آغاز مقابله با ریزگرد/ پایان خاموشی در خوزستان

رویداد۲۴-  15 سال پس از نخستین گرد و غبار، این بار ریزگردها به سراغ زیرساخت های خوزستان رفته اند. طوفان خاک، شبکه برق را از هشتم بهمن زمین گیر کرده است. 

بر اساس گزارشی که مسؤولان ارائه کردند، به دنبال وقوع طوفان با سرعت 60 کیلومتر در ساعت و به میزان بیش از 66 برابر حد مجاز در هشتم بهمن ماه جاری، 30 خط فشار متوسط از 390 خط موجود در اهواز قطع شد. اما این همه ماجرا نبود و این گرد و خاک کم سابقه که یادآور طوفان های بهمن 93 و بیش از 10 شهرستان را درگیر کرده بود، به همراه رطوبت ناشی از اندکی باران و مه، شبکه فرسوده برق استان را در این 20 روز با بحران بی سابقه ای مواجه کرد که سرانجام آن قطع مکرر برق در تعدادی از شهرهای استان به ویژه در کلانشهر اهواز و به تبع آن قطع آب و برق و تلفن و اینترنت شد. 

اوج این بحران، تعطیلی مدارس و ادارات 11 شهرستان به دلیل قطع آب و برق و خارج شدن پنج نیروگاه از مدار در روز 23 بهمن بود. 

علت قطع برق را مدیران برقی، رسوب گرد و خاک در تأسیسات به ویژه خطوط فوق توزیع انتقال و مقره های برق اعلام کردند که در پی افزایش رطوبت هوا دچار اختلال شده و از مدار خارج شدند. نبود تجهیزات برق اضطراری در تصفیه خانه های آب نیز قطع شدن آب را به همراه داشت.

در مجموع، قطع آب و برق باعث شد چند روز مدارس اهواز و تعدادی از شهرها تعطیل اعلام شود. لغو پروازها و اختلال در کسب و کار شهروندان نیز بخشی از آسیب ناشی از این پدیده بود.

اگر چه بی نظمی در اعلام تعطیلی مدارس با واکنش و گله مندی شهروندان روبرو شد، اما قطع مکرر آب و برق باعث شد چهار تجمع نیز در مقابل استانداری خوزستان برای اعتراض به گرد و غبار، طرح های انتقال آب و اختلال در آب و برق تشکیل شود.

در این مدت، علاوه بر تشکیل جلسات ستاد بحران استان، دولت با اعزام وزیران نیرو و جهاد کشاورزی و اختصاص امکانات و تشکیل جلسات ویژه، نیروی خود را برای حل مشکل ریزگردها و قطع آب و برق به صورت همزمان آغاز کند.

دو روز پس از طوفان گرد و خاک در خوزستان، رئیس جمهوری در جلسه 10 بهمن ماه هیأت دولت وزارتخانه های جهاد کشاورزی و امور خارجه را برای پیگیری گرد و غبار این استان مکلف کرد. رئیس جمهوری از وزیر کشاورزی خواست تا روند مالچ پاشی و نهالکاری در کانون های داخلی گرد و غبار به ویژه در خوزستان تسریع شود. همچنین به وزیر امور خارجه دستور داد مسایل دوجانبه ایران و عراق را به صورت ویژه پیگیری کند.

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری نیز که برای افتتاح چند طرح در دهه فجر 18 بهمن به خوزستان سفر کرده بود، نشستی برای رسیدگی به مسأله ریزگردهای خوزستان با حضور وزرای جهاد کشاورزی، نیرو، نمایندگان سازمان های برنامه و بودجه و حفاظت محیط زیست، استاندار و مدیران خوزستان برگزار کرد و از وزیر جهاد کشاورزی خواست در اسرع وقت مسؤولی را برای پیگیری و دنبال کردن پروژه مقابله با ریزگردهای خوزستان منصوب کند. 

در این نشست، مقرر شد در گام نخست تمرکز اصلی بر روی 30 هزار هکتار از مناطق فوق بحرانی معطوف شود و در مراحل بعدی مابقی کانون های گرد و غبار در دستور کار قرار گیرد و گزارش اقدامات به صورت مستمر ارائه شود تا در صورت لزوم، تصمیمات مقتضی در دولت اتخاذ گردد.

