وام میلیاردی دولت احمدی نژاد به تانزانیا
طهماسب مظاهری در مناظره‌ای که با عنوان روابط اقتصادی ایران و کشورهای جهان سوم، صدقه یا سرمایه‌گذاری برگزار شد، عنوان می‌کند: «بعضی از این قراردادها در عالم دوستی پرداخت شده‌اند، مانند وامی که دارای رقم زیادی بود و به تانزانیا پرداخت شد در قالب یک قرارداد ساده و یک صفحه‌ای بود.» مظاهری در دولت اصلاحات در دوره‌ای مسئولیت وزارت امور اقتصادی و دارایی را بر عهده داشت و در زمان احمدی‌نژاد در سال‌هایی رئیس بانک مرکزی بود. او پس از اختلاف نظر با رئیس‌جمهور وقت در مورد افزایش نقدینگی و مخالفت با سیاست‌های بانکی احمدی نژاد و تقاضاهای متعدد وزیر کار دولت نهم در تزریق نقدینگی به صورت وام به بنگاه‌های زودبازده و... از همکاری با دولت اجتناب کرد.
از وام سهل و آسان تا تونل پیشکشی!
کمک‌های خارجی هر دولت همواره از مواردی است که زیر ذره‌بین افکار عمومی قرار می‌گیرد. دولت‌های زیادی هستند که با اهداف خاص دیگر دولت‌ها را مورد حمایت قرار می‌دهند و در این رهگذر ممکن است حمایت‌های مالی هم صورت گیرد. موضوع کمک‌های خارجی در دولت قبل موضوعی بود که در زمان مسئولیت این دولت و اکنون با حساسیت‌هایی مواجه بوده است. به تازگی رئیس بانک مرکزی در دولت قبل ابعاد تازه‌ای از این کمک‌ها را افشا کرده است. مظاهری با اشاره به اینکه روابط اقتصادی ایران و کشورهای جهان سوم بعد از جنگ آغاز شد، ادامه داد: در اوایل انقلاب و در زمان جنگ به دلیل مسئولیت‌های متفاوت دولت روابط اقتصادی با کشورهای دیگر برقرار نشد، اما پس از آن و با شروع دولت‌هاشمی مفهوم تعامل اقتصادی گسترش یافت و پس از آن در دولت اصلاحات ادامه یافت. اما در دولت قبل نظم این فعالیت به هم ریخت و تبدیل به کشوری شدیم که احساس می‌کرد دارای منابع پایان‌ناپذیر است و در سفرهای دولتی به کشورهای دیگر قول کمک‌های بلاعوض می‌داد. به گزارش ایسنا، او در همین رابطه افزود: روابط ما و کشورهای دیگر شامل سه طبقه می‌شود. نوع اول کشورهایی هستند که روابط سیاسی خوبی با آنها برقرار کرده‌ایم و وضعیت اقتصادی خوبی نیز دارند. نوع دوم کشورهایی هستند که روابط سیاسی خوبی با آنها داریم اما وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند و کشورهای نوع سوم کشورهایی هستند که نه روابط مناسب سیاسی و نه وضعیت اقتصادی مناسبی دارند. در مورد کشورهای نوع سوم چاره‌ای اندیشیده نشده است که با استفاده از ابزارهای اقتصادی، مناسبات سیاسی برقرار شود. رئیس اسبق بانک مرکزی همچنین گفت: اما در کشورهای نوع دوم که روابط سیاسی خوبی داریم، این کشورها از نظر اقتصادی در وضعیت نامناسبی قرار ندارند و این انتظار به وجود می‌آید که کمک‌های بلاعوض به آنها بشود. برای مثال در سفر اخیر وزیر امور خارجه به یکی از کشورهای آفریقایی یکی از موضوعاتی که مورد مطالبه آنها بود احداث ساختمان وزارت خارجه و پارلمانی این کشور بود که قول آن در زمان دولت قبل داده شده بود. از این دست مطالبات به خاطر وعده‌های دولت قبل زیاد است و همین مطالبات انجام نشده باعث شده روابط سیاسی که پیش از این خوب بود تیره‌تر شود. او با اشاره به اینکه بعضی از کمک‌های بلاعوضی که در دولت قبل پرداخت شده است دارای مکانیزم مناسبی برای بازپرداخت نیست، ادامه داد: بعضی از این قراردادها در عالم دوستی پرداخت شده‌اند مانند وامی که دارای رقم زیادی بود و به تانزانیا پرداخت شد در قالب یک قرارداد ساده و یک صفحه‌ای بود و از این نوع موارد زیاد است. در زمان دولت قبل چهل میلیون دلار برای ساخت تونل انزاب به کشور تاجیکستان پرداخت شد و در زمان افتتاح آن، رئیس‌جمهور پیشین با بیان اینکه احداث این تونل هدیه‌ای از طرف ملت ایران به مردم تاجیکستان بوده است باعث شد دولت تاجیکستان همین سخنان را مبنا قرار دهد و پس از آن پولی برای بازپرداخت ندهد. مظاهری با اشاره به اینکه قراردادهای اقتصادی اکنون باید در قالب قراردادهای پیمانکاری بسته شود ادامه داد: اکثر کشورهایی که با ایران روابط سیاسی خوبی دارند به صنایعی نیاز دارند که ما دانش فنی و اجرایی برای آن را داریم که باید از آن استفاده کنیم اما در سرمایه‌گذاری‌ها ابزار پشتیبانی قدرتمندی برای حمایت از سرمایه‌گذاران از طرف دولت طراحی نشده است.
کمک نفت‌خیز‌ها به فقرا
حجت‌الاسلام و المسلمین مصباحی مقدم، رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با اشاره به اینکه در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ با جهش قیمت نفت بحث کمک به کشورهای فقیر توسط کشورهای ثروتمندتر مطرح شد، گفت: پس از انقلاب و با عضویت ایران در سازمان کنفرانس اسلامی نیز صندوقی زیرمجموعه این سازمان به وجود آمد برای کمک به کشورهای فقیرتر که تامین‌کننده آن کشورهای نفتی ثروتمند اسلامی بودند. او در همین رابطه ادامه داد: کمک‌های کشورهای غربی به کشورهای فقیرتر اکثرا منفعت‌طلبانه است، اما اکثر کمک‌های کشورهای اسلامی خیرخواهانه است. اما همزمان منفعت‌طلبانه نیز است و گاهی این کمک‌ها ابزاری برای خریدن سردمداران کشورها و وام‌دار کردن این کشورها شده تا در میان آنها برای خود هوادار ایجاد کنند. مصباحی مقدم با اشاره به کمک‌های ایران به سوریه گفت: اراده استکبار جهانی و صهیونیسم خواستار کاهش یا قطع رابطه ایران و سوریه بود تا سوریه از محور مقاومت مقابل صهیونیسم جدا شود که به دنبال آن رابطه ایران با حزب‌ا... لبنان قطع می‌شد و به همین دلیل دولت سوریه را تحت فشار قرار دادند، اما این خواسته توسط دولت سوریه پذیرفته نشد.
