قدرت خرید مردم ۱۰۰ درصد کاهش پیدا کرده است/ مردم از سهمیه‌بندی کالاها استقبال می‌کنند؟

رویداد۲۴ زمزمه‌های سهیمه‌بندی کالاهای اساسی در ایران مدتی است که به گوش می‌رسد. سهمیه‌بندی کالا و کوپن برای بسیاری از مردم ایران یادآور روز‌های سخت 8 سال جنگ تحمیلی است. روز‌هایی که کالا‌های اساسی کمیاب بود و دولت مجبور به سهمیه‌بندی آن‌ها با کوپن شده بود، شیوه کار هم به این شکل بود که هر کالای جدیدی که به روز می‌شد کد کوپن آن کالا از طریق اخبار استان‌ها اعلام می‌شد تا مردم نسبت به تهیه آن کالا اقدام کنند.

کوپن و سهیمه‌بندی کالاهای اساسی در ایران تقریبا ۲۰ سال است که منسوخ شده است، اما این روز‌ها به دلیل شرایط تحریمی و اقتصاد متورم کشور، به نظر می‌رسد بار دیگر باید به سمت و سوی سهمیه‌بندی کالا برویم. سهمیه‌بندی کالاهای اساسی به منظور تهیه اقلام اساسی نظیر گوشت، مرغ، لبنیات و برنج است که برای کارمندان، کارگران و به طور کلی حقوق‌بگیران جامعه در نظر گرفته می‌شود که می‌توانند کالا‌های خود را به صورت سهمیه‌بندی و با قیمت بسیار کمتر از فروشگاه‌های دولتی خریداری کنند و افرادی که درآمد بالا و توان خرید دارند نیز می‌توانند همان کالا‌ها را با قیمت بیشتری از بازار آزاد تهیه کنند. این روش در راستای کمک به اقشار کم برخوردار و توزیع عادلانه کالاهای اساسی در میان مردم  است.

دولت نیز از زمان خروج آمریکا از برجام و شروع مجدد تحریم‌ها علیه کشورمان، بار‌ها از سهمیه‌بندی کالا‌ها سخن گفته است و حتی سامانه‌ای برای آن در نظر گرفته‌ است. اما مشخص نیست که چرا تاکنون این طرح اجرایی نشده است. از سوی دیگر بسیاری از اقتصاددانان نیز معتقدند سهمیه‌بندی در دوران جنگ و پس از آن تجربه خوبی بوده است و بهتر است با توجه به شرایط فعلی، اکنون بار دیگر چنین طرحی را اجرایی کنیم قبل ازاینکه بیش از این به مردم جامعه آسیب برسد.

«حمید حاج اسماعیلی» کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌و‌گو با رویداد ۲۴ با بیان اینکه ما در گذشته و خصوصا در دوران جنگ تجربه سهمیه‌بندی کالا را داشته‌ایم و اتفاقا تجربه خوبی هم بود، می‌گوید: عموما به دو دلیل سهمیه‌بندی کالا صورت می‌گیرد؛ یکی کمبود کالا و دیگری قیمت کالا. زمانی که کمبود کالا وجود دارد، دولت مجاب می‌شود برای توزیع مناسب کالا میان همه شهروندان اقدام کند، زیرا کمبود باعث می‌شود که توزیع عادلانه صورت نگیرد و برخی از مردم از دسترسی به کالا‌های اساسی محروم باشند.

وی افزود: از سوی دیگر سهمیه‌بندی باعث می‌شود که کالا برای اقشار کم درآمد هم به صورت عادلانه و با قیمت مناسب در دسترس قرار بگیرد. برخلاف دوران جنگ ما امروزه با کمبود کالا مواجه نیستیم و با توجه به شرایط تحریمی و کرونا که کسب و کار‌ها را تحت تاثیر قرار داد، اما کالا‌های اساسی در بازار موجود است و ما با کمبود کالا مواجه نیستیم؛ آن چیزی که مردم را در رنج و عذاب قرار داده است افزایش افسارگسیخته قیمت کالا‌های اساسی است.

حاج اسماعیلی با بیان اینکه دولت باید نظارت خود را بیشتر کند و اجازه ندهد که قیمت‌ها روز به روز بیشتر شود، تصریح کرد: در بخش نظارت متاسفانه دولت عملکرد ضعیفی داشته و ما گا‌ها دیده‌ایم که دولت در زمینه افزایش قیمت‌ها با بخش‌هایی همراهی کرده است و معتقد است چون قیمت برخی از مواد اولیه کاهش پیدا کرده، افزایش قیمت برخی از کالاها نیز طبیعی است. زمانی که دولت نمی‌تواند قیمت‌ها را مهار کند باید این توجه را داشته باشد که ۷۰ درصد از جامعه که کارگران، کارمندان و حقوق بگیران هستند به دلیل دستمزد پایینی که دریافت می‌کنند نمی‌توانند آنطور که باید کالا‌های اساسی را تامین کنند. بنابراین دولت باید این کالا‌ها را با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار دهد.

