پیام های اعدام شیخ نمر

رویداد24: صبح دومین روز سال جدید میلادی، خبری به نقل از وزارت کشور عربستان سعودی منتشر شد که اعدام 47 نفر از اتباع این کشور به اتهام ارتکاب جرایم تروریستی را اعلام می نمود. در بین اسامی منتشره، نام شیخ نمر باقر النمر که از علمای برجسته شیعه در عربستان می باشد نیز دیده می شود که خبر اعدام وی، موجی از واکنش های مسلمانان، اعم از شیعه و اهل تسنن را به همراه داشته است. درباره چرایی اعدام شیخ نمر توسط دولت سعودی، گفتنی های فراوانی است که در این مجال کوتاه، به برخی از این موارد اشاره می نمایم.
1-    اولین مبحث، تفاوت زمان اجرای حکم اعدام و زمان اعلام عمومی آن می باشد. به نظر می رسد دولت سعودی، مدت ها قبل از اعلام رسمی، به قتل شیخ نمر اقدام کرده و مترصد فرا رسیدن فرصت مناسب برای اعلام بوده است چراکه دوره طولانی مدت بی خبری از شیخ نمر و گذشت مدت زمان بسیاری از زمان صدور حکم، اذهان را متوجه این موضوع کرد که برنامه ریزی مخفیانه ای برای زمان و نحوه اعلام اعدام شیخ وجود دارد.آنچه که باید در رابطه با قتل این عالم شیعی به آن توجه شود موضوع مهم درس گرفتن حکام منطقه و دیگر حاکمان مستبد از تجربه انقلاب اسلامی ایران و رهبری آن می باشد. بسیاری از تحلیلگران نظریه های انقلاب، اشتباه اساسی محمد رضا پهلوی را مدارا با رهبری انقلاب اسلامی و فرصت حیات به وی می دانند چراکه امام خمینی(ره) با اینکه در شرایط سخت تبعید و فشارهای همه جانبه بود اما از امکان ارتباط با یاران و پیروان، به واسطه در قید حیات بودن، بهره می برد و با رصد اوضاع کشور، بهترین زمان را برای حرکت نهایی خود برگزید در صورتیکه اگر در اوایل شروع نهضت، بر اثر توطئه، از دنیا کوچ می نمود مجال بارور شدن نهضت فراهم نمی شد و اگرچه اقدامات طوفانی اعتراضی صورت می پذیرفت اما مقطعی و قابل کنترل بود. لذا رویه حکام منطقه، از بین بردن رهبران اصلی نهضت های انقلابی در کشورهایشان می باشد؛ هرچند سعی می کنند احتیاط را در کنش خود لحاظ کنند.
تجربه ترور آیت الله حکیم در عراق که بنا بود تجربه انقلاب اسلامی ایران را در عراق پیاده نماید و به دلیل شهادت وی، چنین اتفاقی صورت نپذیرفت و همچنین تجربه مدارا با رهبر حوثی های یمن که به دلیل عدم برخورد با وی- با توجه به ساختار قبیله ای یمن-، امکان تشکیل کمیته های مردمی تحت عنوان اللجان الشعبی فراهم آمد و بر گستره عظیمی از کشور یمن توسط انصار الله سیطره حاصل شد دو تجربه جدید این دیدگاه می باشد.
2-     عربستان سعودی به عنوان کشوری که داعیه دار محوریت در میان کشورهای عربی می باشد و پرچم دار مبارزه با حرکت های شیعی در کشورهای مختلف منطقه، و به عنوان کشوری که در نزد بسیاری از کشورهای عربی دارای نقش "برادر بزرگتر" می باشد آغازگر اقدام علیه رهبران اصلی و انقلابی شیعی شد تا با بررسی واکنش ها و تبعات، راهگشای اقدام مشابه در دیگر کشورهای درگیر با چنین مشکلی باشد و لذا به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور، شاهد اقدام به قتل یا اعلام عمومی چنین اقدامی توسط برخی کشورهای دیگر مانند بحرین و نیجریه باشیم.چراکه مدت هاست از سرنوشت شیخ علی سلمان در بحرین و شیخ زکزکی در نیجریه، اطلاع صحیحی در دست نمی باشد و دست بر قضا، حامی اصلی دولت های سرکوب گر نهضت های شیعی در این کشورها، عربستان سعودی می باشد.