به گفته جهانگیری، برنامه مقابله با ریزگردهای استان خوزستان باید به صورت طرحی ضربتی و فوری از سوی استاندار و وزارت جهاد کشاورزی دنبال شود و سازمان برنامه و بودجه نیز تأمین منابع مالی مورد نیاز این طرح را دنبال کند تا هر چه سریعتر دغدغه مردم استان خوزستان تا حد امکان مرتفع شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خوزستان نیز در گفت وگو با ایرنا با اشاره به وارد کردن تجهیزات برای رفع مشکل برق، گفت: مشکل قطع آب ناشی از بی برقی تا یک هفته آینده به طور کامل مرتفع می شود.

فرامند هاشمی زاده با تشریح اقدامات انجام شده در این مدت اظهار کرد: اختلال در وضع آب و برق و مخابرات، پس از وقوع گرد و خاک در 8 بهمن اتفاق افتاده است. به همین دلیل جلسه ستاد بحران و مقابله با گرد و غبار در سفر جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری به استان تشکیل شد که مصوبات و تقسیم کار خوبی انجام گرفت.

وی افزود: بر همین اساس وزارت جهاد کشاورزی، علاوه بر وظایف ذاتی خود در بیابان زدایی، به عنوان مسؤول و متولی طرح مهار ریزگردها انتخاب شد. همچنین در همین جلسه، وزارت جهاد کشاورزی ستادی با عضویت معاون این وزارتخانه، نماینده وزارت نیرو و استاندار خوزستان برای پیگیری این موضوع تشکیل داد.

هاشمی زاده با اشاره به اینکه این مصوبات در سه بخش در حال پیگیری است اضافه کرد: در بخش ابنیه به منظور احداث انهار و ساخت انواع پل و کانال به منظور آبرسانی به کانون های بحران تعیین شد.

وی تصریح کرد: مهار ریزگردها در 2 بخش بیابان زدایی و مقابله با بیابان زایی انجام می شود که علاوه بر کنترل بیابان ها، زمین هایی که در حال تبدیل شدن به بیابان هستند نیز در برنامه قرار داند.

وی با بیان اینکه 30 هزار هکتار از کانون های گرد و غبار در استان فوق بحرانی است اظهار کرد: این کانون ها در شهرستان های اهواز، ماهشهر و هندیجان قرار دارد که به عنوان اولویت نخست مهار کانون ها در برنامه مورد توجه قرار گرفته است.

هاشمی زاده اضافه کرد: این کانون ها پیش از این آبگیر بوده، اما سیلاب هایی که در گذشته در نهر کوپال، نهر مالح و نهر بحره به سمت این اراضی جریان داشت به دلیل خشکسالی، سدسازی و ساخت و ساز مختلف و تصرفات صنعتی، چندین سال است که قطع شده، علاوه بر این حقابه تالاب های استان نیز کاهش شدیدی داشته و این مسایل باعث شده این زمین ها به کانون های گرد و غبار تبدیل شود.

وی خاطرنشان کرد: مطالعات کانون های گرد و غبار به پایان رسیده و مساحت آنها تعیین شده است که مطیعی مدیرکل جدید منابع طبیعی استان علاوه بر وظایف خود در این اداره کل، به عنوان مسئول ویژه بیابان زدایی در این کانون ها نیز انتخاب شده است.

هاشمی زاده اظهار کرد: جلالی معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جنگل ها به عنوان مسؤول تأمین نیازهای این کارگروه و پشتیبان و بخشنده معاون دیگر این وزارتخانه به عنوان هماهنگ کننده انتخاب شده اند.

به گفته وی، البته بخشی از اقدامات قبل از تشکیل این کارگروه انجام شده اما با آغاز کار این کارگروه وزیر جهاد کشاورزی نیز دیروز از کانون های گرد و غبار در استان بازدید کرده است.

