نکته‌های خواندنی درباره سریال خاتون

رویداد۲۴ مهدی توفیقی: فیلمسازان و نویسندگان بسیاری با استناد به پر مخاطب بودن داستان های تاریخی، عاشقانه‌های تاریخی پربیننده ای؛ ساخته‌اند که می‌توان مدار صفر درجه، شهرزاد و کیف انگلیسی را از موفق‌ترین کار‌های تاریخی – عاشقانه معرفی کرد که مخاطبان بسیاری دنبال کننده این سریال‌ها بودند.

سریال خاتون به کارگردانی تینا پاکروان، عنوان جدیدترین فیلم پلتفرم نماوا است که هر دوشنبه ساعت ۲۰ از این پلتفرم منتشر می‌شد. فیلمبرداری مجموعه خاتون، نزدیک به یک و نیم سال پیش در سکوت خبری و در شمال کشور شروع شد.

درباره سریال خاتون چه می‌دانید؟

خاتون به قلم تینا پاکروان کارگردان جوان سینما، بر اساس داستان‌های واقعی و الهام گرفته از اشخاص حقیقی همچون بی‌بی‌مریم بختیاری (خاتون) طراحی و ساخته شده است. داستان فیلم در سال ۱۳۲۰ خورشیدی آغاز شده و با محوریت زندگی مردم ایران و برخی شخصیت‌های تأثیرگذار در زمان اشغال ایران در توسط متفقین در جنگ جهانی دوم ادامه می‌یابد.

زندگی خاتون بختیاری در سریال خاتون مرکز توجه و موضوع اصلی این سریال است. زنی جوان که در دوران پهلوی اول، رضا شاه پهلوی (زمانی که کشور در کشاکش گذر از سنت به مدرنیته است) میل به پیشرفت و ترقی دارد. در جامعه‌ای که هنوز سنت‌ها و مناسبات مرد سالارانه وجود دارد و رشد کردن برای یک زن در آن دوره دشوار است. مناسباتی که شیرزاد ملک (با بازی اشکان خطیبی)، همسر خاتون (نگار جواهریان)، نیز همچنان گرفتار آن است، اما تلاش می‌کند که رفتارش متفاوت با رفتار پدرش باشد و در مواجهه با خاتون، مدرن و متمدنانه ظاهر شو و از ایجاد موانع در راه خاتون توسط خودش جلوگیری کند.

ایران در خلال جنگ جهانی دوم، یکی از حساس‌ترین و دراماتیک‌ترین دوره‌های تاریخی خود را پشت سر گذاشته است، اما متأسفانه در سینما و تلویزیون ایران، کمتر به این برهه از تاریخ کشور پرداخته شده است. دایی جان ناپلئون، ساخته ماندگار ناصر تقوایی تنها سریالی است که حضور نیرو‌های انگلیسی در ایران، و غارت این کشور را در حاشیه خود روایت می‌کند. بعد از انقلاب نیز، سریال مدار صفر درجه به کارگردانی حسن فتحی و در چشم باد به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی از معدود سریال‌هایی بودند که در این زمان از تاریخ روایت شدند. اما اکنون سریال خاتون، محور اصلی فیلمنامه خود را اشغال ایران توسط متفقین قرار داده است.

مهم‌ترین ویژگی سریال خاتون این است که هیچ عجله و شتابزدگی برای روایت داستان فیلم ندارد. قسمت اول این مجموعه تنها به معرفی شخصیت‌ها و نوع بینش آن‌ها به جامعه اختصاص داده شد. در قسمت‌های بعدی نیز داستان کاملاً به شکل سر راست و عاری از شاخ و برگ‌های اضافی روایت می‌شود. پاکروان برای ایجاد تعلیق و جذب بیننده، به روایت خرده داستان‌های بی‌ربط و شلوغ کردن قصه، تصمیم نگرفته است بلکه باید دلایل محبوبیت سریال خاتون را فیلمنامه ساده و روان آن به همراه تصویری واقعی از جامعه وقت نشان دادن، دانست.

دو شخصیت اصلی سریال، خاتون و همسرش شیرزاد، شخصیت‌های چند بعدی برای بینندگان هستند و کارگردان از نمایش آن‌ها به شکل سفید و سیاه مطلق، خودداری کرده است. شیرزاد با آن که فردی نظامی و خشکی است و روحیات مستبد گونه‌ای هم دارد، اما به طور کامل منفی نیست و عشق او به همسرش از او یک نظامی با شخصیت خاکستری می‌سازد. خاتون نیز به عنوان یک زن جسور و آزادی طلب با افکاری خوش بینانه که اهدافش برایش در اولویت هستند به طور تمام و کمال، تصویری مثبت در فیلم ندارد و خودخواهی و گاهی انفعالش از او شخصیتی متفاوت می‌سازد.

یکی از ویژگی‌های مثبت تینا پاکروان، کار کردن با فیلمسازان برجسته‌ای همچون بهرام بیضایی و مسعود کیمیایی است که باعث شده تا رد پای آن را در خلق دیالوگ‌های سرزنده و موقعیت‌های پویا و درست، مشاهده کرد. مانیفست‌های وطن‌پرستانه در کتابفروشی و دیالوگ‌های مابین خاتون و شیرزاد پیرامون انتخاب نام دخترشان از جمله این دیالوگ‌های درست و منحصر به فرد است.