3-    اعلام عمومی عربستان سعودی در اعدام شیخ نمر،بلافاصله پس از پایان کنفرانس وحدت که با حضور تعداد کثیری از علمای بلاد اسلامی در تهران برگزار شد نمایانگر دو موضع علنی این کشور می باشد: اول مخالفت با محوریت ایران به عنوان کشوری شیعی برای ایجاد وحدت در میان کشورهای اسلامی به واسطه اختلافات عمده در موضوعات سیاسی و مذهبی و به خصوص تضاد منافع در سیاست های منطقه ای و بین المللی و دوم، کنار گذاشته شدن اولویت وحدت جهان اسلام یرای حاکمان عربستان و حرکت در بستر تامین منافع خود ولو به واسطه ایجاد افتراق در میان امم مسلمان.کشوری که به واسطه وجود مکه مکرمه و مدینه منوره، خود را ام القرای امت اسلامی می دانست و سعی داشت محوریت را در مجموعه کشورهای اسلامی برعهده گیرد و از فرصت حج، برای تقریب کشورهای اسلامی بهره گیرد اینک می کوشد با لشکر کشی به برخی کشورهای اسلامی و دخالت در امور داخلی برخی دیگر و در موارد بسیاری با تجهیز تروریست ها و گسیل آنان به کشورهای اسلامی، و همچنین اعدام یکی از رهبران سرشناس شیعی در داخل کشور،خوی اقتدارگرا و مخالف وحدت خود را به نمایش گذارد و کنار نهاده شدن اولویت وحدت را نمایان سازد. آل سعود با اعدام شیخ نمر، تلاش می نماید در جهت برافروخته شدن اختلافات میان فرقه های مسلمان، از تاثیر و جایگاه شیعیان در مبحث وحدت بکاهد و مسلمانان را ناخودآگاه،در مسیر اعلام مواضع متفاوت در قضیه اخیر قرار دهد.
4-    هفته گذشته، تهران میزبان هیاتی از شورای سیاسی انصارالله یمن به ریاست «محمد البخیتی» بود که خبر دیدار این هیئت با معاون عربی آفریقایی وزیر خارجه  جمهوری اسلامی ایران برخلاف دیدارهای فراوان صورت گرفته در گذشته، به صورت رسمی اعلام شد. در طی روزهای گذشته، شاهد عملیات های گسترده نیروهای مسلح یمنی در خاک عربستان بوده ایم. سه روز پس از دیدار هیئت یمنی از تهران، ارتش یمن و کمیته های مردمی این کشور در مرحله نخست "گزینه‌های استراتژیک" خود، فرودگاه بین المللی شهر ابها و بندر جیزان عربستان را با موشکهای بالستیک خود مورد هدف قرار دادند. ارتش یمن اعلام کرده است که 300 هدف را تعیین کرده و فرودگاه بین المللی ابها یکی از این اهداف است. ارتش یمن همچنین آمادگی خود را برای هدف قرار دادن شهرهای بیشتری از عربستان از جمله ریاض با استفاده از موشکهای بالستیک اعلام کرده است.کارشناسان نظامی اعلام کردند که ارتش یمن به زودی از موشکهای بالستیک جدید خود پرده برداری می کند. با توجه به این موارد، هدفی که از اعلام عمومی اعدام شیخ نمر می توان در این رابطه متصور شد ارسال این پیام است که جمهوری اسلامی در مقابل اقدامات عربستان، گزینه ای برای مقابله ندارد. اعلام این خبر در کنار خبر قطعی شدن حکم دو متجاوز فرودگاه جده، پس از سپری شدن مدت مدیدی از آن اتفاق ناگوار و عدم انتشار محتویات این حکم که بسیاری از افراد، از سبک بودن مجازات مجرمان، خبر می دهند نشانگر ارتباط معنا دار این وقایع می باشد. عربستان به واسطه پشت گرمی به قدرتهای بزرگ و در راستای مقابله مادی و معنوی با جمهوری اسلامی، از طرفی اقدام به توطئه نفتی و همچنین حمایت از لشکرکشی به خاک شرکای منطقه ای ایران می نماید و از طرفی برای آزرده ساختن روحی ایرانیان و حاکمان، به اقداماتی نظیر اعدام شیخ نمر، تعرض در فرودگاه، عدم پاسخگویی صحیح و بی مسوولیتی در قضیه فاجعه منا و مواردی از این قبیل، دست می زند که در واقع، بیان عمومی این موضوع می باشد که ایران هرچند در موضوع یمن، با گروههای همسو همکاری نزدیک دارد ولی عملا گزینه ای برای مقابله با عربستان ندارد و لذا اگرچه تهدید به واکنش سخت می کند اما در عمل، مسامحه نموده و اقدامی صورت نمی دهد.
