تغییر رویکرد اسرائیل در قبال برجام به چه معناست؟
رویداد۲۴ رژیم صهیونیستی بعد از خروج نتانیاهو از قدرت شکل تعاملاتش با جهان را تغییر داده است. یکی از این تغییرات که به چشم بسیاری آمده تغییر رویکرد دولت تازه این ٰرژیم نسبت به مسائل ایران و فعالیت‌های هسته‌ای و برجام است. به نظر می‌آید که مقامات تازه بالاخره پذیرفته اند که راه حلی که پیش از این در خصوص ایران دنبال می‌کرده اند، سودی نداشته است. اما این تغییر رویه چرا رخ داد؟
خبرآنلاین با فریدون مجلسی دیپلمات پیشین و کارشناس امور بین الملل به گفتگو نشسته است:
ماجرای عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی در مورد برجام چیست؟
پیش ازاین شاهد بودیم که نتانیاهو هشدار‌های زیادی می‌داد که تهران قرار است در مدت چند ماه به بمب اتمی دست پیدا کند. این هشدار‌ها از سوی غربی‌ها گاهی جدی گرفته می‌شد. اما حالا ظاهرا اوضاع تغییر کرده است و علت این عوض شدن موضع تل آویو چیست؟
تاکنون اسراییل برجام را ابزاری تلقی می‌کرد که ایران با همان آزادی عملی که در چارچوب برجام، برای ادامه فعالیت‌های هسته‌ای به دست آورده بود، بتواند خطری در آینده برای تل آویو محسوب شود. در واقع بهانه آن‌ها چنین چیزی بود. دلیل اصلی آن‌ها هم این بود که نمی‌خواستند ایران با اجرایی شدن برجام تقویت شده و وارد عرصه بین المللی شود و به جای برخورد نظامی یا حمایت از مبارزین علیه اسراییل به وسیله دیپلماتیک روی بیاورند و این رژیم را تحت فشار قرار دهند. اسراییل متحدینی حالا در خود منطقه از کشور‌های عربی دارد و احساس می‌کند که ایران هم از هزینه‌هایی که در این سال‌ها پرداخت کرده، زیان دیده است. شاید آن‌ها به این بیاندیشند که بازگشت ایران به برجام رفتار‌ها را در منطقه عوض کند. این تنها دلیلی است که می‌تواند تغییر رفتار آن‌ها را توجیه کند. آن‌ها معتقدند که پذیرش برجام از سوی ایران همزمان خواهد بود با پذیرش محدودیت‌هایی که بازدارنده فعالیت‌هایی است که می‌تواند منجر به تولید سلاح هسته‌ای شود.
یک موضوعی که به آن پرداخته می‌شود، تغییر لحن مقامات رژیم صهیونیستی در دوران بایدن نسبت به زمان ترامپ در خصوص برجام است. این تغییر سیاست در ایالات متحده تا چه اندازه در تغییرات کنونی موثر بوده؟
دولت ترامپ هم که حامی بدون قید و شرط اسراییل بود عوض شده و جایش را به دولتی داده که حامی این رژیم است، اما نه بدون قید و شرط. آمریکا هم از پرداخت هزینه‌هایی که بابت حمایت از اسراییل و امنیت آن داده، خسته شده و زیان دیده است. واشنگتن مایل است که در شرایط متعادل‌تر از بازار ثروتمند خاورمیانه که در قسمت‌های غیر نظامی در آن نفوذ زیادی ندارد سهم و سودی ببرد و همه چیز را به چین و روسیه واگذار نکند. برجام می‌تواند در این مسیر بسیار موثر باشد.
البته اسراییل مسلح به سلاح هسته‌ای است و کسانی هم که آنجا نشسته اند ابایی ندارند که در صورت نیاز به آن متوسل شوند. مصلحت منطقه حکم می‌کند در شرایطی که دنیا به کرونا و خشکسالی و... رو به روست، تلاش‌ها به سهم بالا بردن رفاه و آسایش و... در همه کشور‌ها معطوف شود.
ما عوض شدن دولت را در اسراییل داشتیم. نتانیاهو که گفتمانی تند و تیز داشت رفته و حالا دولت جدید لحنش را نسبت به مسائل ایران تغییر داده است. آیا این به آن معنی است که گفتمان رژیم صهیونیستی در این دوره تازه تفاوت اساسی با قبل خواهد داشت؟
گفتمان از جانب اسراییل موثر نیست. گفتمان نتانیاهو متکبرانه و قلدرمنش و همراه با زورگویی بود و همچنین متکی به آمریکا. نخست وزیر جدید ضمن اتکا بر آمریکا و اروپا به روسیه هم بسیار متکی است. مسکو روابط بینابین تری دارد هم به ایران نزدیک‌تر است و هم با تل آویو روابط خوبی دارد. چون بیست درصد جمعیت در سرزمین‌های اشغالی روس تبارند. اما گفتمانی که همیشه نگرانش بودند و تلاش ایران برای نابودی اسراییل همچنان باقی است.
اما ممکن است که در چارچوب این تغییرات و تعدیل موازنه قدرت‌ها در منطقه و حضور بیشتر روسیه، ایران مخالفت خودش را با اسراییل به نحو دیگری برای خود محفوظ بدارد. وگرنه اسراییلی‌ها مسلح هستند و سلاح هسته‌ای دارند. ممکن است تا حدی رویکردشان را تغییر دهند. اما اینکه انتظار ما این باشد که رژیم صهیونیستی بخواهد دست از سیاست دشمنی با ایران به یکباره با تغییر دولتش بکشد، اینطور نخواهد بود.
وزیر خارجه اسرائیل، یائیر لاپید خط قرمز‌های پیشین را رد کرده است و در مورد وضعیت هسته‌ای ایران موضع نرم تری را اتخاذ کرده است. به نظر می‌آید دولت جدید سیاستش بر اساس پذیرش برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب همکاری با آژانس است. این موضوع چه تغییری را در وضعیت هسته‌ای ایران ایجاد می‌کند؟
این به قدری کند شده که الان دیگر صحبت یک ماه و دوماه نیست. چند سال است که اسراییل چنین ادعا‌هایی دارد؛ بنابراین به اصطلاح سلاح کند شده‌ای است که نتیجه نمی‌دهد. در تل آویو هم به این نتیجه رسیده اند که بولد کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران و بهره برداری از آن در معادلات جهانی، نمی‌تواند بیشتر از این ادامه داشته باشد و جایی باید متوقف شود. دولت جدید هم تصمیم را بر این گذاشته که با ماجرای ایران تا حدی کنار بیاید. البته این به معنای این نیست که دست از شیطنت بردارد. در ایران هم باید شرایط برای بازگشت به عرصه بین المللی تلاش بیشتری کند. پیوستن به شانگ‌های هم می‌تواند نشان از چنین تصمیمی از سوی تهران باشد. چون پیوستن به این سازمان بدون حذف تحریم‌ها و بدون به اصطلاح سازگاری بین المللی که موجب حذف تحریم‌ها باشد، امکان پذیر نیست. حتما زمینه‌هایی در میان مسوولین فراهم شده تا ایران بتواند با حذف تحریم‌ها به تجارت بین المللی به ویژه در بخش مرتبط با شانگ‌های بپردازد.
