چرا آمار مرگ‌ومیر کرونایی پایین و آمار ابتلا بالاست؟/ واکسیناسیون چه زمانی روی آمارها تاثیر می‌گذارد؟

رویداد۲۴  شمار فوتی‌های کرونا از ابتدای دی، روند نزولی به‌خود گرفته است. آمار قربانیان روزانه از ۱۹۱ نفر در نخستین روز این ‌ماه شروع شد و در پایان دی به ۸۷ نفر رسید. این سیر نزولی در بهمن‌ماه هم ادامه داشت و نوزدهم بهمن، به پایین‌ترین میزان آن، یعنی ۵۷ فوتی در یک روز رسید. آمار فوتی‌های کرونا از شانزدهم دی تاکنون مرزهای ۳ رقمی‌ شدن را طی نکرد. این در حالی است که در آذرماه، تعداد فوتی‌ها به نزدیک ۵۰۰ نفر هم رسیده بود.

روند نزولی تعداد فوتی‌ها در شرایطی است که تعداد مبتلایان کاهش چشمگیری نداشته و در یک‌ ماه گذشته از عدد ۶ هزار پایین نیامده است. حالا درست یک هفته است که شمار مبتلایان روزانه بالای ۷ هزار نفر ثبت می‌شود. پرسش اصلی اینجاست که چرا با وجود بالا بودن تعداد مبتلایان روزانه، شمار فوتی‌های کرونا، عدد بالایی را نشان نمی‌دهد؟ آن هم در شرایطی که شهرهای قرمز دوباره به نقشه کرونای کشور بازگشته‌اند.

نگاهی به آمارهای مشابه در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که با همین تعداد ابتلا، شمار فوتی‌ها چندین برابر آمارهای فعلی است. برای مثال در آذرماه که اوج شیوع کرونا بود، زمانی که روزانه بالای ۷ هزار ابتلای جدید ثبت می‌شد، تعداد فوتی‌ها بالای ۲۵۰ نفر اعلام می‌شد. حالا اما با همین تعداد ابتلا، تعداد فوتی‌ها زیر ۱۰۰ و گاهی حدود ۵۰ نفر ثبت می‌شود. همه اینها در شرایطی است که به‌گفته متخصصان، نه ویروس ضعیف شده و نه از شدت آن کاسته شده است.

کارشناسان می‌گویند چند عامل سبب شده تا تعداد فوتی‌های کرونا کاهش پیدا کند. مینو محرز، متخصص عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا به همشهری می‌گوید: بیماران نسبت به گذشته، زودتر برای درمان اقدام می‌کنند. هاشمیان، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی بیمارستان مسیح‌دانشوری نیز تأکید می‌کند: داروهایی که قبلا در پروتکل‌ها نبود، در حال استفاده بوده و تأثیرات مثبتی روی بیماران بدحال داشته است.

ماجرای کاهش فوتی‌های کرونا را سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هم تأیید می‌کند، اما این توضیح را می‌دهد که این کاهش آمار نتیجه اعمال محدودیت‌ها در چند هفته گذشته است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود در آینده موارد افزایش پیدا کند.

بیماران این روزها زودتر مراجعه می‌کنند

تخت‌های بستری بیمارستان‌های خصوصی پر شده است. ۱۰۰ تخت بیمارستان مسیح‌دانشوری در اشغال بیماران مبتلا به کروناست. اینها صحبت‌های محرز است. او می‌گوید: اگر بیماران زودتر به مراکز درمانی مراجعه کنند، سریع‌تر هم درمان می‌شوند و وضعیت‌شان وخیم نمی‌شود.

به‌گفته او، با درمان زودرس میزان مرگ‌ومیر هم کمتر می‌شود: «قبلا وقتی بیماران مراجعه می‌کردند، در بیمارستان‌های معین ظرفیت کافی نبود و بیماران ناچار می‌شدند در خانه بمانند و این روند درمانشان را مختل می‌کرد، اما حالا امکان پذیرش آنها در بیمارستان‌ها وجود دارد. وقتی تعداد بیماران بدحال کم شود، قاعدتا تعداد فوتی‌ها هم کاهش پیدا می‌کند.»