5-    سفر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به عربستان و اعلام مواضع مشترک دو کشور در این سفر، پیامهای فراوانی دارد.یکی از پیامهای این سفر، اتخاذ هماهنگی بیشتر طرفین در موضوع اقدامات منطقه ای می باشد. همانگونه که مشاهده می شود طی ماههای اخیر، ارتباطات نزدیکی میان برخی کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی برقرار گردیده است و برخی منابع از دیدارهای متعدد مقامات عربستانی و اسرائیلی در سطح عالی خبر می دهند. در طی روزهای اخیر، تلاش برای عادی سازی روابط آنکارا- تل آویو و همچنین اقدامات اولیه برای تحقق این هدف در رسانه های جهان، بازتاب وسیعی داشت. ترکیه مترصد فرصتی بوده است تا توجه مسلمانان و افکار عمومی رسانه های اسلامی و منطقه ای را به موضوع جدیدی جلب نماید تا از فضای فراهم شده، برای تسریع در روابط بکوشد. به نظر می رسد اعلام خبر اعدام شیخ نمر، بلافاصله پس از بازگشت اردوغان به ترکیه، در جهت تقسیم کار طرفین و برای مشغول نمودن اذهان مسلمانان به سمت و سوی موضوع جدیدی می باشد تا بتوان اقدامات جدی تری در بسط روابط آنکارا- تل آویو انجام داد. با توجه به قرار گرفتن نام ایران به عنوان دشمن در صدر لیست حاکمان سعودی و اشتراک این موضوع با رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی از هر فرصتی برای تضعیف جمهوری اسلامی بهره می برد چه اینکه این فرصت، کوشش برای عادی سازی روابط کشورهای اسلامی با دشمن سابق و شریک فعلی باشد.
6-    خشم عربستان به سبب دعوت از ایران برای شرکت در نشست های مربوط به سوریه؛ آن هم پس از مدت ها غیبت جمهوری اسلامی به عنوان یکی از طرف های موثر در سوریه و در ادامه، ایفای نقش محوری ایران در این نشست ها و تثبیت خواسته هایش در بیانیه های صادره، همه و همه باعث شد آل سعود، به فکر مقابله ای عملی به همراه تضعیف روحی بیفتد و فرصت اعدام شیخ نمر را با وجود درخواست ایران برای آزادی وی، از دست ندهد و این اعدام را حرکتی در جهت جبران شکست های دیپلماتیک خود در موضوع سوریه، قلمداد نماید.
7-    پیام دیگری که از اقدام اخیر عربستان سعودی در قتل شیخ نمر می توان دریافت نمود تلاش این کشور برای فراموش شدن موضوع انتفاضه سوم فلسطینیان می باشد. روزهای فراوانی از آغاز انتفاضه سوم می گذرد و آن چیزی که نمایان است بی تفاوتی کشورهای اسلامی نسبت به این اقدام فلسطینیان است در عین حالی که مقامات صهیونیست، از گسترش انتفاضه ، هراس فراوانی دارند. به همین سبب در تلاشند با انحراف توجه افکار عمومی، به سرکوب انتفاضه بپردازند. فرصت فراهم شده از اعدام شیخ نمر، این فضا را برای رژیم صهیونیستی بیش از پیش ایجاد می نماید که حملات خود را به مردم فلسطین، گسترش دهد.در اولین اقدام، بلافاصله پس از اعلام خبر اعدام شیخ نمر، شبکه اسکای نیوز عربی اعلام کرد منابع امنیتی و شاهدان عینی در غزه گفتند که جنگنده‌های اف 16 رژیم صهیونیستی، چهار منطقه در نوار غزه را بمباران کردند که گفته می‌شود دو مرکز نظامی حماس در میان اهداف این حمله بوده است و همچنین مناطقی در بیت حانون، رفح و مرکز نوار غزه را هدف راکت‌های خود قرار دادند که باعث وارد آمدن خساراتی به این مناطق شده است.

محمد مهدی تولایی- کارشناس مسائل بین الملل