در سریال خاتون با زنانی شجاع، جسور و آزادی‌طلب مواجه هستیم که قرار است در ادامه هر کدام از آن‌ها ماجرایی را رقم بزنند. به غیر از خاتون، پروین و فهیمه اکبر نیز از جمله این زنان هستند تأثیر آن‌ها در قصه، در هر قسمت بیشتر می‌شود.

خاتون یک سریال تاریخی در کنار روایتی عاشقانه و درام، به دور از حب و بغض‌های رایج و با نگاهی بی طرف است که قصد دارد داستانش را در کمال صداقت و صراحت بازگو کند.

سریال خاتون در نهایت پس از بیست و سه قسمت به ایستگاه پایانی رسید. سریالی که در ابتدای مسیر نسبتا طولانی‌اش در سطح و اندازه یک عنوان دوست‌داشتنی، جذاب و متمایز ظاهر شده بود در قسمت‌های منتهی به اپیزود نهایی به شدت ناامیدکننده، ملال‌آور و بی‌هدف به نظر می‌رسید. ایراد‌های بسیاری به سریال خاتون وارد بود و سریال هم اساسا هیچ تلاشی برای بهبود از ایراد‌هایی که منقتدین وارد می‌کردند، نبود.

اما قسمت آخر سریال خاتون تلاش شده است تا همه شکست‌های قبلی فیلم‌نامه در پردازش شخصیت‌ها و تشریح موقعیت‌ها را از بین ببرد و با یک پایان حماسی و احساسی به مخاطبان خود پاداش وفاداری عظیمی بپردازد. پایانی که اگرچه هیجان و جذابیت کافی را میزبانی می‌کرد، اما در نهایت باید پذیرفت که در سطح و اندازه سریال پرهزینه و شکیل تینا پاکروان نبود. به عبارت دیگر، قسمت آخر سریال خاتون ثابت کرد که ایده جذاب سریال خاتون می‌توانست به لطف یک کارگردان توانمندتر در سطح و اندازه بهتری ساخته و پرداخته شود.

کارگردانی سریال خاتون

سریال خاتون در بخش‌های فنی قابل توجه بود. تینا پاکروان در ساخت سریالش از عوامل حرفه‌ای برای پشت دوربین بهره برده است. فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، گریم و موسیقی متن، از نکات مثبت و دستاورد‌های هنری سریال خاتون به حساب می‌آید. هومن بهمنش در خلق قاب‌های زیبا و منحصر به فرد، نورپردازی استادانه و حرکت‌های دوربین ملایم و حساب شده، عملکرد بسیار دقیقی داشته است.

کیهان کلهر، از برجسته‌ترین نوازدگان کشور، ساخت موسیقی متن سریال خاتون را بر عهده داشته است. موسیقی استاندارد او، آنچنان با تار و پود قصه و تصاویر آمیخته شده است که یکی از عناصر تأثیرگذار این سریال و یکی از عوامل مهم جذب مخاطبین است.

بازیگران سریال خاتون

ترکیب بازیگران سریال خاتون، ترکیب ایده آلی است. پانته‌آ پناهی‌ها به عنوان مشاور، تینا پاکروان را در انتخاب بازیگران راهنمایی کرده است. این کارگردان در هدایت بازیگرانش موفق و هوشمندانه عمل کرد و بزرگ‌ترین تأثیر را در باورپذیری داستان به وجود آورده است.

نگار جواهریان در نقش خاتون، از کلیشه‌های همیشگی خود دور شده است و از قالب زنی که تنها با تکیه بر عواطف و احساساتش با دنیای پیرامون مواجه می‌شود خارج شده است. این بازیگر در نمایش زنی جسور که بر خلاف سنت‌های حاکم بر جامعه قدم بر میدارد بسیار موفق ظاهر شده است. خاتون را باید نقطه عطفی در کارنامه بازیگری نگار جواهریان دانست.

بیشتر بخوانید: واکنش تند مجید حسینی به جنبش (می تو) زنان سینما ایران + فیلم

اشکان خطیبی، بازیگر فعال تئاتر که برای مدتی از سینما و تلویزیون دوری می‌کرد حالا با خاتون بار دیگر به دنیای تصویر بازگشته است. این بازیگر نیز نقش پیچیده شیرزاد را به خوبی هرچه تمام‌تر ایفا کرده است، جدیت و خشونت در مواقعی که لباس نظامی بر تن دارد در کنار آرامش و متانتش در مواجهه با خانواده بازی پر فراز و نشیبی را از او به معرض تماشا گذاشته است.

بازیگران سریال خاتون: میرسعید مولویان، شبنم مقدمی، بابک حمیدیان، رضا بهبودی، ستاره پسیانی، شاهرخ فروتنیان، بهناز جعفری، فرخ نعمتی، مهران مدیری، مهران غفوریان، مهتاب ثروتی، مهدی قربانی، پژمان بازغی، غزل شاکری، محمد شیری، عاطفه رضوی، سروش صحت، بهنام شرفی، علی فروتن، داریوش موفق و آیدا ماهیانی از دیگر بازیگرانی هستند که در سریال خاتون نقش آفرینی کرده اند.