مسیر دشوار تولید واکسن کرونا/ در شرکت های مدرنا و فایزر چه گذشت؟

رویداد۲۴رقابت میان شرکت های تولیدکننده واکسن کرونا همچنان ادامه دارد. در آمریکا، اروپا، روسیه و چین تلاش ها به صورت شبانه روزی برای تولید واکسن موثر کرونا به نتایج قابل توجهی نیز رسیده است. اخیرا دو شرکت آمریکایی اعلام کردند که واکسن کرونا را کشف کرده اند و قرار است تا پایان سال جاری میلادی آن را وارد بازار کنند. اما در مسیر تولید این واکسن کرونا در شرکت های فایزر و مدونا چه گذشت؟

 

نیویورک تایمز در یادداشتی در این باره می‌نویسد: منصف اسلویی نماینده دولت ترامپ در سازمان اقدامات ویژه برای ساخت واکسن کرونا ساعت ۶ صبح روز ۲۵ آپریل تماسی با شرکت بایوتکنولوژی مدرنا گرفت تا بگوید باید فاز آزمایشات انسانی واکسن را کند کنند. استفان بنسل مدیرعامل شرکت مدرنا که یک مهندس بایوشیمی فرانسوی است متوجه موضوع شد. او تلفنی اعلام کرد در مسابقه توقف پاندمی، یک روز هم برای ما مهم است. حالا این کمپانی در رقابت ساخت واکسن یه هفته از رقبای خود در بازار عقب افتاده است. واکسن فایزر که یک شرکت داروسازی عظیم جهانی است اواخر اکتبر نتیجه تحقیقاتش را اعلام کرد و به واکسن پیرو تبدیل شد.

 

به گزارش رویداد‌۲۴ نیویورک تایمز از قول بنسل نوشته: این تصمیم سخت‌ترین تصمیمی بوده که مجبور شده امسال اتخاد کند. مشکل مدرنا به تابستان امسال برمی‌گردد. زمانی که آمریکا نه تنها درگیر کرونا بود بلکه درگیر اعتراضات ضد نژادپرستی نیز شده بود. اسلویی به بنسل خبر داد که مدرنا از میان جمعیت اقلیت تعداد کاندیدای کمی را برای آزمایش واکسن خود انتخاب کرده است. اگر نتواند ثابت کند که این واکسن برای سیاه پوستان و لاتین تبار‌های آمریکایی‌ها موثر است در نتیجه باید کارش را تا حصول نتیجه مناسب به تعویق بیاندازد.

 

در نهایت هر دو کمپانی مراحل حیاتی آزمایشات انسانی را این ماه پشت سر گذاشتند و نتیجه اولیه را اعلام کردند. به نظر می‌رسد واکسن‌های آن‌ها تا ۹۵ درصد در کنترل بیماری موثر است. نیویورک تایمز تاکید کرده واکسن‌های فایزر و مدرنا حتی برای تامین نیاز داخلی آمریکا نیز کافی نیستند چه برسد به تامین نیاز جهان، اما کمپانی‌های دیگری در آمریکا و در سراسر جهان هستند که به سمت واکسن‌های موثر حرکت کرده‌اند و برخی از آن‌ها از تکنولوژی‌هایی استفاده می‌کنند که تایید شده‌تر هم هست و در نتیجه واکسن‌های پیشروی دیگری نیز به زودی عرضه خواهد شد.

---

بیشتر بخوانید:مینو محرز: واکسن آمریکا به ما نمی‌رسد، به مدل چینی و روسی هم اعتماد نداریم

اما در هر حال هر دو کمپانی که مسیر‌های بسیار متفاوتی را طی کرده‌ و قدم قابل توجهی برداشته‌اند: آن‌ها موفق شدند ظرف چند ماه، و نه چند سال یا چند دهه، به یک واکسن دست پیدا کنند. اتفاقی که پیش از این رخ نداده بود. سه فاکتور به آن‌ها در تولید این واکسن کمک کرده است: یک متد جدید توسعه واکسن که هنوز باید آزمایش می‌شد. تعداد بالای ابتلا به بیماری که راه را برای آزمایش بر روی داوطلبان گستره فراهم می‌کرد (مرحله‌ای که در دیگر موارد معمولا بسیار زمان بر بود.) و دولتی که خواستار صرف هزینه فراوان برای تولید واکسن بود. فاکتور سوم همه خطرات مالی، پروسه‌های بروکراتیک و مجوز‌ها را تسهیل می‌کرد و به کمپانی‌ها اجازه می‌داد حتی قبل از پایان مرحله نهایی، فاز تولید انبوه را از سر بگیرند.

 

نیویورک تایمز در گزارش خود به لحظه شنیدن خبر شیوع کرونا در چین توسط مدیرعامل شرکت مدرنا اشاره کرده است. این رسانه نوشته: آقای بنسل زمانی که اولین بار خبر شیوع یک ویروس کشنده در ووهان چین را شنید برای یک کنفرانس به سوییس سفر کرده بود. او به سرعت با تن از کارشناسان بخش واکسن شرکت که سالهاست بر روی توسعه تکنولوژی تولید واکسن کار می‌کنند تماس گرفت.

