ویروس کرونا؛ ۱۰ کشور در معرض خطر موج دوم
رویداد۲۴ گروه تحلیل داده‌های کروناویروس گاردین، با مشارکت مرکز «رصد واکنش دولت‌ها در برابر کروناویروس» دانشگاه آکسفورد، نشان می‌دهد از ۴۵ کشوری که بیش از همه به این بیماری مبتلا شده‌اند، واکنش ۱۰ کشور در برابر این پاندمی «خوش‌خیالانه» ارزیابی می‌شود؛ این یافته تردیدی باقی نمی‌گذارد که سیاست‌های مؤثر دولت‌ها درباره سلامت عمومی بر کاهش [موارد ابتلا]تأثیر آشکاری دارد.
این کشور‌ها عبارت‌اند از ایالات متحده (که [اکنون]شاهد بزرگ‌ترین افزایش در موارد کروناویروس از ماه آوریل است)، ایران، آلمان و سوئیس (در هفته جاری میزان بازتولید ویروس (R rate) در این دو کشور اروپایی افزایش یافته است). همه این کشور‌ها در آستانه موج دوم ابتلا هستند و واکنش کمتر سختگیرانه آنها موجب افزایش هفته‌به‌هفته شمار موارد ابتلا شده است.
از بین کشور‌هایی که بیش از همه مبتلاشده‌اند و در آنها هنوز هم محدودیت‌های ترددی سخت‌گیرانه‌ای برقرار است، ۹ کشور هنوز هم شاهد افزایش شمار موارد ابتلا هستند، درحالی‌که در سه کشور در بین این کشور‌ها منحنی ابتلا در حال صاف‌شدن است.
کارشناسان درباره خطر موج دوم کروناویروس هشدار می‌دهند و سازمان بهداشت جهانی (WHO) هم چند روز پیش رکورد جدیدی در شمار موارد ابتلا به کروناویروس در سطح جهان ثبت کرد؛ ولی بسیاری از کشور‌ها در مواجهه با واقعیت‌های بی‌رحمانه اقتصادی به گزینه بازگشایی اقتصادهایشان روی می‌آورده‌اند.
۱. کشور‌هایی که با کاستن از محدودیت‌ها شاهد افزایش [موارد ابتلا]هستند: کشور‌هایی در این دسته قرار می‌گیرند که نمره «شاخص سخت‌گیری» [تمهیدات کنترلی]شان، مطابق آخرین داده‌های مرکز رصد دانشگاه آکسفورد، کمتر از ۷۰ (از صد نمره) است. این مرکز کمپین‌های اطلاع‌رسانی عمومی، تمهیدات کنترلی و تعطیلی‌های اعمال‌شده در کشور‌ها را ارزیابی می‌کند و به آنها نمره‌ای از یک تا صد می‌دهد که به آن شاخص سخت‌گیری گفته می‌شود.
میزان بازتولید کروناویروس در آلمان در اوایل این هفته تقریبا به سه افزایش یافت؛ این افزایش پس از شیوع این بیماری در یک کشتارگاه رخ داد و موجب برقراری منع تردد در دو استان شد. همه این‌ها پس از آن اتفاق افتاد که این کشور از سطح واکنشش در برابر این پاندمی کاست و شاخص سخت‌گیری آن از ۷۳ به ۵۰ در اوایل ماه می‌کاهش یافت.
درحالی‌که افزایش عددی شمار مبتلایان جدید در آلمان در این نقطه هنوز اندک است، عربستان سعودی و ایران پس از کاهش محدودیت‌های ترددی شاهد موج دوم قطعی بیماری هستند.
در ایران با کاهش محدودیت‌ها در ماه می [اردیبهشت]پیک دوم ویروس شروع شد، درحالی‌که مقامات این کشور افزایش آمار ابتلا را به‌دلیل افزایش [ظرفیت و میزان]تست‌گیری می‌دانند، افزایش نسبت تست‌های مثبت [به کل تست‌ها]حاکی از آن است که ویروس یک بار دیگر در میان مردم ایران پخش شده است.
در این بین در ایالات متحده در ماه ژوئن «شاخص سخت‌گیری»، پس از آنکه چندین فرماندار از محدودیت‌های ترددی در ایالت‌هایشان کاستند، رو به کاهش گذاشت. کاهش شاخص سخت‌گیری به فوران [موارد ابتلا]در سطح محلی منجر شد و شمار هفتگی مبتلایان جدید ۲۵ درصد نسبت به هفته گذشته افزایش یافت.
