منتظر کاهش قیمت ارز در ۱۴۰۰ نباشید

رویداد۲۴ بازار ارز مانند سایر بازار‌ها روز‌های پرنوسانی را در سال جاری پشت سر گذاشت و با وجود وعده‌های مختلف بر سر پایین آمدن نرخ، اما بازار ارز با سقف مقاومتی ۲۵ هزارتومان در دلار سال ۹۹ را به پایان می‌برد. با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در ایران و همچنین احتمال احیای برجام و لغو تحریم‌ها در ماه‌های آینده، چشم انداز بازار ارز در سال آینده چه خواهد بود. در این باره با اصغر سمیعی، رییس سابق کانون صرافان ایران گفتگو کردیم.

انتخابات ریاست جمهوری در ایران و احتمال لغو تحریم‌های غرب چه تاثیری بر بازار ارز در ۱۴۰۰ خواهد داشت؟

اینکه تغییر یک رئیس جمهور در آمریکا یا ایران و حتی تغییر سیاست‌های آمریکا تا چه اندازه بر اقتصاد ما اثر گذار باشد، مثل این است که ما بگوییم مثلاً افزودن یا عدم افزودن زعفران به فلان غذا چقدر روی طعم و خاصیت آن اثر دارد، برای تهیه یک غذای خوشمزه و مطبوع، مهم یک آشپز ماهر است و مواد اولیه خوب و سالم، و بعد هم البته اگه بشود زعفران مرغوبی هم بدان اضافه کرد آنگاه بسیار عالی‌تر می‌شود وگرنه اگر مواد اولیه نامرغوب باشد و آشپز هم ناشی باشد، بودن یا نبودن زعفران، اثر جدی بر روی این غذا ندارد، البته شاید برخی از مشتریان همین که احساس کنند مقداری زعفران قرار است به این غذا فروشی برسد به خیال خوردن یک غذای عالی درب آن غذا فروشی صف ببندند و حتی ممکن است نرخ آن غذا هم در بورس بالا برود، ولی بعد از مدتی کوتاه همین که معلوم شد غذا همان غذای قبلی است و زعفران اثری نداشته، مشتریان هم پراکنده می‌شوند و قیمت‌ها هم به سطح قبلی و حتی بدتر از قبل باز می‌گردد. البته اکنون که آمدن یک رئیس جمهور جدید، در آمریکا باعث شده که به درست یا غلط، یک جو روانی مساعدی در کشور ما هم ایجاد شود، اگر مسئولین اقتصادی بتوانند سوار این موج شده و به جای دادن شعار‌های غیرواقعی در جلب اعتماد عمومی کوشش کنند و با واقعی و واحد کردن نرخ ارز و جلوگیری از نوسانات و تلاطمات باعث ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز شوند اقدامی مبارک خواهد بود و می‌تواند کاری بسیار صحیح برآورد شود و گرنه اگر مسیر همان مسیر قبلی باشد، یعنی نرخ تورم بالا و نرخ بهره بالا و نرخ بیکاری بالا و سیاست‌های غلط مثل چند نرخی بودن ارز، و فروش ارز ارزان به بهانه‌های مختلف و ایجاد رانت و فساد در بازار ارز، آش همان آش قبلی خواهد بود و تغییر جدی نخواهیم دید.

تبعات مخرب سرکوب قیمت ارز

بازار ارز با توجه به رویه صعودی که در دو سال اخیر داشته آیا گرایش به سمت کاهش قیمت خواهد داشت؟

از مهمترین عوامل بالا رفتن نرخ ارز می‌شود به دو تا عامل اشاره کرد که اولین عامل بالا بودن نرخ تورم و بالا بودن حجم نقدینگی و دومی که از اولی مهمتر است کاهش اعتماد عمومی به پول ملی است.

بزرگ‌ترین خطا در سیاست‌های اقتصادی کشور در حال حاضر چند نرخی بودن است، این خطا علاوه بر ضربات اقتصادی که به کشور می‌زند به اخلاق جامعه هم ضربه می‌زند، مخصوصاً به اعتماد مردم هم لطمه می‌زند، درست است که نرخ تورم و نرخ بهره بالا و نرخ بیکاری بالا باعث افت ارزش پول ملی می‌شود، ولی به نظرم از همه این‌ها مهمتر سلب اعتماد عمومی از پول ملی است که از همه علت‌های قبلی مهمتر است و چیزی که باعث از بین رفتن اعتماد مردم می‌شود دروغ است، هرچند دروغی که به خیال ما مصلحت آمیز بوده باشد، آیا اعلام قیمت‌های رنگارنگ و غیر واقعی خودش یک نوع دروغ محسوب می‌شود.

