چالش سرداران در آذربایجان/ انتخاب استانداران مناطق ترکنشین چه پیامی دارد؟
رویداد۲۴ دولت رئیسی با انتصاب ۶ استاندار در این هفته رکوردشکنی کرد و سرعت تغییر مدیران را بیش از گذشته افزایش داد. در میان استانداران منصوب شده، دو استانداری که برای آذربایجان شرقی و غربی انتخاب شده بودند، مورد توجه رسانهها قرار گرفتند و این تلقی وجود داشت که انتصاب این افراد، بیارتباط با تحولات شمال غرب ایران نیست.
ابراهیم رئیسی در حالی عابدین خرم فرمانده سپاه عاشورا را به عنوان استاندار آذربایجان شرقی منصوب کرد که همان روز مهمترین استانداری را در خراسان رضوی به سردار یعقوبعلی نظری فرمانده سپاه امام رضا سپرده بود. اما اصولگرایان تندرو اعتقاد داشتند انتصاب استاندار آذربایجان شرقی برای کنترل بیشتر اوضاع امنیتی منطقه است؛ چنانچه انتخاب سردار وحیدی به عنوان وزیر کشور نیز بیش از هر چیز این پیام را داشت که از این پس قرار است با اعتراضات مردمی، برخوردهای تندتری کرد؛ چه آنکه فردی به این سمت منصوب شده که بیش از هر چیز سابقه نظامی او برجسته است، نه سابقه اعتقادش به تحزب و نهادهای اجتماعی و سیاسی. طبیعی است او نیز افرادی را برای استانداری پیشنهاد دهد که سابقه نظامی آنها بیشتر باشد.
رزومه استانداران نیز موید همین نکته است؛ چنانچه فرماندهی در عملیاتهای والفجر ۴، نصر ۵، کربلای ۱۰ و بعد از قبول قطعنامه ۵۹۸ و پایان دفاع مقدس، ریاست ستاد تیپ ۴۸ فتح و لشکر استقراری سردشت، فرماندهی سپاه پیرانشهر، سلماس، خوی، معاونت هماهنگ کننده منطقه بسیج استان آذربایجان غربی، فرماندهی لشکر عملیاتی ۳ حمزه سیدالشهدا، جانشین فرماندهی سپاه شهدا و فرمانده سپاه شهدای آذربایجان غربی از جمله سوابق استاندار جدید آذربایجان شرقی است. عابدین خرم جزو گزینههای پیشنهادی مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی به وزارت کشور بود.
هواداران فوتبال در تبریز هم خاطرات خوبی از عابدین خرم ندارند. در زمان او باشگاه تراکتور به محمدرضا زنوری مطلق واگذار شد که بعد از یکی دو سال، دستاورد خوبی برای این تیم تبریزی نداشت.
خرم بعد از اعتراضات آبان ۹۸ گفته بود «در اغتشاشات اخیر نیز بخشی از موارد در اثر بیتدبیری و کجسلیقگیها صورت گرفت، اما کارگردانی اساسی در پشت این جریان وجود داشت و دشمن همه مسائل کشور را روزانه رصد میکند تا نقایص و نقاط آسیبپذیر را شناسایی کرده و نفوذ کند. قریب به یک دهه است که دشمن در حال انجام ناامنیهای فیزیکی در کشورهای پیرامون ماست و زمانی که از هجمههای سخت افزاری نتیجه نمیگیرد، به هجمههای نرمافزاری روی میآورد و تلاش میکند تا اذهان، باورها و خواستههای مشروع یک ملت را به اضطراب و التهاب بدل کرده و در کشورهای اسلامی جنگل داخلی به راه اندازد.»
بیشتر بخوانید: ستادهای انتخاباتی پربرکت!/ استانداران دولت رئیسی چگونه انتخاب شدند؟
به گزارش رویداد۲۴ در استان آذربایجان غربی، اما اوضاع از این هم پیچیدهتر است. همان لحظهای که خبر استاندار شدن محمدصادق معتمدیان منتشر شد، برخی رسانههای محلی این انتصاب را خیانت رئیسی به ستادهای رئیسی خواندند. معتمدیان در دولت روحانی استاندار خراسان رضوی و خراسان جنوبی بود و پیش از آن هم مدیر کل اطلاعات آذربایجان غربی.