جانشین استاندار خوزستان در ستاد بحران همچنین با اشاره به دو سفر وزیر نیرو در روزهای اخیر و حضور معاونان وی در استان، گفت: در جلساتی که تشکیل شد قرار شده که اقدامات کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای حل مشکل برق استان انجام شود.

وی افزود: بر اساس برنامه های کوتاه مدت مقرر شده است که شست وشوی 'مقره' های برق و تأسیساتی که آلوده به گرد و خاک شده و در زمان بارندگی و افزایش رطوبت هوا دچار مشکل می شوند، انجام گیرد که این اقدام بر اساس گزارش هایی که شرکت های برق داده اند در حال اجراست.

'مَقرّه' یا گیره چینی پایه عایقی است که در دکل های انتقال برق در محل اتصال کابل های برق با دکل به کار می رود.

هاشمی زاده اضافه کرد: به دلیل رسوب بسیار شدید ناشی از گرد و خاک روی تجهیزات و خطوط و ایستگاه ها و نقش فوق العاده منفی آن در ایجاد اختلال در شبکه برق، شست وشوی تأسیسات، خارج از توان محلی است؛ بنابر این برای حل این مشکل وزارت نیرو بسیج شده و تاکنون 20 دستگاه شست وشوی مقره برق وارد استان شده اند.

وی اظهار کرد: با وارد کردن ژنراتورهای برق اضطراری، مشکل قطع برق تصفیه خانه های شماره یک، گلستان و کوت عبدالله حل شده است و تأمین برق اضطراری برای تصفیه خانه شماره 2 اهواز نیز در دست اجراست.

هاشمی زاده خاطرنشان کرد: تا یک هفته آینده مشکل برق اضطراری در تصفیه خانه های آب استان به کلی برطرف می شود و بعد از این امیدواریم در صورت قطع برق با مشکل بی آبی مواجه نشویم.

وی در ادامه با اشاره به اقدامات میان مدت برای رفع مشکل برق اظهار کرد: تعویض مقره ها به ویژه مقره های قدیمی از جمله این برنامه هاست.

هاشمی زاده با اشاره به وجود 85 هزار کیلومتر خطوط برق در استان افزود: 96 هزار مقره در استان وجود دارد که در مرحله نخست، تعویض یک سوم از این تجهیزات و جایگزینی نوع سیلیکونی آن در دستور کار قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: شرکت برق متعهد شده است که همه این تجهیزات را به نحو مطلوبی شست وشو دهد.

هاشمی زاده همچنین تاکید کرد: در برنامه های بلندمدت نیز مسقف کردن ایستگاه های برق و تجهیز آنها باید انجام شود.

وزیر جهادکشاورزی و نماینده رئیس جمهوری در طرح مقابله با ریزگردهای خوزستان در همین ارتباط از آغاز عملیات ضربتی تثبیت 40 هزار هکتار از کانون های بحرانی (داخلی) ریزگردها از روز چهارشنبه در خوزستان خبر داده است.

محمود حجتی چهارشنبه شب (27 بهمن) پس از بازدید میدانی از کانون های ریزگردها در جنوب اهواز در جلسه بررسی راههای مقابله با ریزگردها در استانداری خوزستان، افزود: این طرح با مشارکت بسیج، جهاد نصر، اداره کل منابع طبیعی استان و برخی دستگاههای اجرایی استان و با بسیج تجهیزات و امکانات فنی تا یک ماه آینده به پایان خواهد رسید.

وی با بیان اینکه این طرح ضربتی به عنوان طرح کوتاه مطرح است، افزود: در طرح درازمدت و جامع مقابله با ریزگردها با منشاء داخلی، 800 هزار هکتار از اراضی بیابانی از طریق بیولوژیک، کاشت گیاهان، درختان سازگار با محیط و در نقاطی به صورت مالچ پاشی و رهاسازی آب در مدت چهار تا پنج سال تثبیت خواهد شد.

وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه معضل ریزگردها در استان خوزستان دل نگرانی دولت، رئیس جمهوری و عموم ملت ایران را به همراه داشته، بابت مشکلاتی که از ناحیه ریزگردها و قطعی گسترده و طولانی مدت برق، آب و تلفن، از مردم استان خوزستان عذرخواهی کرد

قطع بیش از 20 ساعته برق در اهواز و تعدادی از شهرهای اطراف در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه وزیر نیرو را نیز برای دومین بار پنجشنبه راهی اهواز کرد.

