دلایل پنهان‌کاری فرزندان دربرابر پدر و مادر

رویداد۲۴ حتما شما هم خودتان فرزندی دارید و یا بچه‌هایی را دیده‌اید که از پدر و مادر خود پنهان‌کاری می‌کنند و همه چیز را از پدر و مادر خود پنهان می‌کنند حتی ساده‌ترین چیز‌ها را. حتما می‌دانید پنهان‌کاری فرزندان پیامد‌های بسیار بد و جبران‌ناپذیری می‌تواند به همراه داشته باشد و ممکن است آینده آن‌ها را به خطر بیندازد.

همان‌گونه‌که اشاره کردیم ممکن است شما هم در این وضعیت موقعیت قرار گرفته باشد که کودک و فرزندتان کار اشتباهی را انجام دهد و شما هم بدانید که کار او بوده، اما چون کسی شاهد آن نبوده است به‌کلی از زیربار مسئولیت آن شانه خالی کند و یا حتی دروغ بگوید که آن کار را انجام نداده است. پدر و مادر در بسیاری از وقایع از آن‌چه روی داده است آگاهند و می‌دانند که گناه‌کار و مقصر اصلی فرزندشان است، اما هنگامی‌که با دروغ‌گویی و انکار او روبه‌رو می‌شوند کاملا مستاصل می‌شوند و نمی‌دانند که باید چه کنند و چه واکنشی نشان دهند.

به گزارش رویداد۲۴ آیا باید دروغ‌گویی را به روی کودک آورد و برای آن تنبیهش کرد؟ آیا بهتر است که کودک را وادار به اعتراف کنید تا دروغ‌گویی برای او تبدیل به یک عادت نشود؟ به‌راستی چه کاری درست و اصولیست؟ از چه راهی می‌توان این خو را در کودک از بین برد؟

در بالا اشاره کردیم که پنهان‌کاری فرزندان و نگفتن مسائل به پدر و مادر می‌تواند پیامد‌های بدی برای آن‌ها به همراه داشته باشد به‌گونه‌ای که حتی آینده آن‌ها را به خطر بیندازد و تهدید کند. هنگامی‌که فرزندان از سنین کودکی با پنهان کاری خو می‌گیرند ممکن است در نوجوانی و جوانی نیز با همین رویه اشتباهات کوچک و بزرگ خود را از خانواده پنهان کنند.

چرا فرزند پنهان‌کاری می‌کند؟

مهسا شیر محمدی روانشناس کودک و نوجوان درباره دلیل پنهان‌کاری کودکان و چگونگی رفتار درست والدین با این پنهان کاری می‌گوید: پنهان‌کاری معمولا در میان کودکانی وجود دارد که درحال نزدیک‌شدن و در آستانه نوجوانی قرار دارند. آن‌ها در این سنین ویژگی‌های تازه‌تری پیدا می‌کنند بنابراین وظیفه پدر و مادر این است که هرچه زودتر با این ویژگی‌ها آشنا شده و رفتار درستی در برابر آن‌ها از خود نشان دهند.

این روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان این‌که پنهان‌کاری در فرزندان نشان‌دهنده و بیانگر این است که فرزند با پدر و مادر خود رابطه‌ای ندارد که بتواند در همه چیز به آن‌ها اعتماد کند درواقع رابطه میان آن‌ها آن‌گونه‌که باید شکل نگرفته است و فرزند از قضاوت‌نشدن از سوی خانواده خود مطمئن نیست.

شیرمحمدی افزود: باید بدانیم رابطه در عرض یک یا دو روز به‌وجود نمی‌آید. شما امروز با نوجوانی روبه‌رو هستید که دست‌کم تجربه ده سال گذشته را با او داشته‌اید. به‌جودآمدن و روی‌دادن برخی رخداد‌ها طبیعیست. فرزند شما تا چندی پیش کودکی بود که تمامی اتفاقات و مسائلی که برایش در مدرسه و هر جای دیگر به‌وجود می‌آمد برای شما تعریف می‌کرد، اما امروز آن کودک به نوجوانی تبدیل شده است که دوست دارد کار‌ها و تجارب تازه به دست آورد بنابراین پدر و مادر را برای گفتن هر آن‌چه برایش روی می‌دهد امن و مورد اعتماد نمی‌داند. برای نمونه نوجوانان بسیاری هستند که مدام ازسوی پدر و مادر خود برای چگونگی لباس‌پوشیدن یا حرف زدن و یا یا انتخاب دوستانشان مورد ملامت و سرزنش قرار می‌گیرند. این‌گونه نوجوانان هنگامی‌که با این رفتار‌ها از سوی پدر و مادرشان روبه‌رو می‌شوند ترجیح می‌دهند اصلا مسائل را بیان نکنند تا بخواهند برای آن‌ها بازخواست و مواخذه شوند.

