لطمه بزرگی که کرونا به زنان زد/ بیکاری ۶۲ درصدی زنان جهان

رویداد۲۴ تهمینه شاوردی عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان،  با بیان اینکه تا کنون مطالعه و پژوهش قابل اعتنا و استنادی در کشور درباره پیامدهای پاندمی کرونا روی وضعیت خانوادگی، روانی و اجتماعی و اقتصادی زنان انجام نشده است، گفت: زنان نه تنها از بُعد اقتصادی با مشکل امنیت شغلی و از دست دادن موقعیت شغلی خود مواجه هستند بلکه به دلیل پایین بودن درآمد زنان نسبت به مردان، بالطبع پس انداز کمتری نیز دارند. از سوی دیگر در ایران نیز میزان دقیقی از افرادی که شغل خود را از دست داده اند، در دسترس نیست و بنا به گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در بهترین حالت ۲.۹ میلیون و در بدترین حالت ۶.۴ میلیون نفر از کل شاغلان کشور شغل شان را از دست داده اند.

این جامعه شناس با اشاره بر یافته‌های موسسه care که جامعه نمونه آن ۴۰۰۰ مرد و ۶۵۰۰ زن در ۳۸ کشور جهان است، توضیح داد: در این پژوهش‌ها ۵۵ درصد از زنان اظهار کرده اند که به دلیل از دست دادن شغل و درآمدشان در پی شیوع کووید ۱۹، دچار مشکلاتی در زندگی شده‌اند این در حالیست که ۳۴ درصد مردان به این مشکلات اشاره کرده‌اند. به نظر می‌رسد زنان بیشتر در بخش های غیررسمی به کار اشتغال دارند که این امر شاهدی بر آسیب پذیر بودن آنان نسبت به از دست دادن شغل است.

دغدغه زنان درباره حمایت از والدین، همسر و فرزندان 

به گفته این دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، از جمله نقش هایی که زنان به عهده دارند، نقش مراقبتی است که در این دوران از اهمیت خاصی برخوردار شده است. زنانی که دارای فرزندان کمتر از ۱۸ سال هستند و والدین بالای ۶۴ سال دارند بیش از سایر اقشار درگیر این مراقبت ها هستند. این قشر از زنان از سویی دغدغه والدین خود در خصوص رسیدگی به امور بهداشتی و پزشکی آنان، تامین نیازهای روزانه آنان همچون تهیه مواد غذایی، آسیب پذیر بودن در مقابل ابتلا به کرونا و ... و از سوی دیگر دغدغه حمایت از همسر و فرزندان خود و رسیدگی به آنان و ... را دارند.

همچنین وی اضافه کرد: افزون بر موارد یاد شده ضد عفونی کردن مواد غذایی، سطوح منزل، وسایل همسر و فرزندان و ... نیز بخش زیادی از اوقات روزانه زنان را به خود اختصاص داده است که باعث می شود از مدت زمانی که شاید می توانست به امور فردی همچون ورزش، مطالعه، تعامل با دوستان و بستگان به صورت تلفنی ،.... که بخشی از برنامه های فراغتی آنان است صرف مراقبت از اعضای خانواده شود.

شاوردی با اشاره به مشکلات آموزش آنلاین فرزندان برای مادران گفت: برگزاری کلاس های آموزشی به صورت مجازی که به دنبال ظهور ویروس کرونا در دستور کار قرار گرفت، تنها تغییر یک شیوه آموزشی نیست بلکه لازم است سازوکارهایی در خانه ها ایجاد شود که این کلاس ها به مفهوم واقعی خود شکل گیرد. لزوم ایجاد محیط آرام و ساکت، وجود تجهیزات و امکانات دسترسی به فضای مجازی همچون اینترنت سریع و گوشی هوشمند یا لپ تاپ و تبلت از دغدغه های اصلی و البته روزانه مادرانی است که تا قبل از این فقط تکالیف درسی فرزندان را کنترل می کردند.

این عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان، با بیان اینکه شرایط ایجاد شده برای بسیاری از مادران استرس‌زا است، اظهارکرد: دانش آموزان معمولا دغدغه های خود مثل قطعی اینترنت، اشکال فنی در گوشی یا وسیله ای که از آن برای اتصال به فضای مجازی استفاده می کنند را به مادران منتقل می کنند. نتایج پژوهش Care نیز نشان می دهد که زنان معمولاً دو برابر بیشتر از مردان وقت خود را با فرزندان خود سپری می کنند. وقتی مدارس تعطیل می شوند و کودکان آموزش را فقط از راه دور دریافت می کنند، مسئولیت تمرکز و بررسی وظایف آن‌ها بطور نامتناسب بر دوش مادران است.

