعی» بیان شده است، به رانندگان تکلیف می کند فقط دو نفر روی صندلی عقب بنشینند و آنطور که اعلام شده ناظران شرکت تاکسیرانی تهران از طریق گشت زنی در خطوط، اعمال این مصوبه را رصد کرده و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را گزارش می کنند تا رانندگی خاطی مجازات شود.

رعایت پروتکل بهداشتی توسط رانندگان

رانندگان تاکسی به عنوان کسانی که در یکی از شغلهای اجتماعی با مراجعان بسیار شاغلند، از سوی کمیته ملی مقابله با کرونا مکلف شده اند پروتکل بهداشتی خاصی را رعایت کنند که استفاده از ماسک و دستکش و محلول ضد عفونی کننده را هم شامل می شود.

نصب پارتیشن، فاصله گذاری اجتماعی و عدم سوار کردن بیش از دو مسافر در صندلی عقب، بخشهایی از این پروتکل است که به رانندگی تاکسی به عنوان یکی از ضعیفترین اقشار اقتصادی، فشار زیادی وارد می کند، به شکلی که مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور گفته است این اقدامات، سوای کرایه ای که از مسافر چهارم گرفته نمی شود، برای هر راننده تاکسی روزانه ۱۵ هزار تومان خرج دارد.

بیشتر بخوانید: چند راهکار بهداشتی برای پیشگیری از ابتلای "راننده تاکسی‌ها" به کرونا

مرتضی ضامنی در این باره توضیح داده: رانندگان تاکسی برای رعایت پروتکل بهداشتی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونا، برای تهیه یک جفت دستکش و یک عدد ماسک و محلول ضد عفونی کننده روزانه باید ۱۵ هزار تومان هزینه کنند. تامین این هزینه ها از توان رانندگان تاکسی و حتی در بسیاری از شهرها از توان شهرداری ها نیز خارج است و  نیاز است رانندگان تاکسی در این خصوص حمایت شوند.

مسئله مهم آنجایی است که درآمد رانندگان تاکسی هم به دو دلیل بسیار کاهش یافته است: اول شرایط اقتصادی وخیم کشور و دوم پیامدهای بیماری کرونا از جمله قرنطینه خانگی خودخواسته مردم، لغو طرح ترافیک که باعث شده بسیاری با خودرو شخصی تردد کنند و کسادی کسب وکارها در دوران کرونایی.

این مشکلات دست به دست هم داده تا گزارش منتشر شده از سوی قنادان مدیرعامل تاکسیرانی تهران اعلام کند نیمی از مسافران تاکسی در پایتخت آب رفته اند. قنادان در این باره گفته است: نسبت به روزهای مشابه در سال گذشته تعداد مسافران حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است و بخش دیگری از شهروندان نیز از خودروی شخصی استفاده می‌کنند بنابراین تخمین ما بر اساس اطلاعات و آماری که از طریق سامانه‌های هوشمند دریافت کرده‌ایم این است که در حال حاضر حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد تقاضای سفر با تاکسی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.

کرایه های نجومی در خطوط پرمسافر

مشکل بزرگ دیگری که مسافران و تاکسیرانها با آن درگیرند، کرایه های بالایی است که به تصویب رسیده و با توجه به لزوم سوار شدن ۳ نفر در هر تاکسی، میزان کرایه ها نسبت به سال گذشته که معمولا ۴ نفر سوار تاکسی می شدند، افزایش قابل توجهی یافته است.

هر چند در ظاهر، افزایش کرایه ها نسبت به سال گذشته کمتر از ۲۵ درصد است ولی با در نظر گرفتن کاسته شدن یک مسافر و الزام به نشستن ۳ نفر در تاکسی، افزایش کرایه های هر یک از چهار مسافر در سال گذشته در مقایسه با کرایه هر یک از سه مسافر امسال، بسیار چشمگیر است.

تهران بیش از ۶۳۰ خط تاکسی دارد که افزایش های آن نشان از کاهش دوباره استقبال مردم از این وسیله نقلیه خواهد داشت. به طور مثال در خط پایانه صنعت به میدان انقلاب که سال گذشته  کرایه ۴۲۰۰ تومانی (۴ نفره) داشت، امسال با کرایه ۶۹۰۰ تومانی با ۳ نفر مسافر روبرو هستیم و از آنجایی که رسم روزگار است، با گرد کردن ۱۰۰ تومان باقیمانده این کرایه، افزایش ناگهانی ۷ هزار تومانی را شاهد خواهیم بود.