توماس هیل، دانشیار سیاست‌گذاری عمومی در School of Government and research بلاوتکین، به ریاست مرکز «رصد واکنش دولت‌ها در برابر کروناویروس» دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «کشورهای آسیایی و اروپایی‌ای که در مراحل اولیه [این پاندمی]مبتلا شدند و آسیب دیدند و توانستند موارد ابتلا را محدود کنند، سریع‌تر از قرنطینه بیرون آمده‌اند.
همچنین شاهد بوده‌ایم کشور‌ها هنگام مواجهه با افزایش بسیار زیاد هزینه‌های اقتصادی [ناشی از اعمال محدودیت‌ها]به‌سرعت از قرنطینه خارج شدند؛ مثل هند. طبق چک‌لیست‌های «کاهش محدودیت‌ها»ی ما بسیاری از کشور‌ها در حال خروج از قرنطینه [و شُل‌کردن محدودیت‌ها]هستند، بدون آنکه به شروط مطلوب پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی رسیده باشند».
۲. کشور‌هایی که با کاستن از محدودیت‌ها در حال بهبود هستند: نشانه‌های مثبتی وجود دارد که نشان می‌دهد شمار مبتلایان در سایر کشور‌هایی که سیاست‌های کمتر سخت‌گیرانه‌ای [در قبال کووید ۱۹]داشته‌اند، همچنان در حال کاهش است. در مجموع نمره «شاخص سخت‌گیری» در ۱۱ کشور از ۴۵ کشوری که بیش از همه مبتلا شده‌اند، کمتر از نمره میانگین (۷۰) است، با این‌حال موارد ابتلا در آنها رو به کاهش است.
این دسته شامل کشور‌هایی است که پس از آسیب‌های ناشی از نخستین موج ابتلا محدودیت‌های ترددی شدیدی اعمال کردند (مانند ایتالیا و اسپانیا)، به‌علاوه کشور‌هایی که هرگز محدودیت‌های این اندازه شدیدی تحمیل نکردند (مانند بلاروس).
ایتالیا و اسپانیا که جمعا حدود نیم‌میلیون مبتلا و ۶۲ هزار مرگ ناشی از کووید ۱۹ ثبت کرده‌اند، با وجود کاهش چشمگیر محدودیت‌ها، شاهد کاهش ۲۵ درصدی شمار هفتگی موارد جدید ابتلا بوده‌اند. با وجود کاهش شمار مبتلایان به کروناویروس در این دو کشور، متخصصان به آنها هشدار داده‌اند که باید همچنان محتاطانه عمل کنند.
مارتین مک‌کی، پروفسور سلامت همگانی در School of Hygiene & Tropical Medicine لندن، به گاردین گفت: «ما شاهد اوج‌گیری دوباره ویروس در برخی ایالت‌های ایالات متحده (مانندآریزونا) بوده‌ایم که قبلا توانسته بودند میزان ابتلا را تثبیت کنند و حتی پیک ابتلایشان را کمی کاهش دهند. ایران هم حالا شاهد چیزی است که ظاهرا پیک دوم ویروس است، هرچند بحث و جدل ادامه‌داری درباره نقش و تأثیر افزایش تست‌گیری وجود دارد.
کاستن از محدودیت‌ها می‌تواند بی‌خطر باشد، مشروط بر آنکه: شیوع بیماری به سطوح بسیار پایینی کاهش یافته باشد، بسیار پایین‌تر از سطح فعلی بریتانیا و علاوه بر آن، یک سیستم درست‌وحسابی بیماریابی، تست، ردیابی، جداسازی و پشتیبانی هم وجود داشته باشد».
بیشتر بخوانید: نتیجه متفاوت برداشتن قرنطینه در کشورهای مختلف/ اوج‌گیری کرونا در آمریکا همزمان با افول آن در نیوزلند
۳. کشورهای محتاطی که شاهد افزایش موارد [ابتلا]هستند: در مجموع در هفت کشور از آن ۴۵ کشوری که بیش از ۲۵ هزار مورد ابتلا به کروناویروس گزارش کرده‌اند، هنوز هم منع تردد برقرار است؛ شاخص سخت‌گیری این هفت کشور چیزی بین ۷۰ تا ۸۰ است. بااین‌حال در این کشور‌ها موارد ابتلا همچنان رو به افزایش است.