به گفته این متخصص عفونی، ویروس کرونا ضعیف نشده و حتی برخی از جهش‌های آن شدیدتر از قبل است، اما نکته اینجاست که تعداد افراد بستری‌شده در بخش‌های معمولی بیشتر از قبل است. این متخصص می‌گوید که برای بررسی وضعیت شیوع بیماری، تعداد مبتلایان مهم است. چراکه وقتی میزان ابتلا بالا می‌رود، فوتی‌ها هم افزایش پیدا می‌کنند. از میان تمام مبتلایان ۲۰ درصد نیاز به بستری پیدا می‌کنند و ۵ درصد از آنها بدحال می‌شوند و نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه پیدا می‌کنند.

بیشتر بخوانید: یک واکسن برای خانواده ویروس کرونا/ جهان برای پندمی‌های کشنده‌تر آماده می‌شود؟

ویروس‌ آفریقایی، برزیلی و  انگلیسی

حالا در همین شرایط پیش‌بینی می‌شود که در اسفندماه، پیک جدیدی از شیوع کرونا در دنیا اتفاق بیفتد که شدیدتر از پیک‌های قبلی است. نشانه‌های شدت گرفتن شیوع را از بالا رفتن موارد بستری و قرمز شدن برخی شهرهای کشور، می‌توان فهمید.

دکتر محرز در این باره می‌گوید: دلیل این اتفاق، خسته شدن مردم از شرایط و رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی است. هر چند واکسیناسیون هم شروع شده، اما خطر همچنان در اوج خود قرار دارد. مردم حتی پس از آغاز واکسیناسیون هم باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.

به‌گفته این متخصص عفونی، ویروس کرونا اخیرا ۲ جهش شدید پیدا کرده است؛ یکی در آفریقای جنوبی و دیگری در برزیل. قبل از آن هم ویروس کرونای انگلیسی پیدا شده بود که در کشورمان مواردی از آن دیده شده، اما ویروس آفریقای جنوبی و برزیلی از انگلیسی هم جدیدترند و هنوز مشخص نیست که در برابر واکسن‌های تولیدشده چقدر مقاومت دارند. به هر حال زمانی که واکسیناسیون شروع می‌شود، به‌دلیل رفت‌وآمدهای بیشتر مردم، احتمال اینکه انواع ویروس‌های مقاوم شایع شوند، وجود دارد.

محرز می‌گوید: مواردی از ویروس آفریقای جنوبی و برزیلی هنوز در ایران گزارش نشده است: «ویروس در آفریقای جنوبی شدیدتر است و مرگ‌ومیر بالاتری دارد؛ درحالی‌که ویروس انگلیسی تنها قدرت سرایت بیشتری داشت.»

حسین قناعتی، رئیس اتاق فکر ستاد فرماندهی عملیات مدیریت کرونای تهران اما به همشهری می‌گوید: دلایل بالا رفتن موارد ابتلا، گسترش بیماریابی‌ و انجام تست‌های بیشتر است. هرچند در ارتباط با فوتی‌ها کم‌شماری به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتد، اما به هر حال مردم پروتکل‌ها را بیشتر از قبل رعایت می‌کنند و همین مسئله منجر به کاهش موارد شدید ابتلا شده است. از سوی دیگر هم مردم با دیدن نشانه‌های اولیه بیماری زودتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.

استفاده از چندین داروی ضدویروس نتیجه داد

محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی بیمارستان مسیح‌دانشوری استفاده از داروهایی که قبلا در پروتکل‌های درمانی کرونا وجود نداشت را از دلایل کاهش آمار فوت ناشی از کرونا می‌داند. او در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: هم‌اکنون هر بیماری که به بیمارستان مراجعه می‌کند، می‌تواند داروهای مورد نیاز را تهیه کند. داروهای فاویپیراویر و رمدسیویر که قبلا در بازار آزاد به قیمت‌های نجومی فروخته می‌شد، حالا در داخل کشور تولید می‌شود و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند.