ابتدا به نظر میرسید دلیل این ناراحتی همین است که معتمدیان از مدیران دوره قبل است. اما دلیل واقعی را باید جای دیگری جستجو کرد. آذربایجان غربی، همزمان میزبان کردها و ترکها است و گاهی در سالهای اخیر، این همزیستی منجر به اختلافاتی هم شده است. برخی از کردهای منطقه عموما منتقد وضع موجود هستند و تصورشان این بود که با رای به روحانی در وضعیت آنها تغییری ایجاد خواهد شد، به همین دلیل بالاترین رای به روحانی در این استان اتفاق افتاد و روحانی هم در سال ۹۶ تندترین مواضع را در سخنرانی ارومیه گرفت؛ با این حال روحانی استاندار خود را از میاتن کردها انتخاب نکرد اما حالا ابراهیم رئیسی در این منطقه، یک کرد را به عنوان استاندار منصوب کرده است. برخی فعالان سیاسی در این استان نوشتند که این انتخاب رئیسی پیام مهمی به ترکیه و جمهوری آذربایجان است و نشاندهنده زندگی مسالمتآمیز ترکها و کردها زیر پرچم ایران است، اما حامیان محلی ابراهیم رئیسی را ناامید کرده است.
حقیقت آن است که چه بخواهیم چه نخواهیم، اختلافات قومیتی در برخی مناطق ایران وجود دارد و مشخصا برخی از شهرهای کردنشین از نحوه مواجهه حاکمیت با خود ناراحت هستند و معتقدند قومیتهای دیگر نفوذ بالاتری دارند و به همین دلیل وضعیت آنها تحت الشعاع قرار گرفته است؛ این نفوذ تا حدی بود که حتی برای نصب مجسمه یک شخصیت کُرد (محمد اوراز قهرمان کوهنوردی کُرد که چهرهای بینالمللی بود) هم در شهر کوچکی مثل نقده حاشیههای بسیاری ایجاد شد و عاقبت مجسمه دیگری در درکه تهران نصب کردند. با این حال ترکها منطقه معتقدند سهم آنها در مدیریت کشور بسیار پایین است؛ از جمله علی نیکزاد که تاثیر زیادی بین ترکهای اصولگرا دارد و به شکلی رهبر آنان محسوب میشود، از حضور کم ترکها در کابینه انتقاد کرد و ادعا کرده بود بهرام عین اللهی وزیر بهداشت با لابی او به مجلس رفته است.
استاندار آذربایجان غربی در چنین شرایطی منصوب شده و برخی معتقدند او توانایی مدیریت اختلافات را ندارد؛ به خصوص اینکه چند فایل صوتی منتشر شده از او به این موضوع دامن زده است؛ در یک مورد در فروردین امسال، وقتی بخشدار کدکن از وضعیت بد منطقه گلایه میکند، با واکنش تند معتمدیان روبرو شده بود. بخشدار از استاندار خراسان رضوی نیز میخواهد مشکلات مردم کدکن مطرح شود بار دیگر استاندار خراسان رضوی این اجازه را از وی سلب کرده و نمیگذارد صحبتها شنیده شود.
خبرگزاری اصولگرای تسنیم در نقد رفتار معتمدیان در آن زمان نوشته بود «آنچه در شنیدار این صوت، اما به ذهن میرسد این است که استاندار استانی همچون خراسان رضوی فاقد سعه صدر و صبر کافی است و اجازه نمیدهد صحبتهایی که از جنس نماینده خود دولت است مطرح شود. به نظر نمیرسد در نهایت صحبتهای بخشدار اینک مستعفی کدکن منافی منافع دولت باشد که اگر این گونه هم باشد چه ایرادی وارد است؟ تاکید دائم استاندار خراسان رضوی مبنی بر اینکه باید ادبیات جلسه رعایت شود و اینکه بلافاصله بخشدار را به بیرون جلسه هدایت میکند نیز به هیچ وجه جای دفاع ندارد و قطعا اگر قضاوت صرفا براساس همین صوت باشد باید بخشدار کدکن را بیشتر حق به جانب دانست. مصونیت از انتقاد این روزها تبدیل به یک آفت شده و به نظر میرسد استاندار خراسان رضوی در سفرهای متعددی که این روزها به گوشه و کنار استان صورت میدهد باید تمرین شنیدن و سعه صدر را نیز در دستور کار قرار دهد.»
اگرچه خبرگزاری تسنیم و دیگر رسانههای اصولگرا از این بعد چنین انتقاداتی را از استانداران دولت رئیسی منتشر نمیکنند یا نقد تند خود را در خوشبینانهترین حالت به مطلبی راهبردی تغییر میدهند، اما این به آن معنا نیست که صورت مسئله حل شده است؛ اختلافات در استانهای مرزی وجود دارد و توانایی حل آن، بدون افزایش تنش، کاری است که هر مدیری از پس آن بر نمیآید؛ با این وصف باید منتظر ماند و دید کارنامه مدیران و استانداران جدید دولت در این عرصه چه خواهد بود.