پدر و مادر باید از نگرانی‌های خود برای فرزندشان بگویند

این روانشناس کودک و نوجوان با بیان این‌که باید بپذیریم کودکانمان بزرگ می‌شوند و رفتارهایشان هم تغییر می‌کند. وی ادامه می‌دهد: آن‌ها تصمیم می‌گیرند همه حریم خصوصی را با ما به اشتراک نگذارند و ما باید این موضوع را درک کنیم. پدر و مادر سال‌ها فرصت داشتند فرزند خود را تربیت کنند بنابراین در این زمینه نباید نگرانی داشته باشند، چون اگر پایه‌های تربیتی درست شکل گرفته باشد مشکلی برای فرزندشان رخ نخواهد داد.

او توضیح داد: برخی رفتار‌ها مانند پنهان کردن دفتر خاطرات جای نگرانی ندارد، اما برخی رفتار‌های نگران کننده دیگر نیازمند صحبت و گفت‌وگوست. گفتگو همواره بهترین راه برای داشتن رابطه خوب و حل‌کردن مسائل است.

به گزارش رویداد۲۴ گفت‌وگو و شکل آن باید صمیمانه و دوستانه باشد. پدر و مادر باید بدون داوری و سرزنش‌کردن فرزند خود نگرانی‌های خود را با آن‌ها در میان بگذارند. آن‌ها باید از فرزند خود بخواهند اگر از آن‌ها انتقادی دارد بیان کند این‌گونه روابط با هم بهتر می‌شود و هر دو سو بهتر و آسان‌تر می‌توانند با هم حرف بزنند و مسائلشان را بیان کنند.

هنگامی‌که پدر و مادر در حال صحبت کردن هستند باید از نکات مثبت فرزند نیز تعریف کنند تا فرزند متوجه شود با یک رفتار نامناسب همه کار‌های خوب و رفتار‌های خوبش زیر سوال نرفته است.

شیرمحمدی افزود: پدر و مادر باید نوعی تنبیه را برای رفتار اشتباه فرزند در نظر بگیرند، این موضوع نیز به رفتار و نوع شخصیت فرزند بستگی دارد. اتاق یک نوجوان حریم خصوصی وی است و پدر و مادر نمی‌توانند دستور دهند که اتاق او تمیز شود. اتاق او حریم شخصی است. البته که بهتر است به وی آموزش دهیم اتاق خود را مرتب کند
فراموش نکنید این کار‌ها و رفتار‌ها اگر از کودکی در فرد نهادینه شده باشد در نوجوانی آن‌قدرهم نمی‌تواند آزاردهنده باشد.

بیشتر بخوانید:  راه‌کارهای درمان تیک عصبی در کودکان

از کودک اعتراف نگیرید

مهراندخت پورشایگان، روانشناس کودک و نوجوان در این باره توضیح می‌دهد: ابتدا بگذارید این موضوع را تذکر بدهم که وظیفه هر پدرومادری آموزش کودک است و نه تنبیه او. ابزار‌های تنبیه و تشویق باید در راستای آموزش کودک به کار گرفته شود نه در جهت تلافی کار بد کودک و دروغگویی او. پس در وهله نخست شما باید کوشش کنید که کودک را متوجه دروغ‌گویی خود بکنید و به او توضیح دهید که دروغ‌گویی زشتی کار او را دوچندان می‌کند.