او ادامه می‌دهد: یک بسته ۴۰تایی از داروی فاویپیراویر، ۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان در بازار آزاد فروخته می‌شد. رمدسیویر به ۵۰ میلیون تومان هم رسید. همه اینها در شرایطی بود که همین داروها به سختی پیدا می‌شدند یا جزو پروتکل‌های درمانی کرونا، به شمار نمی‌رفتند. حالا اما به‌طور گسترده استفاده می‌شوند. همچنین مصرف داروهای ضدویروس مثل کلترا هم بالا رفته و در پروتکل درمانی قرار گرفته است. درحالی‌که قبلا تأکید شده بود که این داروها بی‌تأثیرند. بنابراین همراهی داروها با هم می‌تواند جان بیماران بدحال را نجات دهد.

به‌گفته این متخصص، مصرف رمدسیویر از روز هفتم بیماری، دیگر بی‌فایده است. بنابراین مراجعه زودهنگام و شروع دارو می‌تواند بر کاهش موارد مرگ‌ومیر تأثیر داشته باشد؛ هرچند بسیاری از افرادی که جانشان را بر اثر این بیماری از دست می‌دهند، دارای بیماری زمینه‌ای هستند و در خانه به‌طور اختصاصی درمان نشده‌اند.

هاشمیان رعایت پروتکل‌ها را هم در کاهش موارد ابتلا مؤثر می‌داند: «اگر محدودیت‌ها اجرا نمی‌شد، قطعا موارد فوت ما بیشتر از اینها بود.»

با اینکه از هفته گذشته واکسیناسیون برای گروه کوچکی آغاز شده، اما این متخصص می‌گوید که از وقتی واکسن تزریق می‌شود تا ۴۰ روز بعد، می‌توان گفت که فرد ایمن شده است. بنابراین تا زمانی که ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت واکسن نزنند، نمی‌توان گفت که ایمنی جمعی ایجاد شده است. واکسیناسیون فعلی هم تا ۵ ‌ماه آینده روی آمارها تأثیر خواهد گذاشت.

این فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی بر مراجعه زودهنگام برای درمان تأکید می‌کند و می‌گوید: افراد به محض مشاهده مشکلات تنفسی بر اثر ابتلا به کرونا، برای درمان اقدام کنند، زمانی که سرفه‌هایشان زیاد شد و تنگی نفس پیدا کردند، برای مراجعه به پزشک تعلل نکنند. تنگی نفس مساوی است با استفاده از درمان‌های پیشرفته.

کرونا در ۹ شهر شدت گرفت

در شرایطی که به استناد آمارها، شیوع کرونا تا حدودی در حال کنترل است، اما روز گذشته از ستاد ملی مقابله با کرونا خبر رسید که ۹ شهر کشور وارد وضعیت قرمز شده‌اند. این در حالی است که پیش از این تمام شهرهای کشور از وضعیت قرمز خارج شده بودند. با مشخص شدن نشانه‌هایی از پیک چهارم کرونا، به‌نظر می‌رسد بار دیگر، وضعیت قبلی در حال تکرار است.

براساس اعلام دکتر علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، هم‌اکنون ۹ شهر در وضعیت قرمز، ۳۹ شهر در وضعیت نارنجی، ۲۲۸ شهر زرد و ۱۷۲ شهر در وضعیت آبی کرونا قرار دارند. استان خوزستان، بالاترین میزان شیوع بیماری را دارد و وضعیت قرمز مربوط به شهرهای این استان است؛ آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، دزفول، دشت آزادگان، کارون، هویزه، شادگان و شوشتر.

وی در ادامه گفت: مشاهده می‌کنید که از تعداد شهرهای آبی کم شده و به تعداد شهرهای زرد و نارنجی اضافه شده است. رئیسی درباره تعداد شهرهای نارنجی در استان‌های مختلف گفت: آذربایجان‌غربی ۵ شهر، آذربایجان‌شرقی ۴ شهر، اصفهان ۲ شهر، خوزستان ۵ شهر، خراسان جنوبی یک شهر، کرمان یک شهر، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان هرکدام ۳ شهر، گیلان ۷ شهر و مازندران ۸ شهر نارنجی دارند.