 

اگر سیستم جدید آن‌ها کار می‌کرد، طراحی واکسن ظرف چند روز جواب می‌داد، اما تولید واکسن به آزمایشات زمان بری منوط بود که از ایمن بودن آن اطمینان حاصل کنند. این پروسه هیچ راه میان بری نداشت.

 

برخلاف دیگر روش‌های تولید واکسن که روش‌های کندی بوده و از شبیه سازی سیستم ایمنی بدن با تزریق ویروس ضعیف شده پیروی می‌کرد، شرکت مدرنا و دیگر کمپانی‌ها پلتفورمی را طراحی کردند که مانند یک سیستم عامل کامپیوتر عمل می‌کرد و به محققان این اجازه را می‌داد که به سرعت کد ژنتیک جدیدی از یک ویروس وارد این سیستم کنند (مانند اضافه کردن یک اپلیکیشن) و واکسن جدید را تحویل بگیرند.

 

این متد از یک فرم مصنوعی از مولکول ژنتیکی به نام پیام رسان RNA استفاده می‌کند و به وسیله آن سلول انسانی را مجبور می‌کند پرتئین ویروسی بی‌ضرری را ترشح کند. به این وسیله سیستم ایمنی بدن آنتی بادی لازم برای مقابله با این پروتئین را ایجاد کرده و یاد می‌گیرد چطور زمان مقتضی با ویروس مشابه مبارزه کند.

 

تلاش‌های قبلی برای آزمایش متد جدید تولید واکسن در شیوع بیماری‌هایی مانند مرس و سارس و زیکا با کاهش شیوع ویروس و قبل از آغاز آزمایشات بالینی عملا مسکوت مانده بود. اما شیوع یک ویروس در چین که می‌توانست حامل ویژگی‌های لازم برای یک همه گیری فاجعه بار را داشته باشد زمان خوبی برای تکمیل یافته‌های دانشمندان بود.

 

به گزارش رویداد‌۲۴ به قول همکاران سابق آقای بنسل ۴۸ ساله، او شخصیتی جنگجو داشت. او یک شرکت بسیار بزرگتر را برای اینکه مدیرعامل شرکت مدرنا در سال ۲۰۱۱ شود ترک کرده بود. او به همسرش گفته بود سیستم جدید تولید واکسن ۵ درصد شانس موفقیت دارد، اما اگر این متد جواب بدهد، روند تولید دارو تغییر خواهد کرد.

یک پندمی واقعی رخ داده بود و بنسل می‌خواست این رویکرد جدید را به آزمایش بگذارد. بنسل می‌گوید تیم او وقتی خبر را شنیدند گفتند «دوباره شروع شد! این مرد دیوانه است.» استفان هاگ رییس شرکت در جلسه هیات مدیره در ماه فوریه از بنسل پرسیده آیا واقعا مطمئنی که می‌خواهی این کار را بکنی؟

 

مدرنا همان زمان ۸۰۰ نفر را استخدام کرد و این شامل تیم تولید نیز بود. ۲۰ واکسن و درمان در دست توسعه بودند، اما هیچ یک از آنها قرار نبود دست کم تا دو سال دیگر به بازار راه پیدا کنند. برخی مدیران مدرنا پیشنهاد کردند که چند ماه یک واکسن را امتحان کنند و بعد دوباره ارزیابی‌ها را از سر بگیرند. اما خوان اندرس مدیر فنی شرکت هشدار داد و گفت متاسفم دوستان. این بزرگراه هیچ خروجی ندارد اگر ما وارد آن شدیم باید تا تهش را برویم.

 

در نهایت پیشنهاد مساعدت به دکتر فاوچی رییس موسسه ملی مقابله با بیماری‌های واگیر آمریکا داده شد و فاوچی گفت کارتان را شروع کنید. هر هزینه‌ای داشته باشد نگران نباشید. هدف مدرنا این بود که از طراحی واکسن تا فاز آزمایشات انسانی را ظرف سه ماه طی کند. طراحی با سرعت انجام شد. بنسل گفته: ویروس کرونا ویروس پیچیده‌ای نبود.

 

یکی از مقامات شرکت گفته بعد از اینکه چین توالی ژنتیکی ویروس کرونا را منتشر کرد، مرکز تحقیفات واکسن داده‌ها را در یک فایل ورد برای مدرنا ارسال کرد. محققان مدرنا به طور مستقل ژنتیک ویروس را بار دیگر بررسی کرده و با داده‌های قبلی تطبیق دادند. آن‌ها به ژنوم مشابهی دست پیدا کردند. بنسل گفته مدرنا این داده‌ها را به رایانه‌های خود متصل کرده و واکسن RNA برای مقابله با کرونا را طراحی کرده است. همه این پروسه دو روز بیشتر طول نکشیده.

 

به گزارش رویداد‌۲۴ این متد تنها به مدرنا محدود نمی‌شد. در آلمان نیز اوغور شاهین و همسرش اوزلم تورجی نیز دقیقا همین مسیر را طی می‌کردند. شرکت «بایوان‌تک» که با فایزر همکاری می‌کرد چندین سال است که واکسن‌های جدید آنفولانزا را با رو مشابه تکنولوژی مدرنا تولید می‌کند. دکتر شاهین گفته در اول ماه مارس از مدیرعامل فایزر خواسته اگر کمپانی آن‌ها تمایل دارد می‌توانند واکسن کرونا را با همکاری هم تولید کنند.