پشت‌پرده حمله پهپادی مرموز به کرملین

رویداد۲۴ در بحبوحه تداوم جنگ در اوکراین، وقوع یک حمله پهپادی به کاخ کرملین در مسکو، زنگ‌های هشدار تشدید جنگ و احتمال وقوع سناریو‌های ناگوار را به صدا در آورده است. حمله‌ای که بلافاصله مقام‌های روسی، اوکراین و البته شخص رئیس جمهور این کشور یعنی "ولودیمیر زیلِنسکی" را مسئول اصلی انجام آن معرفی کردند. در جریان این حمله، بر اساس آنچه مقام‌های روس اعلام کرده اند، دو پهپاد سعی داشته‌اند به محل اقامت پوتین در کرملین حمله کنند با این حال با استفاده از سامانه‌های دفاعِ الکترونیک، دچار اختلال شده و نتوانسته اند ماموریت خود را انجام دهند.

در ادامه نیز مقام‌های روسی از دست داشتنِ آمریکا و حتی کنش‌گری فعال این کشور در همراهی با کی‌یف، برای ترور رئیس کرملین تاکید کردند. اتهاماتی که البته از سوی مقام‌های امنیت ملی اوکراین و مقام‌های پنتاگون و شورای امنیت ملی آمریکا قویا رد شد. در این رابطه حتی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به صراحت گفت: «واشنگتن هیچ هشداری را مبنی بر انجام چنین حمله‌ای قبل از انجام آن دریافت نکرده است.»

با این حال، مقام‌های ارشد روسی از جمله دیمیتری مدودف به صراحت از این سخن گفته‌اند که هیچ گزینه‌ای جز حذف فیزیکی ولودیمیر زیلنسکی و طیف متحد وی از صحنه قدرت در اوکراین برای روسیه باقی نمانده است. افرادی که به زعم مدودف، نمودی از حضور افراط‌گرایان و نازیست‌ها در عرصه قدرت سیاسی اوکراین هستند؛ لذا جامعه بین المللی نیز باید آن‌ها را به مثابه موجودیت‌های تروریستی شناسایی کرده و منزوی سازد. در ادامه، دولت روسیه اعلام کرده که پرواز هرگونه پهپاد بر فراز شهر مسکو کاملا ممنوع است و با خاطیان در این رابطه برخورد‌های شدیدِ قانونی صورت می‌گیرد.

همزمان با موضع‌گیری‌های مقام‌های سیاسی، در سطح ناظران سیاسی و رسانه‌های نیز حمله پهپادی به کرملین به طور ویژه مورد توجه قرار گرفت. در چند روز اخیر، تحلیل‌های مختلفی از ابعاد، چرایی و تبعات احتمالی این حمله در رسانه‌های بین‌المللی ارائه شده که می‌توان مهم‌ترین آن‌ها را در چهار روایت ذیل دسته‌بندی کرد:

حمله پهپادی کار خود روس‌ها است؟!

برخی تحلیلگران و ناظرانِ جنگ اوکراین، همانند "چارلز استراتفورد" از شکبه الجزیره تاکید کرده اند که پیشتر نیز روس‌ها به عملیات‌های انحرافی با هدف کسب برخی بهانه‌ها جهت انجام عملیات‌های گسترده علیه اوکراین دست زده بوده‌اند. این گروه از تحلیل‌گران بر این باور هستند که احتمال قوی‌تر، ساختگی بودن حمله پهپادی است؛ یعنی بعید نیست که روس‌ها خود این کار را انجام داده باشند. این گروه به طور خاص به اظهارات مقام‌های سیاسی ارشد اوکراینی رجوع می‌کنند و معتقد هستند که چنین اقدامی، هیچ‌گونه منطق سیاسی برای کی‌یف ندارد. البته این روایت را می‌توان همخوان با مواضع رسمی دولت اوکراین نیز مورد ارزیابی قرار داد.

ولادیمیر زیلِنسکی، رئیس جمهور اوکراین در نخستین واکنش، هر گونه اقدام جهت صدور فرمان قتل پوتین با استفاده از حمله پهپادی را رد کرد. وی تاکید کرد که "ما نَه پوتین را می‌کشیم و نَه به مسکو حمله می‌کنیم، ما در خاک خود می‌جنگیم". "میخائیلو پودولیاک" دستیار ارشد زیلنسکی نیز به طور خاص اشاره کرده که اتهامات جاری کرملین علیه اوکراین تا حد زیادی بهانه جویی‌هایی از سوی آن جهت زمینه چینی برای به راه انداختن یک حمله سراسری و بزرگ علیه اوکراین است. وی به طور خاص گفت: اتهام دست داشتن اوکراین در ماجرای کشتن پوتین با استفاده از یک حمله پهپادی، سنگین‌ترین اتهامی است که روسیه از ابتدای جنگ اوکراین متوجه کیِف کرده و نشان می‌دهد که روس‌ها خود را آماده یک اقدام بزرگ علیه اوکراین می‌کنند.

اسناد روسیه مبنی بر دست داشتن اوکراین در حمله پهپادی علیه کرملین چه هستند؟

بخشی بزرگ از ناظران جنگ اوکراین، بر عدم نتیجه‌گیری در وضعیت فعلی با توجه به اطلاع‌رسانی اندک کرملین سخن رانده‌اند. در واقع، بخش عمده تحلیلگران برجسته دفاعی و نظامی روسیه، هنوز تحلیل‌های روشنی را در مورد حمله مذکور ندارند. از نگاه آن‌ها عدم اطلاع رسانی روس‌ها، اما و اگر‌های زیادی را در مورد ابعاد مختلف وقوع حمله اخیر به کرملین ایجاد کرده است.

