چرا بازار سهام به تعادل برنمی‌گردد؟

رویداد۲۴ بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد از مهرماه مبلغی در حدود ۹هزار و ۹۱۰میلیارد تومان پول از سوی سرمایه گذاران خرد از بازار خارج شده است که نسبت به میانگین خروج پول حقیقی‌ها طی مدت مشابه ۱۴۰۱، افزایش ۱۷.۱۷درصدی را نشان می‌دهد.

این میزان تغییری قابل‌توجه است و حکایت از این واقعیت دارد که فعالان بازار سهام با تشویش خاطر در حال نظاره بازار هستند. اگرچه موضوع خروج پول از بازار از مرداد ۹۹ تهدیدی برای بازار سرمایه تلقی شده و شانس رونق را از بورس ربوده است، اما تداوم حرکت در ریل خروج، مسیریابی بورس را به یکی از چالش‌های تکراری تبدیل کرده است. بررسی‌ها از روند بازار سهام موید این نکته است که حتی در برخی روز‌هایی که بازار صعودی بوده، مانند روز‌های نزولی، خروج پول به قوت خود باقی مانده و ارزش معاملات خرد نیز در سطحی اندک قرار گرفته است. اما علاوه بر تقابل سنجه‌های آماری و دست و پا زدن گروه‌های مختلف، ارزش معاملات خرد سهام در مقایسه با اردیبهشت کاهش فاحشی داشته؛ این در حالی است که با در نظر گرفتن عملکرد کم سابقه بازار سهام در ۲۶ روز معاملاتی ابتدای سال، وضعیت کنونی وضعیتی قرمز محسوب می‌شود که در نهایت خروج پول حقیقی و تنزل نماگر‌های سهامی را به دنبال داشته است.

بر همین اساس، آنچه بر بازار طی ماه‌های اخیر گذشته است، از نوسانات سهمگین منفی حکایت می‌کند که عاری از روز‌های خوب و روند معاملاتی موردقبول برای فعالان بورس تهران بوده است. وضعیت روند شاخص‌های سهامی هم‌زمان با ورود به نیم‌سال دوم، نشان می‌دهد این نماگر‌ها در اغلب روز‌های معاملاتی به عقب‌نشینی تن داده‌اند. با وجود اینکه در هفته قبل بازار سهام یک هفته معاملاتی کاملا سبز را به ثبت رساند، اما به دلیل آنچه از سوی کارشناسان بازار سرمایه تحت عنوان «تزلزل رفتاری سهامداران متاثر از سردرگمی حاکم بر وضعیت اقتصادی» نامیده می‌شود، این وضعیت دائما در حال تکرار است. شاخص کل روز گذشته میانه کانال ۲میلیون و ۵۰هزار واحد را از دست داد و از ابتدای هفته در این سطح بسیار نامطمئن ظاهر شده است. با‌این‌حال تحلیلگران بر این باورند که از منظر تکنیکال سطح کنونی شاخص (زیر ۲میلیون و ۱۰۰هزار واحد) نباید محدوده سختی برای عبور شاخص محسوب شود. اما پشت پرده این نوسانات جسته‌وگریخته و تکراری به چه عواملی گره خورده است؟ آیا بازار شاهد تشدید هیجانات منفی است که به ریسک‌های مربوط به تنش‌های بین‌المللی گره خورده است؟

از سوی دیگر نرخ‌ها در بازار‌های رقیب همچنان در نوسانات محدود قرار دارند. دلار آزاد نیز با وجود اینکه در کانال ۵۱هزار تومان جولان می‌دهد، اما همچنان سرمایه‌گذاران با دقت فراوانی، تحولات این بازار را رصد می‌کنند. اما به‌رغم تاکید خیل گسترده‌ای از کارشناسان بر «غیرحبابی بودن قیمت سهام»، روند نزولی بورس به یکی از متداول‌ترین روند‌های ماه‌های اخیر مبدل شده است. در چنین شرایطی شاهد حرکت متفاوت برخی از سهام بودیم که به صورت مقطعی مورد توجه اهالی بازار قرار گرفتند و به نظر می‌رسد در صف انتظار نشستند؛ موضوعی که نشان می‌دهد از میان ارزندگی سهام و ریسک‌های متداول، «غلبه فضای ترس» بر بازار حرف اول را می‌زند؛ عاملی که سبب شده حتی سرمایه‌های گریزان و سرگردان بازار‌های رقیب، به بازار سهام به دیده تردید بنگرند.

در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، بیان کرد: سود‌آوری اکثر شرکت‌ها نسبت به سال ۹۹ دو برابر شده است. اما روند فوق با عنایت به اینکه تحت‌تاثیر تورم و نه افزایش تولید رقم خورده است، نمی‌تواند گزینه قابل‌اتکایی محسوب شود. شواهد حاکی از آن است که درآمد حاصل از فروش شرکت‌ها از سال ۹۹ تا کنون از یک‌هزار و ۱۰۰همت به بیش از ۴هزار همت افزایش یافته است. اما بررسی شاخص کل و هم‌وزن طی همین مدت روندی متناقض را نشان می‌دهد. به گفته این کارشناس، بورس تهران آینه تمام‌قد وضعیت اقتصادی کشور است که در بدترین وضعیت ممکن قرار دارد. به نظر می‌رسد بازار سهام با موج جدیدی از بلاتکلیفی و سردرگمی سرمایه‌گذاران - نشات‌گرفته از وضعیت متغیر‌های بیرونی - مواجه شده که نمی‌توان انتظاری بیش از آن داشت.

همه بازار‌ها در این وضعیت به سر می‌برند، به طوری که در گرداب نوسانات محدود قادر به حرکت نیستند. آقابزرگی یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر خروج پول حقیقی را اظهارنظر‌های غیرکارشناسی از سوی برخی مسوولان کشور دانست و افزود: هر صحبتی در مورد بورس موجب تردید سرمایه‌گذاران و سرعت خروج پول از بازار می‌شود. به عنوان مثال روز دوشنبه رئیس قوه قضائیه در مورد وضعیت بورس ابراز نگرانی کرد؛ این در حالی است که هم‌زمان با صعود بورس در سال جاری، این مقام مسول اظهاراتی مبنی بر تکرار اتفاقات بورس ۹۹ در سال جاری بیان کرد و موجی از واهمه نسبت به تکرار آن اتفاقات تلخ را رقم زد. این در حالی است که در همان مقطع بار‌ها از سوی کارشناسان بر وضعیت غیر‌قابل‌مقایسه بازار در این مدت تاکید شده بود.

او در ادامه با اشاره به مانور خروج سرمایه‌گذاران از بازار گفت: سرمایه‌گذاران کم‌طاقت به دنبال بازار‌های دیگر هستند و حتی در فضای مجازی نیز به دنبال کشف سیگنال‌های عجیب‌و‌غریب هستند. این وضعیت به ضرر سهامداران تمام می‌شود و مانع از بازگشت بازار به مدار تعادلی می‌شود.