بیشتر بخوانید: جمعیت زنان خانه‌دار در ایران رو به افزایش است/ چه تعداد تنها زندگی می‌کنند؟

تعویق تشکیل خانواده و فرزند آوری

به گفته شاوردی، نامشخص و متزلزل بودن وضعیت کنونی به لحاظ اقتصادی باعث شده بسیاری از زوج های جوان تصمیمات مهم زندگیشان از جمله شروع زندگی مشترک و یا فرزندآوری و دیگر تغییرات مهم را به مقطع زمانی دیگری که ویروس کاملا ریشه کن شده باشد، موکول کنند؛ مقطعی که هیچ فردی به یقین نمی تواند در مورد زمان آن اظهار نظر کند. به تعویق انداختن فرزند آوری بالطبع زنان را دچار مشکل بارداری و زایمان در سنین بالا و ایجاد فاصله سنی میان فرزند و والدین خواهد کرد.

وی نگرانی زنان از ابتلا به کووید ۱۹ و ایجاد شرایط دشوار برای سایر اعضای خانواده را از جمله دغدغه امروزه زنان دانست و گفت:  صرف نظر از نفس بیمار شدن که می تواند برای هر کس نگران کننده باشد، نگرانی زنان از وضعیتی است که در صورت ابتلای مادر به بیماری در خانواده ایجاد می شود. نقش های متعددی که زنان در خانه به عهده دارند هم به لحاظ عاطفی و هم به لحاظ روحی شاید در توان سایر اعضای خانواده نباشد. همین امر دغدغه بسیاری از مادران است که در صورت ابتلای آنان چه پیامدهایی گریبانگیر سایر اعضای خانواده خواهد شد. لذا نگرانی آنان از دو نظر هم نگرانی برای خودشان و هم مشکلات و پیامدهایی که ایجاد می شود باعث دغدغه آنان می شود.

این جامعه شناس درباره مشکلات تغذیه زنان در دوران پاندمی کووید ۱۹ اظهار کرد: مشکلات اقتصادی بر نوع و کیفیت تغذیه زنان بیش از سایر اعضای خانواده تاثیر داشته است. مشکلات اقتصادی ناشی از کاهش درآمد یا از دست دادن شغل باعث شده است که ۴۱ درصد زنان و ۳۰ درصد مردان اظهار به نداشتن غذای کافی کنند. این آمار بیانگر نابرابری های عمیق ریشه دار جنسیت در سطح غذایی محلی و جهانی است. باید توجه داشت که زنان اغلب کمترین و آخرین غذا را از سفره غذای هر وعده می خورند. 

افزایش ۳۰ درصدی خشونت علیه زنان در برخی کشورها

این دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در ادامه اظهارکرد: از پیامدهایی که پاندمی کرونا در پی داشته است، افزایش خشونت علیه زنان است. بر اساس آمار ارائه شده میزان طلاق نیز هم در ایران و هم جهان افزایش یافته است. سازمان ملل در همین راستا اعلام کرده است با وجود اینکه خشونت علیه زنان پیش‌تر نیز وجود داشته و برخلاف قوانین حقوق بشر است اما گزارش های کشورهای مختلف بیانگر گسترش خشونت علیه زنان تا ۳۰ درصد است. 

وی گفت: تمام موارد ذکر شده در نهایت بر روان زنان تاثیر گذار است. در مجموع زنان معیشت، غذا و مراقبت های بهداشتی را باعث افزایش بار مراقبت های خود می دانند همچنین زنان تقریبا دو برابر احتمال بروز چالش های دستیابی به خدمات بهداشتی با کیفیت را گزارش داده اند. گرچه تقریبا هیچ کس از اضطراب، نگرانی و عوارض عاطفی ویروس کرونا در امان نیست اما پژوهش موسسه Care نشان داده است که زنان در جهان تقریبا سه برابر بیش از مردان از پیامدهای روانی گسترش این ویروس مثل اضطراب، کاهش اشتها و ناتوانی درخواب و عدم توان کافی برای انجام کارهای روزمره رنج می برند. 

شاوردی تاکیدکرد: در مواجهه با مشکلات فوق طبیعی است که زنان به خصوص زنان متاهل به عنوان جامعه هدف و آسیب پذیر نتوانند به تنهایی بار مشکلات را بر دوش کشند بنابراین لازم است تمهیداتی در نظر گرفته شود تا ضمن اینکه تاب آوری آنان را افزایش می دهد، به زنان کمک کند تا بار این مشکلات را به تنهایی بر دوش نکشند.

وی به ارائه مثال‌های در این زمینه پرداخت و اظهار کرد: رسانه های جمعی پر مخاطب باید با ارائه آموزش های لازم به زنان کمک کنند میزان تاب آوری خود را در این مقطع بالا ببرند. اعضای خانواده باید بخشی از مسئولیت مادر یا همسر خود را در این دوران تقبل کنند همچنین در شبکه های اجتماعی با ایجاد کمپین های مختلف تلاش شود مهارت های زندگی برای مواجهه با مشکلات یاد شده به زنان آموزش داده شود چراکه زنان باید تلاش کنند بخشی از اوقات روزانه خود را به گفت وگو با دوستان و خویشاوندان اختصاص دهند تا ضمن حفظ تعاملات اجتماعی تجارب خود در این دوران، مشکلات و راه حل های ممکن را تبادل کنند.