یکی از کشورهای این گروه برزیل است که از نظر رکورد موارد ابتلا، [پس از آمریکا]، در رده دوم قرار دارد، درحالی‌که گفتار رئیس‌جمهور بولسونارو اصلا محتاطانه نیست و نمره «شاخص سخت‌گیری» این کشور هنوز هم تقریبا بالاست، چون در برخی ایالت‌ها فرماندار‌ها طرح‌های منع تردد را لغو نکرده‌اند. با وجود آنکه شمار هفتگی مبتلایان در برزیل همچنان رو به افزایش است (هر هفته ۱۷.۵ درصد)، ولی پس از آنکه فرماندار‌های ایالت‌ها به‌منظور اولویت‌بخشی به اقتصاد آسیب‌پذیر این کشور از محددیت‌های تردد محلی کاستند، شاخص سخت‌گیری این کشور در ماه گذشته اندکی کاهش یافته و در پی کاهش محدودیت‌ها، موارد ابتلا بار دیگر افزایش یافته است.
۴. کشورهای محتاطی که شاهد کاهش موارد [ابتلا]هستند. در پنج کشور دیگر هنوز هم محدودیت‌ها در سطح تقریبا محتاطانه‌ای قرار دارد، با این تفاوت که تأثیر این سیاست محتاطانه دارد معلوم می‌شود: این کشور‌ها شاهد کاهش هفته‌به‌هفته شمار موارد ابتلای هفتگی هستند؛ این گروه شامل افغانستان، ایرلند، بریتانیا، روسیه و مکزیک است.
نمره «شاخص سخت‌گیری» بریتانیا درحال‌حاضر ۷۳ است؛ این رقم در آغاز ماه می۷۶ بود: این کشور توانست با تهمیداتی مانند قرنطینه‌کردن مسافرانی که از خارج وارد کشور می‌شدند، کاهش محدودیت‌های مبتنی بر فاصله‌گیری اجتماعی در اوایل ماه ژوئن را موازنه [خنثی]کند. شمار موارد ابتلای جدید در این هفته ۱۱.۴ درصد از هفته پیش کمتر بود؛ این کاهش نشان می‌دهد کاهش محدودیت‌ها در بریتانیا هنوز هیچ نشانه‌ای از موج دوم پدید نیاورده است.
۵. کشور‌هایی تحت قرنطینه‌ای که منحنی ابتلای آنها صاف است: در چندین کشور خاورمیانه و آمریکای لاتین هنوز هم منع تردد‌های سخت‌گیرانه‌ای برقرار است؛ شاخص سخت‌گیری این کشور‌ها بیش از ۸۰ است. سه کشور اکوادور، قطر و پرو، به موفقیت‌هایی رسیده‌اند و منحنی‌های اپیدمی‌شناختی‌شان به‌طرز چشمگیری صاف است.
موارد ابتلای هفتگی جدید در پرو و قطر هفته‌به‌هفته ۲۵ درصد کاهش یافته است. هر دو کشور برای [مهار]شیوع‌های عمده بیماری سخت مبارزه کرده‌اند، ولی اگر روند مثبت اخیر ادامه یابد، چه‌بسا بتوانند از شدت محدودیت‌ها و سطح واکنش خود در برابر پاندمی بکاهند.
۶. کشور‌هایی که در عین برقراری محدودیت‌ها شاهد افزایش موارد ابتلا هستند: نگران‌کننده‌تر از همه آنکه در ۹ کشور از این ۴۵ کشور، با وجودبرقراری منع تردد‌های سختگیرانه، موارد ابتلا هنوز در حال افزایش است. سه تا از این کشور‌ها در آمریکای جنوبی واقع‌اند: بولیوی، آرژانتین و کلمبیایی که سازمان بهداشت جهانی در پایان ماه می‌آن را به‌عنوان مرکز [جدید]اپیدمی در نظر گرفت.