روس‌ها تاکنون اسناد روشنی را مبنی بر دست داشتن اوکراین در حمله پهپادی علیه کرملین ارائه نکرده اند. البته که سوال‌های مختلفی نیز در مورد اینکه چرا اطلاع رسانی در مورد این حادثه دیر انجام شده مطرح می‌شود. در این رابطه، تئوری‌های مختلفی را نیز مطرح کنند، اما قطعیتی در تایید هیچ یک از تئوری‌های خود نداشته باشند.

این گروه از ناظران بیشتر نگران تبعات سنگین حمله پهپادی هستند. آن‌ها بر این باور هستند که چه خود کرملین این حمله را انجام داده باشد و چه دولت کی‌یف، مهم این است که می‌تواند بانی وقوع سناریو‌های خطرناکی، همچون توسل مسکو به استفاده از بمب اتم باشد. سناریویی که می‌تواند، بانی آغاز جنگ سوم جهانی باشد.

بیشتر بخوانید:  کاخ سفید: هیچ نقشی در حمله پهپادی به کرملین نداشتیم

بلوک غرب و ارسال پیامی خاص به کرملین؟

برخی ناظران و تحلیلگران معتقدند که دست داشتن اوکراین و دولت آمریکا در پشت پرده این حمله پهپادی چندان دور از ذهن و غیرمنطقی نیست. هدفِ اصلی آن‌ها، ارسال پیامی روشن به نخبگان سیاسی حاضر در صحنه قدرت سیاسی روسیه مبنی بر این بوده که در صورت تداوم اصرار‌های آن‌ها بر ادامه جنگ اوکراین، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارند. گزینه‌هایی که آن‌ها می‌توانند با فعال‌سازیشان، نه تنها پوتین را حذف کنند بلکه نوعی آشوب و تنش را نیز در داخل این کشور ایجاد کنند. اینکه سرویس‌های امنیتی روسیه نتوانسته‌اند مانع از انجام این حمله قبل از وقوع آن شوند، هم در نوع خود حامل پیام‌های معناداری است.

با این همه، حامیان این ایده که اوکراین و آمریکا اقدام به انجام حمله پهپادی علیه کرملین کرده‌اند به نوعی به این نکته اشاره می‌کنند که طرف‌های مذکور سعی داشته‌اند به پوتین و طیف متحد وی این پیام را برسانند که هزینه‌های جنگ علیه آن‌ها می‌تواند به نحو قابل توجهی افزایش یابد. حتی خودِ مسکو نیز از تیررس این طیف دور نیست. البته که صِرف انجام یک چنین حمله‌ای می‌تواند ناامنی و تشویش را در محیط پیرامونی پوتین و حفاظت از وی ایجاد کند. علاوه بر پوتین، حمله پهپادی به کرملین می‌تواند همچون چالشی بزرگ برای دیگر نخبگان سیاسی ارشد روس نیز باشد.

البته که انجام این حمله آن هم قبل از گرم شدن هوا و در بحبوحه تئوری‌هایی که در مورد احتمال زیادِ حمله سراسری روسیه به خاک اوکراین مطرح می‌شود، می‌تواند نوعی حالت بازدارندگی را نیز علیه روس‌ها از سوی اوکراین و جبهه غرب تداعی کند. اقدامی که آن هم در بحبوحه تضعیف فزاینده نیرو‌های ارتش اوکراین چه از حیث نیروی انسانی و چه تسلیحات (بر اساس آنجه اسناد افشا شده پنتاگون به تازگی به آن‌ها اشاره داشته است)، کاملا از منطقِ معتبری نیز برخوردار می‌شود.

حمله‌ای برای شوک وارد کردن به پوتین!

حمله پهپادی اخیر علیه کرملین تنها اندکی پس از سلسله‌ای از حوادث مرموز در خاک روسیه، نظیر خارج شدن چندباره قطار‌های روسی از ریل و تنها اندکی قبل از برگزاری جشن‌های روس‌ها به مناسبت سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم رخ داده است. روس‌ها در تاریخ نهم مِی هر سال، پیروزی خود را بر نازی‌ها جشن می‌گیرند و به مناسبت آن یک رژه بزرگ نظامی نیز در روسیه و در مجاورت کرملین برگزار می‌شود. مساله‌ای که بسیار برای پوتین از اهمیت برخوردار است.

از این رو، برخی ناظران و تحلیلگران معتقدند که انجام حمله پهپادی اخیر به نوعی سعی داشته تا فضایی سنگین را در مورد حضور پوتین در مراسم مذکور ایجاد کند. مساله‌ای که اگر محقق شود ضربه‌ای بزرگ را به حیثیت و اعتبار پوتین وارد می‌کند. با این حال، بلافاصله مقام‌های ارشد روسی نظیر دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین تاکید کردند که پوتین طبق برنامه ریزی‌های قبلی در مراسم رژه روز نهم مِی شرکت خواهد کرد. به بیان ساده‌تر، کرملین هم به خوبی دریافته که در موضوعات این‌چنینی نباید دست به عقب نشینی بزند.