استعفا، تقلید از بیگانگان است یا دستور اسلام؟

در روایات اسلامی تاکید شده است که قبل از بیان سخن، باید تامل و تفکر کرد چراکه تا زمانیکه سخنی گفته نشده است، «سخن» در بند انسان و مطیع اوست اما به محض بیان سخن، این «انسان» است که دربند کلام و سخن خود قرار می گیرد و باید منتظر تبعات آن نیز باشد.

آیت الله موحدی کرمانی امام جمعه موقت تهران در خطبه های نماز جمعه تهران، عباراتی را به کار برده است که هر شنونده‎ای را متوجه این موضوع می‎کند که ایشان، دسترسی متقنی به اطلاعات نداشته و عباراتی که در تریبون نماز جمعه به کار برده است از منبع موثقی، تهیه نشده است. علاوه بر آن، فرصت بررسی جوانب موضوعاتی که می‎خواهد در نماز جمعه بیان کند را هم نداشته است و ناگهان، نوبت هفتگی به ایشان رسیده است.

امام جمعه موقت تهران در بیان خطبه‎های خود، بارها از واژه‎هایی چون «گویا» و «شنیده‎ام» استفاده کرد که ناشی از عدم آگاهی کافی و تاکید و استناد بر شنیده‎ها و گفته‎ها است.

ایراد سخنرانی در مقام امام جمعه و بیان سخنانی که هنوز گوینده از صحت آنان، اطلاع کافی ندارد موجب اشاعه سخنان نادرست در جامعه شده و زمینه استناد بسیاری از افرادی که تریبون نماز جمعه را «منبع موثق» می‎دانند به سخنانی که ممکن است ناصحیح باشد را فراهم می‎کند.

«گویا مردم زمانی که این دو قطار با یکدیگر برخورد کردند...»، «شنیدم درباره حادثه برخورد دو قطار...»، «شنیده‌ام در خصوص پذیرایی از مسافرین قطارها...»، «گویا موضوع حقوق‌های نجومی...» و دیگر مواردی از این قِسم، بخشی از سخنان آقای موحدی کرمانی را تشکیل می‎دهد که ایشان، خود نیز هنوز از صحت آنان، مطمئن نیست.

امام جمعه موقت تهران در بخش دیگری از سخنان خود می‎گوید: «استعفای مدیرعامل راه‌آهن کشور جای تعجب دارد، شما چرا استعفا دادید؟ اگر مقصرید که باید عزل و محاکمه شوید و اگر مقصر نیستید چرا استعفا دادید؟! چرا به تقلید از بیگانگان به محض وقوع حادثه‌ای استعفا می‌دهید؟»

بیان چنین عباراتی توسط امام جمعه موقت تهران که پس از وفات آیت الله مهدوی کنی، ردای بزرگی جامعه روحانیت را پوشیده است ناشی از عدم توجه کافی به جوانب موضوع اشاره شده است.

در رابطه با این سخنان، مواردی وجود دارد که به اختصار بیان می شود:

1-  اولین چیزی که باید بیان شود آن است که مگر هرچه بیگانگان انجام می‎دهند کار ناشایست است که نباید از آنان تقلید کرد؟ مگر هرچه بیگانگان انجام می‎دهند را باید به صِرف اینکه بیگانه هستند به کناری نهاد؟ بیگانگانِ مورد اشاره آقای امام جمعه، سوابق مدیریتی بهتری از ما دارند، سیستم اداری سالم‎تری نسبت به ما دارند، مرزهای علمی بیشتری را فتح کرده‎اند، در زمینه مبارزه با فساد اداری و سیستمی، صدها سال از ما جلوتر هستند و بسیاری موارد دیگر، آیا به نظر آقای موحدی کرمانی، نباید در این موارد، آنان را الگو قرار داد؟

2- مگر استعفای مدیرعامل راه‎آهن، نافی محاکمه ایشان است؟ مگر در صورت استعفای مدیر، نمی‎شود در مورد تقصیر و یا قصور او کنکاش کرد؟ از قضا اگر مدیری استعفا دهد به مراتب، آسان‎تر می‎شود او را مورد محاکمه و مواخذه قرار داد تا اینکه او، بر سر کار باشد و مسوولیتی داشته باشد؟ حال که مدیرعامل راه آهن، داوطلبانه استعفاء داده است و امکان بررسی تقصیر یا قصور او، فراهم‎تر شده است آیا درست است که او را در تریبون نمازجمعه، «مقلد بیگانگان» خطاب کنیم تا مورد شماتت ناآگاهان قرار گیرد؟

3- چه کسی گفته است که استعفای یک مدیر، تقلید از بیگانگان است؟ مگر در روایات اسلامی، عبارات متعددی وجود ندارد که به مسوولیت کارگزاران حکومتی در قبال زیردستان و عوامل زیر مجموعه اشاره دارد؟ مگر در منویات اسلامی، تذکرات فراوانی در مورد دامنگیر شدن تبعات اقدامات عوامل زیرمجموعه برای امرای حکومت وجود ندارد؟ مگر در احادیث اسلامی، تاکیدات مکرری بر عدم پذیرش مسوولیت برای کسانی که توانایی لازم برای برعهده گرفتن آن را ندارند نشده است؟ 

وقوع فاجعه به دلیل قصور یا تقصیر عوامل زیر مجموعه، متوجه مسوول مربوطه است که باید در چینش نیروهای مسوول، دقت بیشتری می‎کرده است و یا ایرادات موجود را برطرف می‎کرده است. مسوول مربوطه، متوجه شده است که نباید مدیریت خود را ادامه دهد و باید استعفا دهد تا مدیر لایق‎تری بر سر کار بیاید. آیا چنین کاری مذموم است؟

حتی اگر از غربی‎ها هم تقلید کرده باشد کار درستی انجام داده است چراکه معمولا در جامعه ایرانی، هیچکس خود را مسوول اتفاقات زیر مجموعه نمی‎داند و همه، تلاش می‎کنند دیگران را مقصر بنامند. آیا نحوه برخورد با مدیری که عذرخواهی می‎کند، داوطلبانه استعفا می‎دهد و زمینه محاکمه در مورد قصور احتمالی ر ا فراهم‎تر می‎کند بدین نحو، شایسته است؟ امام علی علیه السلام به مالک اشتر می‎فرماید:
«... برای هر یک از کارهایت سرپرستی که بزرگی کار بر او چیرگی نیابد و فراوانی کار او را درمانده نسازد، بگمار و بدان که هر گاه در کار نویسندگان و منشیان تو کمبودی وجود داشته باشد که تو بی‎خبر باشی خطرات آن دامنگیر تو خواهد بود.»...«و اگر رعیت به تو گمان ستمگری را بردند، عذر و دلیلت را برای ایشان آشکار کن و گمان‌های آنها را با آشکار کردنت از خویشتن دور نما.»