سه کشور از این کشور‌ها هنوز گرفتار موج اول ابتلایشان هستند. آرژانتین در همان اوایل پاندمی، منع کامل تردد را اعلام کرد و به‌دنبال ثابت‌ماندن منحنی ابتلا در ماه‌های مارس و آوریل، یکی از کشورهای موفق آمریکای جنوبی در مهار کرونا تلقی می‌شد؛ ولی پس از بازگشایی اندکی [از مشاغل]در اواخر آوریل و اوایل ماه می، با گسترش کروناویروس در سراسر کشور، شمار مبتلایان بیش از چهاربرابر افزایش یافت.
دکتر آندره‌آ آمّن، مدیر مرکز اروپایی پیشگیری و مهار بیماری‌ها (ECDC)، به‌تازگی هشدار داد ویژگی‌های ویروس، مصونیت اندک در سطح جمعیت و سطوح هنوز بالای انتقال ویروس، به این معنی است که کشور‌ها چاره‌ای جز «واقع‌بینی» ندارند و «حالا زمان آسوده‌نشستن نیست».
بیشتر بخوانید: دردسرهای کرونایی در کشورهای عربی/ قطر، امارات و عربستان چگونه به جنگ کرونا رفتند؟
به‌گفته پروفسور هیل «[حالا دیگر]اثبات شده که تعطیلی اماکن و سیاست‌های کنترلی برای شکستن زنجیره ابتلا و کُندکردن گسترش بیماری ضروری است. این اقدامات پرهزینه به دولت‌ها وقت می‌دهد تا طرح‌های تست و رصد را برقرار کنند، بر ظرفیت مراقبت‌های پزشکی بیفزایند و سایر سیاست‌گذاری‌های موردنیاز برای مدیریت این بیماری در بلندمدت را پیاده کنند.
پرسش اصلی این است: دولت‌ها از فرصتی که با چنان هزینه گزافی به دست آمده چطور استفاده می‌کنند؟ اگر دولت‌ها محدودیت‌ها را خیلی سریع کاهش دهند، بدون آنکه طرح‌های حفاظتی جایگزینی پیاده کنند، احتمالا خودشان را در معرض خطر موج دوم ابتلا قرار می‌دهند».
توضیحی درباره نحوه طبقه‌بندی کشور‌ها در این مقاله:
هر کشوری که تا ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ بیش از ۲۵ هزار مورد ابتلا ثبت کرده است، در این تحلیل گنجانیده شده است. این کشور‌ها به شش دسته تقسیم شده‌اند. این طبقه‌بندی مبتنی بر دو عامل است: [۱]درصد تغییرات در شمار مبتلایان جدید در هفته جاری در قیاس با هفته گذشته و [۲]نمره «شاخص سخت‌گیری» [محدودیت‌های اعمال‌شده]در هر کشور براساس آخرین میانگین دو هفته‌ای آن (براساس داده‌های دانشگاه آکسفورد).
این داده‌ها مبتنی بر داده‌های آخرین روزی است که کل اطلاعات لازمش در دسترس باشد. این شش گروه عبارت‌اند از: [۱]کشور‌هایی که با کاستن از محدودیت‌ها شاهد افزایش [موارد ابتلا]هستند (شاخص سخت‌گیری: کمتر از ۷۰؛ افزایش موارد ابتلای هفتگی)؛ [۲]کشور‌هایی که با کاستن از محدودیت‌ها در حال بهبود هستند (شاخص سخت‌گیری: کمتر از ۷۰؛ کاهش موارد ابتلای هفتگی)؛ [۳]کشورهای محتاطی که شاهد افزایش موارد [ابتلا]هستند (شاخص سخت‌گیری: بین ۷۰ تا ۸۰؛ افزایش موارد ابتلای هفتگی)؛ [۴]کشورهای محتاطی که شاهد کاهش موارد [ابتلا]هستند (شاخص سخت‌گیری: بین ۷۰ تا ۸۰؛ کاهش موارد ابتلای هفتگی)؛ [۵]کشورهای تحت قرنطینه‌ای که منحنی ابتلایشان صاف است (شاخص سخت‌گیری: بالای ۸۰؛ کاهش موارد ابتلای هفتگی) و [۶]کشور‌هایی که در عین برقراری محدودیت‌ها شاهد افزایش موارد ابتلا هستند (شاخص سخت‌گیری: بالای ۸۰؛ افزایش موارد ابتلای هفتگی).