حمید چیت چیان صبح پنجشنبه پس از یک نشست فوق العاده با مسؤولان آب و برق استان از تصفیه خانه شماره٢ اهواز دیدن کرد.

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز روز 23 بهمن در ستاد بحران با تأکید بر اینکه ایستگاه های آب و فاضلاب خوزستان باید در کمترین زمان مجهز به دیزل ژنراتور شوند، گفت: وزارت نیرو 100 میلیارد تومان اعتبار برای رفع مشکل برق خوزستان اختصاص می دهد.

هوشنگ فلاحتیان اظهار کرد: با توجه به مشکلاتی که در نتیجه قطع برق و نبود برق اضطراری در تصفیه خانه های آب اهواز و تعدادی از شهرستان ها اتفاق افتاده، مقرر شد این تصفیه خانه ها به سیستم برق اضطراری (دیزل ژنراتور) با ظرفیت 15 تا 40 مگاوات مجهز شوند.

وی با اشاره به مصوبه خرید 15 دستگاه مقره شور در اسرع وقت افزود: شرکت برق منطقه ای به یکی از بانک ها 132 میلیارد تومان بدهکار است و مقرر شد وزارت نیرو مسؤولیت این بدهی را بپذیرد تا این شرکت بتواند از بانک توسعه اسلامی وامی به مبلغ 180 میلیون یورو دریافت کند.

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در دیدار اعضای مجمع نمایندگان استان خوزستان با بیان اینکه معضلات خوزستان جدی است، افزود: این حادثه اخیر از جمله گرد وغبار، قطعی آب و برق در استان بسیار تلخ بود.

وی از رؤسای کمیسیون های کشاورزی، آب و منابع طبیعی و انرژی خواست تا این موضوع را با جدیت پیگیری کنند و با دعوت از مسؤولان و وزرای مربوطه علت وقوع این مشکلات را جویا شوند.

لاریجانی با تأکید بر اینکه حادثه خوزستان نشان داد که امکان تکرار آن وجود دارد، افزود: البته طبق گفته مسؤولان مربوطه، تمهیداتی اتخاذ شده تا هر سه ماه یک بار، بازرسی هایی از مقره ها صورت گیرد تا در صورت لزوم، تغییراتی نیز لحاظ شود؛ اما با این وجود باز هم نیاز به پیگیری وجود دارد و این حق نمایندگان خوزستان است که با دعوت از وزرای مربوطه در پی رفع معضلات مهم استان باشند.

همچنین سه نماینده خوزستان در مجلس شورای اسلامی در حاشیه جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در نشست خبری با تأکید بر اینکه مجلس و دولت جدیت لازم را برای حل مشکل ریزگردها دارند، تصریح کردند: معضل ریزگردها با اجرای طرح ملی رفع می شود.

اتفاقات اخیر را می توان نشانه ضعف شرکت های زیرمجموعه وزارت نیرو در خوزستان در مواجهه با بحران تلقی کرد. برخی کارشناسان بر این باورند که چند تکه بودن شرکت های زیرمجموعه وزارت نیرو در خوزستان باعث شده که نتوانند در زمان بحران به صورت هماهنگ و قوی وارد عمل شوند. 

سازمان آب و برق، شرکت برق منطقه ای، شرکت توزیع نیروی برق اهواز، شرکت نیروی برق استان، شرکت آب و فاضلاب اهواز و شرکت آب و فاضلاب استان، شش شرکتی هستند که وظیفه تولید و توزیع آب و برق را برعهده دارند که ناهماهنگی میان این مجموعه ها، حرکت آنها را به ویژه در بحران ها کند و سنگین کرده است. 

در دو روز گذشته طوفان خاک، دامن تعدادی از مدیران استانی را هم گرفته است. مدیرکل مدیریت بحران استانداری و مدیرکل منابع طبیعی خوزستان، دو مدیر استانی هستند که در پی بروز حوادث روزهای اخیر از سمت خود برکنار شده اند.