خیرالنسا، زنی که عثمانی را شکست داد

رویداد۲۴| او با اشاره به اینکه زنان صفوی شبیه زنان عثمانی یا قاجار یا زنان دوره‌های پیش از خود نیستند گفت مدارکی پیدا کردم که نشان از اولین حضور زنان قدرتمند در این دوره دارد. او گفت این زنان در عرصه سیاسی نظامی مانند جنگ چالدران حضور داشته اند ..

احمدی با اشاره به دو همسر شاه اسماعیل گفت آنها لباس رزم پوشیده و به جنگ می‌روند و این یعنی آنها مهارت‌های رزمی داشته‌اند، شمشیرزنی و سوارکاری بلد بودند.

او افزود هردو زن اسیر می‌شوند، اما یکی از آنها موفق می‌شود با بخشیدن گوشواره‌ای که همراه داشته آزاد شود، اما دومی اسیر عثمانی میشود و تا پایان عمر همانجا می‌ماند.

این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه منابع تاریخی ما درباره این زنان سکوت کرده‌اند گفت یکی از دلایلش این بوده که ناموس شاه دست بیگانه افتاده بوده و این موضوعی نبوده که بشود درباره اش حرف زد. او افزود این اسناد و مکتوبات عثمانی بوده که ما را از این ماجرا‌ها مطلع کرده است.

او به پری خان خانم دختر شاه طهماسب اشاره کرد که در مقام یک زن قدرتمند مستقیما نقش مشاور شاه را داشته و اواخر عمر شاه طهماسب عملا قدرت را در دست داشته است و حتی حکم ملک الشعرایی محتشم کاشانی را با خط خودش صادر کرده است.

احمدی با اشاره به دعوای جانشینی شاه طهماسب گفت که پری خان خانم تصور می‌کرد با شاه شدن محمد خدابنده یکی از برادرانش که سال‌ها محصور و تقریبا هم نابینا بوده همچنان می‌تواند قدرت را در پشت صحنه در دست داشته باشد. او افزود حتی این احتمال و شایعه هم وجود دارد که به نام خودش سکه ضرب کرده گرچه هنوز مستندی برایش یافت نشده است.

احمدی در ادامه گفت، اما وقتی محمد خدابنده پشت دروازه‌های قزوین اتراق می‌کند تا همه از جمله پری خان خانم برای دست‌بوسی نزدش بروند، پری خان خانم بازداشت می‌شود و بعد هم فرمان قتلش صادر می‌شود

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در این واقعه رد پای یک زن قدرتمند دیگر یعنی همانا خیرالنسا، همسر محمد خدابنده دیده می‌شود گفت: برخی منابع این ماجرا را به دعوای زنانه خواهر شوهر و زن‌برادر فرو کاسته‌اند درحالی‌که ماجرای جنگ قدرت در جریان بوده و قضیه پیچیده‌تر و مهمتر از این حرف هاست.

احمدی با اشاره به اینکه با شاه شدن محمد خدابنده، خیرالنسا مستقیما قدرت را به دست می‌گیرد گفت او زنی ساختار شکن است و شروع به عزل و نصب امرا و قزلباش‌ها می‌کند، و همین نقش آشکار خیرالنسا در عرصه قدرت به مذاق جامعه مردان آن زمان خوش نمی‌آید
او افزود:حضور این زن در قدرت مقارن با جنگ‌های ایران و عثمانی است و او هم در یکی از این جنگ‌ها شرکت می‌کند که منجر به پیروزی ایران می‌شود و حتی موفق می‌شود یکی از شخصیت‌های مهم و نزدیک به پادشاه عثمانی یعنی عادل گرایخان را به اسارت بگیرند.

این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان گفت، اما همان حربه همیشگی که همواره در طول تاریخ برای سرکوب و کنار زدن زنان به کار برده می‌شده این‌جا هم علیه خیرالنسا استفاده می‌شود و شایعه می‌کنند که خیرالنسا با عادل گرایخان رابطه دارد و به شاه پیام می‌دهند که زن تو مانع ماست و از پایتخت دورش کن. خیرالنسا مقاومت می‌کند و می‌گوید من نمی‌روم و حتی اگر من را بکشند هم بلاخره یکی از پسرانم به قدرت می‌رسد و انتقامم را می‌گیرد و در نهایت خیرالنسا را در کاخ خفه میکنند.

احمدی درباره زنان در عصر شاه عباس هم گفت، سنت وقف در این دوره باعث شده ما در جای جای شهر شاهد اماکن زیادی باشیم که به نام واقف آن که یک زن است ثبت شده است. او با اشاره به اشتغال زنان در این دوره گفت: من در اسناد وقف یک شفاخانه دیدم که نوشته بود یک جراحه و دو پرستار زن استخدام کنید، همچنین کتابی پیدا کردم که زنی کاتب نوشته بوده و در انتهای کتاب آورده بود: اگر بد خط بود ایراد نگیرید دستی برگهواره و دستی بر قلم داشته‌ام.

او با اشاره به اینکه تاریخ ما مذکر است گفت که پیدا کردن ردی از هویت زنان در تاریخ بسیار سخت است و مورخ باید مانند کارآگاه با دقت کنکاش کند و حتی گاهی بین سطور را بخواند و ببیند تا چیزی را که پنهان شده پیدا کند.