این روانشناس کودک و نوجوان در ادامه گفت: اگر کودک شما به کاری که انجام داده است اعتراف نمی‌کند و دروغ می‌گوید نباید با روش‌های اشتباه او را وادار به اعتراف کنید. برخی از پدرومادر برای این‌که از انجام کار اشتباه ازسوی کودک خود مطمئن شوند، اعتماد او را جلب کرده و به او احساس در امان بودن می‌دهند و می‌گویند: «اگر فلان کار را انجام داده‌ای ایرادی ندارد…» تا کودک به کار اشتباه خود اعتراف کند. اما این روش نادرستی برای اعتراف گرفتن از کودک است. زیرا در اغلب موارد والدین سر قولی که داده‌اند، باقی نمی‌مانند و به محض اینکه کودک به کار اشتباه خود اعتراف می‌کند او را تنبیه و مجازات می‌کنند. این موضوع اعتماد کودک را نسبت به والدین خدشه‌دار می‌کند و باعث منزوی‌شدن و پنهان‌کاری کودک می‌شود. از طرف دیگر اگر هم والدین بخواهند به حرفی که زده‌اند وفادار بمانند و واقعا انجام آن کار اشتباه را بدون ایراد و اشکال بدانند تکرار آن عمل نادرست برای کودک بی‌تفاوت می‌شود.

وی افزود:، چون پیش از این پدر و مادر به او اطمینان داده‌اند که انجام آن کار ایرادی ندارد و تنها باید به انجام آن اعتراف کند. این کار و شیوه سبب می‌شود کودک مدام و به صورت خونسردانه کار نادرست خود را تکرار کند.

پورشایگان به روش درست اشاره کرد و گفت: پدر و مادر باید در انتخاب واژگان در گفتگو با کودک دقت کنند. به جای جمله پیشین می‌توانیم بگوییم، چون عمدا این کار اشتباه را انجام ندادی و متوجه ضرر‌های کاری که کردی، نبودی تو را می‌بخشیم و بعد از این‌که کودک به کار خودش اعتراف کرد می‌توانید از او بخواهید که آن کار را بار دیگر تکرار نکند چراکه ممکن است سبب ناراحتی و آزرده‌شدن او و دیگران شود.

کودک، نگران اعتباری است که نزد پدرومادر یا اطرافیان دارد

روانشناس کودک و نوجوان در ادامه درباره دلیل دروغ‌گویی کودک توضیح داد: هنگامی‌که کودک اشتباهات خود را برعهده نمی‌گیرد و زیربار آن‌ها نمی‌رود دقیقا به این دلیل است که می‌خواهد در برابر شما عزت نفسش را حفظ کند. در واقع کودک نگران اعتباری است که نزد پدرومادر یا اطرافیان دارد و نمی‌خواهد جلوی آن‌ها خرد شود. تحسین دیگران و برداشتی که از کودک دارند که تو بچه خوبی هستی… یا خیلی باهوشی و… باعث می‌شود کودک برای خودش یک جایگاه را در ذهن اطرافیان تصور کند که با برملاشدن اشتباهش این جایگاه ممکن است به کلی فرو بریزد..

وی افزود: کودک نگران این است که ارزشش در نزد پدرومادر کم شود و به همین دلیل دروغ می‌گوید. پس به این موضوع دقت داشته باشید که هرگز پس از کار اشتباهی که او اجام می‌دهد ارزش و اعتبار او را مورد بازخواست و سوال قرار ندهید. به فرزند خود اطمینان دهد در هر شرایطی او را دوست دارید. اجازه دهید فرزندتان به شما اطمینان کند. هرگز به کودک خود نگویید که دیگر به او اعتماد ندارید و یا، چون دروغ گفتی دوستت ندارم. این جملات روحیه فرزند شما را نابود می‌کند و احساس بد و پنهان‌کاری را در او تقویت می‌کند.

به کودک احساس امنیت بدهید

این روانشناس در نهایت تاکید کرد: به جای این برخورد‌ها بهتر است به او بگوییم که تو پسر یا دختر خیلی خوبی هستی و ما دوستت داریم، اما اگر به این کار اشتباه ادامه بدهی این ضرر‌ها را برای تو و بقیه دارد و به او یاد بدهیم که اگر اشتباهی انجام دادی، اما حقیقت را گفتی و به کارت اعتراف کردی ما زودتر تو را می‌بخشیم تا اینکه اصلا نگویی. با این روش کودک احساس امنیت و آرامش بیش‌تری می‌کند و احساس بی‌ارزشی و طرد شدن به او دست نمی‌دهد.