مادر امام زمان کیست؟

رویداد۲۴ الهام عندلیب‌مقدم: «نرجس خاتون» نام همسر یازدهمین امام شیعیان، امام حسن عسکری (ع) و مادر دوازدهمین امام شیعیان، حضرت مهدی (عج) است.

نام و القاب مادر امام زمان

در گزارشات منابع تاریخی، نام‌های مختلفی برای مادر امام زمان ذکر شده است که از آن جمله می‌توان به نام‌های صقیل یا صیقل، نرجس، ملیکا، جده، سوسن، ریحانه، مریم و حدیثه اشاره کرد. مشهورترین این نام‌ها، صیقل و شناخته شده‌ترین آن نرجس است. در آن زمان اسامی گل‌ها مانند نرگس، سوسن و مریم مختص برده‌های زن بوده است.

بیشتر بخوانید: حضرت سلیمان که بود؟

مشهورترین القاب ایشان ام محمد، ام قائم، سیده الاماء و نرگس خاتون است. 

نسب مادر امام زمان 

در خصوص نسب نرجس خاتون در منابع مختلف اختلاف نظر وجود دارد و از زندگانی ایشان تا پیش از ازدواج با امام حسن عسکری اطلاعات دقیقی در دست نیست.

در روایات شیعه، دو روایت درباره نسب نرجس خاتون آمده است:

به گزارش رویداد۲۴ برخی منابع کهن شیعه، مادر امام زمان را شاهزاده‌ای رومی به نام ملیکه (ملیکا) معرفی کرده‌اند. وی از طرف پدر، دختر یشوعا و نوه قیصر روم شرقی و از طرف مادر از نوادگان شمعون لصفا، وصی حضرت مسیح بوده ‌است.

در این روایت آمده ‌است که شاهزاده‌ در خواب حضرت مریم و حضرت فاطمه را می‌بیند که از او می‌خواهند مسلمان شده و به اسارت لشکریان مسلمان درآید و اینچنین او اسیر شده و به سامرا آورده می‌شود. در بازار برده‎فروشان سامرا، امام هادی او را خریده و به خواهرش «حکیمه خاتون» می‌سپارد. 

روایت دیگر این‌گونه است که نرجس خاتون از کنیزان حکیمه بوده و در خانه او به‌ دنیا آمده و در آنجا پرورش یافته است.

 در بعضی منابع به نقل از امام محمد باقر آورده شده است که امام در روایتی مادر حضرت مهدی را کنیزی سیاه‌پوست معرفی می‌کند. در دانشنامه ایرانیکا، این کنیز اهل نوبه در شمال سودان گزارش شده‌ است. 

در مجموع می‌توان روایات مربوط به نسب مادر حضرت مهدی را به چهار دسته تقسیم کرد:

-روایاتی که ایشان را شاهزاده‌ای رومی معرفی کرده‌اند؛

-روایاتی که ایشان را تربیت ‌شده خانه حکیمه خاتون بیان کرده‌اند ؛

-روایاتی که علاوه‌ بر تربیت وی، ولادت ایشان را نیز در خانه حکیمه خاتون گزارش داده‌اند؛ 

-روایاتی که ایشان را بانویی سیاه‌پوست، اهل شما آفریقا دانسته‌اند.

آنچه در همه این روایات مشترک است، کنیز بودن نرجس خاتون است.

ازدواج نرجس خاتون با امام یازدهم و تولد امام زمان

اگر طبق قول اکثر روایات، اسارت نرجس خاتون در جنگ میان اعراب و رومیان درست باشد، ایشان در سال‌ ٢۵٣ هجری قمری‌ وارد سامرا می‌شود و در مدت‌ کوتاهی‌ حدود دو یا سه‌ ماه‌ در خانه‌ حکیمه ‌خاتون‌ به‌ تعلیم‌ فرایض‌ می‌پردازد و در اواخر سال‌ ٢۵٣ قمری با امام‌ حسن عسکری‌ ازدواج‌ می‌کند. امام حسن عسکری در آن زمان 22 ساله بوده و نرجس خاتون احتمالا 15 یا 16 سال سن داشته است.

طبق برخی منابع حضرت مهدی، تنها فرزند امام حسن عسکری و نرجس خاتون است که در سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در شهر سامرا، که در آن زمان پایتخت خلافت معتصم عباسی بود، متولد می‌شود.

تولد مخفیانه آن حضرت بسیار به تولد حضرت موسی و حضرت ابراهیم شباهت دارد. مادر ایشان نرجس خاتون به طور معجزه‌واری هیچ نشانی از بارداری نداشت و مهدی (عج) در حالی که مأموران خلیفه عباسی تمام وقایع خانه امام حسن عسکری را تحت نظر داشتند، در کمال امنیت و بدون آن که دشمنان بویی ببرند، متولد شد و همین باعث شد که دست مأموران خلیفه عباسی به امام زمان نرسد.

وفات مادر امام زمان

در تاریخ وفات نرجس خاتون نیز اختلاف نظر موجود دارد.

روایت شده است نرگس خاتون به علت علاقه شدیدش به امام حسن عسکری و همچنین به دلیل مصائب فراوان که حکومت بر خانواده آن حضرت روا می‌داشت، از امام خواست تا از خدا بخواهد که مرگ او قبل از ایشان باشد و اینچنین نیز شد. 

اما منابع دیگر مرگ نرجس خاتون را بعد از امام حسن عسکری و در تاریخی بین ۲۶۱ تا ۳۱۷ قمری ذکر کرده‌اند. 

 اما به باور برخی تاریخ نویسان، صحیح‌ترین دیدگاه در مورد مرگ نرجس خاتون، وفات ایشان در سال ۲۶۰ قمری و کمی پس از مرگ امام حسن عسکری است.

مدفن مادر امام زمان

مزاری که شیعیان به نرجس خاتون نسبت داده‌اند، در کنار همسرش امام حسن عسکری در شهر سامرا است.