همچنین در مسیر پرتردد پل مدیریت تا میدان انقلاب که پارسال هر مسافر ۴۱۰۰ تومان می پرداخت، امسال باید هر مسافر (۳نفر) ۶هزار و ۷۰۰ تومان بپردازد. مسیر پرمسافر دیگری مانند خط میدان انقلاب تا میدان ونک که پارسال ۴۴۰۰ تومان کرایه داشت امسال با ۳ مسافر کرایه ۷۲۰۰ تومانی دارد.

مسیرهای دیگری هم مانند خط میدان آرژانتین به میدان امام خمینی (توپخانه) که پارسال برای هر مسافر (۴نفره) ۴۱۰۰ تومان خرج برمیداشت الان  ۶۷۰۰ تومان آب می خورد. در خط پایانه سید خندان به میدان انقلاب افزایش به همین میزان چشمگیر است و از کرایه ۴ نفری هر نفر ۴۴۰۰ تومان پارسال به ۷۲۰۰ تومان در امسال رسیده است.

مسیر پرتردد میدان آزادی به میدان امام خمینی(ره) هم که پارسال کرایه ۴۶۰۰ تومانی داشت امسال به ۷۶۰۰ تومان برای هر مسافر (۳ نفر) رسیده است.

نکته قابل ملاحظه، تفاوت کرایه بسیار زیاد میان نرخ کرایه تاکسی با کرایه وسایط نقلیه عمومی دیگر از جمله مترو و اتوبوس واحد تندرو (BRT) است. مثلا کرایه تاکسی معروفترین خط اتوبوس BRT در تهران که از پایانه آزادی در غرب تا پایانه شرق در تهرانپارس را پوشش دارد، بسیار زیادتر از کرایه اتوبوس است.

تنها در بخشی از این مسیر یعنی از میدان انقلاب اسلامی تا چهار راه تهرانپارس کرایه تاکسی ۵۵۰۰ تومانی سال گذشته (برای هر مسافر از ۴ مسافر) به ۹۱۰۰۰ تومان برای هر مسافر (از ۳ مسافر) رسیده است. یعنی برای طی کردن نیمی از مسیر این خط BRT، مسافران تاکسی باید بیش از ۹ هزار تومان کرایه بدهند.

یا سوار شدن به تاکسی در مسیر اتوبوس BRT دیگری که از میدان راه آهن تا پارک وی در شمال تهران در امتداد خیابان ولی عصر را پوشش می دهد، هزینه بسیار زیادی دارد. تنها در بخشی از این مسیر یعنی از میدان راه آهن تا میدان ونک در میانه این مسیر که پارسال هر مسافر تاکسی تنها  ۶۱۰۰ تومان (با ۴ نفر مسافر) می پرداخت، امسال  کرایه ۱۰ هزار تومانی (برای ۳ مسافر) را دارد.

یا تاکسی سواری در مسیر BRT ترمینال جنوب تا پارک وی که شبانه روزی است، وضعیت مشابهی دارد. همچنین در مسیرهایی که مترو در دسترس مسافران است از جمله در خط میدان انقلاب اسلامی تا ترمینال جنوب که می توان با تغییر در یک خط مترو از آن عبور کرد، پارسال کرایه تاکسی هر مسافر از ۴ مسافر، ۴۱۰۰ بود که امسال به ۶۷۰۰ تومان برای هر مسافر از ۳ نفر رسیده است.

یا رفتن از میدان صنعت به پایانه امام خمینی (ره) که با تغییر یک خط مترو مقدور است، با تاکسی سال گذشته ۶۱۰۰ تومان کرایه برای هر مسافر از ۴ نفر برمی داشت که امسال با جهشی قابل توجهی به ۱۰ هزار تومان برای هر مسافر از ۳ نفر رسیده است.

این افزایشها شاید در کوتاه مدت، باعث شود برخی تاکسیرانها، قسمت کوچکی از ضرری که در دوره کرونایی متحمل شدند را جبران کنند ولی بی تردید باعث کاهش مسافران تاکسی، شلوغترشدن مترو و اتوبوس و در نتیجه کاهش بیشتر کیفیت حمل و نقل عمومی در تهران خواهد شد.