نکته‌ مهم اینکه مردم به هیچ وجه در ایجاد تورم هیچ وقت نقشی نداشته‌اند، گرانفروشی با تورم متفاوت است این امکان دارد در سال جدید قیمت‌ها پائین بیاید، در صورت رفع همه شرور از جمله تحریم‌های ظالمانه و بیماری واگیر دار کرونا، امکان دور از ذهنی نیست، ولی به شرطی که همراه باشد با پائین آوردن نرخ تورم و بهره و بیکاری وگر نه اگر به ضرب تزریق ارز‌های آزاد شده بخواهند بازار را آرام کنند کار صحیح و پایداری نخواهد بود.

معمولا اینگونه پایین آمدن‌های ناگهانی قیمت عاقبت خوشی ندارد، تجربه‌هایی که ما پیران از بازار ارز داریم نشان از این دارد که هر گونه سرکوب نرخ توسط مسئولان اقتصادی کشور، بالاخره در زمانی باعث رها شدن انرژی ذخیره شده، می‌شود و تبعات بسیار مخربی در بر دارد.

دلار به زیر ۱۵ تومان می رسد اگر...

رییس جمهوری اواخر عنوان کرد نرخ دلار به ۱۵ هزار تومان می‌رسد. آیا این نرخ در سال جدید قابل تحقق است؟

بنده از این سخن خیلی تعجب نکردم، چون با اینکه این کار را مقرون به صلاح نمی‌دانم، ولی به هر حال می‌دانم که این کار انجام پذیر است، هر کسی می‌تواند متاع و دارایی خود را به هر قیمتی عرضه کند، حتی به نصف قیمت یا کمتر ولی برای مدتی بسیار کوتاه و البته می‌دانید که این کار اولا غیر اقتصادی است وصحیح نیست و ثانیا قابل ادامه هم نیست و باعث ورشکستگی، ارزان فروشی و بیکار شدن عوامل و ناراحتی دوستان و شادی دشمنان خواهد شد. ولی خوب رئیس جمهوری که خود را نماینده قاطبه مردم می‌داند سعی در جلب رضایت آحاد مردم دارد و احساس می‌کند که دادن این گونه وعده‌ها فعلا مردم را خوشحال می‌کند، حالا عمل بشود یا نشود و کار درستی باشد یا نباشد مسئله اصلی نیست، مسئله اصلی تبلیغ و خوب نشان دادن وضعیت در مقطعی برای جمع بزرگی از مردم است.

ولی‌ای کاش ایشان توضیح می‌فرمودند که بدون بر طرف کردن دلایل و عوامل گرانی، چگونه می‌شود قیمت ارز را به طور واقعی پایین آورد؟ آیا نرخ تورم ما در طول سال آینده منفی خواهد بود؟ و حجم نقدینگی به شدت کاهش خواهد یافت؟ و دولت دست از استقراض از بانک مرکزی بر خواهد داشت؟ و قسمتی از بدهی خود را به بانک مرکزی بازپس خواهد داد؟ آیا نرخ بیکاری و بهره به شدت پایین می‌آید؟ و آیا سطح تولید ملی و درآمد ناخالص به شدت بالا می‌رود؟ اگر جواب این سوال‌ها مثبت است باید بگویم که پس خوش به حال ما، چون سال درخشانی در پیش رو داریم.

منتظر گران شدن دلار باشیم

نرخ دلار واقعی چقدر است؟ آیا اساسا می‌توان در اقتصاد فعلی ایران برای ارز یک نرخ واقعی تعیین کرد؟

همواره گفته‌ایم قیمت واقعی ارز با احتساب تفاضل نرخ تورم در کشور ما با کشور‌های حوزه دلار به دست می‌آید ولی در زمان‌هایی که درآمد‌های نفتی دست مسئولان اقتصادی را باز می‌گذارد متاسفانه معمولا بنا به مصالحی مسئولین اقتصادی سعی در پایین نگاه داشتن نرخ ارز به صورت مصنوعی دارند و این باعث می‌شود که فنر قیمت جمع شود و بعد با اندک تغییری در فضای سیاسی فنر فرار کند و قیمت‌های پایین نگاه داشته شده به شدت و به طور ناگهانی بالا بپرد و باعث ایجاد رانت‌های فساد آفرین و تلاطمات مخرب شود. کما اینکه این اتفاق را در همین تابستان گذشته شاهد بودیم، وقتی قیمت ارز غیر واقعی و مصنوعی باشد بدعهدی یک رئیس‌جمهور باعث ایجاد اضطراب و نگرانی یا تغییر او و روی کار آمدن یک رئیس جمهور دیگر در کشوری در آن سوی اقیانوس‌ها باعث خوشحالی خوشبینانه و گاهی ساده لوحانه می‌شود ولی اگر قیمت‌های واحد و واقعی حاکم باشند از خبر‌های سیاسی تاثیر کمتری می‌پذیرند.

چه پیش بینی برای نرخ ارز در ۱۴۰۰ دارید؟

با نرخ تورم بالای سی درصد که فعلا در اقتصاد کشور حاکم است، قیمت‌های فعلی نه تنها غیر طبیعی نیست، بلکه اگر تورم فعلی و روند افزایشی نقدینگی ادامه یابد، باید منتظر نرخ‌های بالاتر هم باشیم.