وی ادامه داد: دولت از سال گذشته اصرار داشت که کالا‌های اساسی با ارز ۴۲۰۰ تومانی خریداری می‌شود، اما ما شاهد افزایش قیمت هستیم و در کمتر از یکسال گذشته یک قالب پنیر از ۵ هزار تومان به ۱۱ هزار تومان افزایش پیدا کرده است یعنی بیش از دو برابر افزایش قیمت داشته است. همه این موارد نشان می‌دهد که نه تنها دولت نظارتی نداشته است و کالا‌ها را با قیمت کمتری به مردم عرضه نکرده است بلکه در یکسال گذشته قدرت خرید مردم ۱۰۰ درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین وقت آن رسیده که دولت راه کار جدیدی برای اقشار کم برخودار جامعه بیاندیشد.

اگر سهمیه بندی کالا صورت نگیرد، فقر در جامعه بیشتر می‌شود

این کارشناس با تاکید بر اینکه کالا‌های اساسی باید سهمیه‌بندی شود و با قیمت مناسب‌تری در اختیار مردم قرار بگیرد تا مردم بیش از پیش آسیب نبینند، گفت: دولت باید نگرانی مردم را درک کند، زیرا مردم به شدت در مضیقه هستند. دولت مشکلات دیگری از جمله نبود بودجه، مشکلات اقتصادی، مشکلات سیاسی، فرهنگی و همچنین تحریم‌ها مواجه است و راه‌های کسب درآمد دولت روز به روز بسته‌تر می‌شود؛ اما تامین کالا‌های اساسی برای مردم بسیار مهم است و نباید اجازه دهیم که مردم آسیب ببینند. دولت تاکنون نتوانسته نظارتی بر بازار داشته باشد از همین رو باید هرچه سریعتر سهمیه‌بندی کالا‌ها را اجرایی کند تا دسترسی مردم به کالا‌های اساسی راحت‌‎تر و ارزان‌تر شود. اگر این کار را انجام ندهند جامعه فقیر کشور روز به روز گسترده‌تر می‌شود و فقر زیرساخت‌های کشور را خراب می‌کند.

بیشتربخوانید: راغفر: طبقه متوسط در حال محو شدن است

حمید حاج اسماعیلی با اشاره به اینکه برخلاف نظر دولت که می‌گوید در حال مهار تورم هستیم، اما تورم روز به روز افزایش پیدا می‌کند و مردم با مشکلات عمده‌تری مواجه می‌شوند، یادآور شد: برای سهمیه بندی بهتر است عمدتا کالا‌هایی همچون لبنیات، قند و شکر، گوشت، برنج و ... که خوراک اصلی مردم است در سبد سهمیه بندی قرار بگیرد و به ترتیب سراغ کالا‌های اساسی که در رده دوم قرار می‌گیرد برود، مانند وسایل آموزشی و نوشت افزار. اما آنچیزی که از همه چیز بیشتر اهمیت دارد ارزاق عمومی است که قیمت آن‌ها روزانه در حال افزایش است و مردم برای تهیه آن‌ها با مشکل مواجه هستند.

در شرایط جنگی هستیم/ مردم از سهمیه بندی کالاها استقبال می‌کنند

وی ادامه داد: مردم آنقدر در مشکل هستند که نمی‌توانیم بگوییم سهمیه‌بندی ایجاد مشکل می‌کند. دولت اگر نظارت واقعی و دقیق داشته باشد هیچ مشکلی در این زمینه ایجاد نخواهد شد. دولت می‌تواند از طریق بانک جامع اطلاعاتی که دارد افراد را شناسایی و از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای کالا‌ها را عرضه کند. دولت اکنون گمرکات را در اختیار دارد و می‌تواند کالا‌ها را به صورت مستقیم در دست فروشندگان قرار دهد. تعارف نداریم و در شرایط جنگی هستیم. جنگ صرفا به معنای جنگ توپ و تانک نیست، مرز‌ها بسته است و تحریم هستیم و شرایط بسیار سختی داریم. جنگ این است که تحریم هستیم و نمی‌توانیم کالا‌های اساسی را تامین کنیم.

وی در پایان تاکید کرد: به دولت توصیه می‌کنم زودتر وارد مرحله اجرایی این طرح شود. مطمئنم مردم نیز قطعا واکنش مثبتی به این کار خواهند داشت، بنابراین افرادی که می‌خواهند امکانات بیشتری داشته باشند آن را از بازار آزاد تهیه می‌کنند و دیگران نیز می‌توانند کالا‌های اساسی را با قیمت و کیفیت مناسب به صورت سهمیه بندی تهیه کنند.